Tassemberk (na przedmieściu Krakowa) w nowożytnych dokumentach klasztoru Karmelitów
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2021.02Słowa kluczowe:
karmelici na Piasku, ratusz garbarski, przedmieście Garbary, ulica Karmelicka (Szeroka), ulica Garbarska (Tassemberk), cmentarz (karmelitów), nowicjat (karmelitów), dwór Szembeka, młynówka RudawaAbstrakt
Klasztor Karmelitów na Piasku pod Krakowem sąsiadował z terenem nazywanym od średniowiecza Tassemberk. Obejmował on oba brzegi młynówki płynącej wzdłuż dzisiejszej ulicy Garbarskiej. Ten graniczny teren stał się, co najmniej od XVII wieku, przedmiotem intensywnego zainteresowania zakonników. Archiwalia klasztorne ukazują proces nabywania, a także obrotu poszczególnymi działkami. Najbliższe posłużyły do budowy w latach siedemdziesiątych XVII wieku budynku nowicjatu. Atrakcyjność pozostałych działek polegała na dochodzie wpierw z czynszu zastawnego, a następnie z własności i oddawania w dzierżawę ogrodów i domów wystawianych własnym sumptem. Tak działo się nie tylko na właściwym Tassemberku, ale i działkach położonych w bezpośrednim otoczeniu kościoła – po drugiej stronie ulicy Szerokiej (dzisiejszej Karmelickiej). W ten sposób właściwa jurydyka karmelitańska otoczona była gruntami należącymi do klasztoru. Archiwalia klasztoru Karmelitów umożliwiają poznanie dziejów najbardziej interesujących działek, na których postawiono nowicjat karmelitański, czy sąsiadującej z ogrodem karmelitów posiadłości kanclerza koronnego Jana Szembeka, a także prześledzić dwukrotną w XVIII wieku relokację ratusza przedmieścia Garbary.
Bibliografia
Bebak Marek: Karmelitański inwentarz muzyczny z 1739 roku. „Muzyka” 2021, t. 66, s. 149–167, https://doi.org/10.36744/m.800
Bieniarzówna Janina, Piotrowski Antoni Tomasz: Sanktuarium Maryjne w Kościele O.O. Karmelitów na Piasku w Krakowie. Dzieje kultu i kaplicy. Kraków 1983
Bubień Walery: Zwierzyniec zaprasza – Garbary. Kraków 2019
Bubień Walery: Wokół ulicy Karmelickiej. Kraków 2020
Cercha Maksymilian, Cercha Stanisław: Pomniki Krakowa Maksymiliana i Stanisława Cerchów z tekstem Feliksa Kopery. T. 3. Kraków–Warszawa 1904
Chrzanowski Tadeusz, Maciejewski Tadeusz: Graduał karmelitański z 1644 roku o. Stanisława ze Stolca. Warszawa 1976
Czasy Kościuszki i Napoleona. Jan Zbigniew Lubicz-Pachoński jako badacz epoki. Red. Zdzisław Janeczek. Katowice 2001
Dryja Sławomir, Sławiński Stanisław: Prebenda i cmentarz przy kościele świętych Piotra i Pawła na przedmieściu Garbary w Krakowie – ustalenie obszaru i przemiany przestrzenne. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2014, z. 32, s. 185–200
Dyduch Janina: Rajski ogród. Wspomnienia Janiny Dyduch. „Na Piasku” 2018, nr 1, s. 17–18
Firlet Janusz, Zaitz Emil: Klasztor oo. Karmelitów na Piasku w świetle badań archeologicznych w 2006 roku. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2007, z. 25, s. 71–82
Follprecht Kamila: Rejestry gospód w Krakowie z lat 1632 i 1649. Kraków 2005
Garbary – przewodnik. Kraków 2015
Janeczek Zdzisław: Jan Lubicz-Pachoński – szkic do portretu uczonego. W: Czasy Kościuszki i Napoleona. Jan Zbigniew Lubicz-Pachoński jako badacz epoki. Red. Zdzisław Janeczek. Katowice 2001, s. 13–96
Kleczkowski Antoni: Święte pamiątki Krakowa. Kraków 1883
Kolak Wacław: Katalog Archiwum oo. Karmelitów w Krakowie na Piasku. Kraków 1997
Kopera Feliks, Lepszy Leonard: Iluminowane rękopisy księgozbiorów OO. Dominikanów i OO. Karmelitów w Krakowie. Kraków 1926
Laberschek Jacek: Rozwój przestrzenny krakowskiego zespołu osadniczego extra muros XIII–XVIII w. W: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta. Red Jerzy Wyrozumski. Biblioteka Krakowska, nr 150. Kraków 2007
Laberschek Jacek: Sieć wodna średniowiecznego Krakowa i jej gospodarcze wykorzystanie. Warszawa 2016
Maciejewski Tadeusz: Inwentarz muzykaliów kapeli karmelickiej w Krakowie na Piasku z lat 1665–1684. „Muzyka” 1975, t. 21, s. 77–99
Miodońska-Brookes Ewa: Tutaj, czyli w Krakowie. Rozmowy o domu i uniwersytecie. Kraków 2013
Pachoński Jan: Kraków wobec powstań śląskich i plebiscytu. Kraków 1981
Pencakowski Paweł: Dekoracja malarska biblioteki klasztoru oo. karmelitów na Piasku w Krakowie. Historia powstania – geneza artystyczna – program. „Rocznik Krakowski” 2003, t. 69, s. 103–121
Petrus Krzysztof: Największe przedmieście Krakowa. Zarys rozwoju przestrzennego Garbar, część I i II. „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2011, t. 108, nr 5-A, s. 139–151
Petrus Krzysztof: Analiza piętnasto- i szesnastowiecznej zabudowy zachodnich przedmieść Krakowa przykładem badań nad zaginioną architekturą miasta. „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2015, t. 112, nr 6-A, s. 155–166
Petrus Krzysztof: Restytucja Garbar, największego krakowskiego przedmieścia, po zniszczeniach w czasie najazdu arcyksięcia Maksymiliana Habsburga w roku 1587. „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2018, t. 115, z. 11, s. 39–52
Pieradzka Krystyna: Garbary – przedmieście Krakowa (1363–1587). Biblioteka Krakowska, nr 71. Kraków 1931
Polski słownik biograficzny: Stoiński Jan, w zakonie Anioł (ok. 1652–1715). Hasło oprac. Szymon Sułecki. T. 43, z. 179. Warszawa–Kraków 2005, s. 632–633: Szembek Franciszek (zm. 1693), kasztelan kamieniecki. Hasło oprac. Marcin Sokalski. T. 48. Warszawa–Kraków 2012–2013, s. 44–46 Szembek Jan Sebastian (ok. 1672–1731). Hasło oprac. Henryk Palkij. T. 48. Warszawa–Kraków 2012–2013, s. 59–70
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu: Bieniasza Młyn. Hasło oprac. Franciszek Sikora Cz. 1, z. 1. Oprac. Zofia Leszczyńska-Skrętowa, Franciszek Sikora. Wrocław 1980, s. 97–98
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 1, z. 4. Oprac. Jacek Laberschek, Zofia Leszczyńska-Skrętowa, Franciszek Sikora, Jerzy Wiśniewski. Wrocław 1986: Garbary zw. też przed Bramą Szewską. Hasło oprac. Jerzy Wiśniewski, s. 693–706 Fryszbark. Hasło oprac. Jerzy Wiśniewski, s. 685–686 Czarna Ulica. Hasło oprac. Zofia Leszczyńska-Skrętowa, s. 438–439
Starzyński Marcin: Krakowska rada miejska w średniowieczu. Kraków 2010
Stoksik Janina: Znane i nieznane plany Krakowa z XVII i XVIII w. w wykonaniu geodetów Akademii Krakowskiej. „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2005, t. 11, s. 91–108
Sułecki Szymon: Księgozbiór klasztoru karmelitów na Piasku w Krakowie. Kraków 2014
Sułecki Szymon: The library of the Carmelite monastery at Piasek in Cracow. Rome 2018
Susuł Jacek: Profesor Jan Miodoński 1902–1963. „Tygodnik Powszechny” 1963, nr 42, s. 5
Szatanek Łukasz: Co pozostało z nowicjatu ojców Karmelitów przy ulicy Garbarskiej w Krakowie. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2018, z. 36, s. 75–84
Szymborski Wiktor: Uwagi o znaczeniu religijnym Sanktuarium Matki Bożej Piaskowej w Krakowie na przełomie średniowiecza i czasów odrodzenia. „Peregrinus Cracoviensis” 2011, z. 22, s. 197–216
Trajdos Tadeusz: Fundacja klasztoru karmelitów na Piasku. „Nasza Przeszłość” 1983, t. 60, s. 91–127
Trajdos Tadeusz: Karmelici trzewiczkowi w Akademii Krakowskiej w XV wieku. „Poznańskie Studia Teologiczne” 1986, t. 6, s. 291–300
Trajdos Tadeusz: U zarania karmelitów w Polsce. Warszawa 1993
Trajdos Tadeusz: System utrzymania klasztoru karmelitów trzewiczkowych na Piasku w Krakowie (koniec XIV – koniec XV w.). W: Mendykanci w średniowiecznym Krakowie. Red. Krzysztof Ożóg, Tomasz Gałuszka, Anna Zajchowska. Kraków 2008, s. 505–516
Wałowy Alina: Badania przy kościele i klasztorze oo. Karmelitów na Piasku w Krakowie w 1963 roku (wykop I). „Materiały Archeologiczne” 1990, t. 25, s. 105–141
Wałowy Alina: Badania przy kościele i klasztorze oo. Karmelitów na Piasku w Krakowie w 1963 roku (wykop II), „Materiały Archeologiczne” 1995, t. 28, s. 49–64
Widacka-Bisaga Agnieszka: Między pobożnością a przesądem. Matka Boska Piaskowa a fenomen cudownych wizerunków maryjnych w Polsce. Kraków 2013
Włodarczyk Władysław: Kościół karmelitów na Piasku. „Rocznik Krakowski” 1963, t. 36, s. 127–150
Wyrozumski Jerzy: Fundacja klasztoru oo. karmelitów na Piasku. „Rocznik Krakowski” 2011, t. 77, s. 9–14
Żebrok Franciszek: Dzieje Śląskiego Seminarium Duchownego. „Nasza Przeszłość” 1975, t. 44, s. 89–116
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
