Krakowskie mieszkania i pracownie S. Wyspiańskiego

Autor

  • Henryk Świątek

DOI:

https://doi.org/10.32030/

Abstrakt

LES ATELIERS ET LES APPARTEMENTS DE WYSPIAŃSKI À CRACOVIE

Stanisław Wyspiański, un des plus éminents artistes polonais, passait sa vie en des déménagements Continuels. Le manque de stabilisation a marqué l’artiste d’un complexe qui s’exprime par le besoin de crée un foyer monumental. Chez Wyspiański, le symbole de la maison ce ne sont pas uniquement les hommes, mais également les meubles. Ces meubles ne peuvent pas être déplaçables — ils doivent être une fois pour toutes dans cet intérieur, pour lequel ils ont été faits.
Cette idée n’a pas été comprise par ses contemporains même par Boy, le critique de Wyspiański.
Wyspiański a passé son enfance et l’âge adulte sous le signe de grande pauvreté, illustrée par l’appartement occupé par ses parents dans l’aile de la maison de Długosz, rue Kanonicza. Cet appartement a été transformé de l’ancienne écurie et comprenait une petite chambre et une cuisine. Le tout était incroyablement étroit. Les ustensiles les plus simples, parfois c’étaient même des caisses, faisaient office de meubles.
Après bien des années, l’artiste projetera donc des meubles multifonctionnels. Mais il ne trouvera tout de même aucune compréhension chez ses contemporains. En surplus, les meubles de Wyspiański ne seront pas commodes, tout comme les tabourets et les stalles du Moyen Age. Ces meubles ont pour fonction de tenir l’attention en état de concentration, de veille; Richard Wagner a introduit le même facteur dans son théâtre „Bayreuth”.
Néanmoins, l’artiste n’a jamais réussi à projeter son propre appartement. Une seule et unique réalisation (1901—1906) de ses idées est l’atelier de cet artiste, rue Krupnicza.

Bibliografia

1. S. Wyspiański, „Wyzwolenie”; Dzieła zebrane T. V. str. 143, wiersz 1463—1466 WL Kraków, 19 71.

2. T. Żeleński-Boy, O Wyspiańskim. Opracował St. W. Balicki, WL Kraków, 1973, s. 71.

3. op. cit.

4. T. Żeleński-Boy, O Wyspiańskim oc. s. 70.

5. oc.

6. oc.

7. oc. s. 73

8. oc. s. 75

9. oc. s. 77

10. Według ówczesnej numeracji dom przy ulicy Krupniczej oznaczony był numerem orientacyjnym 14, vide:

Archiwum Planów Budownictwa Miejskiego w Krakowie, Dz. IV, LS. 14.

11. j. w., vide załączone plany elewacji przed przebudową

12. oc. L. 2446 7, dnia 2 5.VII. 1884 wydano zezwolenie na budowę „wychodków murowanych”, L 10202, rok 1884 wykonane prace przy stajni ze ściekami. L IIII 9806/29; rok j. w. — przebudowa wozowni.

13. Ś. Wyspiański, Dzieła zebrane T. 16, vol. I, s. XXXVIII, WL Kraków, 1971.

14. patrz: W. Łabuda, Wyspiański w oczach współczesnych, WL Kraków, 1971, t. I s. 103.

15. H. B1 u m, S. Wyspiański, Kraków, 1958 s. 28.

16. S. Wyspiański, Dzieła zebrane, oc. s. XXXII, XXXIII, XXXIV.

17. W A P, Archiwum Planów Budownictwa Miejskiego w Krakowie, Kanonicza 25 dawny numer orientacyjny

133, reskrypt bud. miejsk. 18.VI. 1973 L. 13420/73.

18. vide j. w.

19. W. Łabuda, Wyspiański w oczach... oc. t. I s. 46, 47, a także M. Waśkowska-Kreinerowa, Wyspiański w oczach... oc. vol. 1 s. 11—-12, 13—14

20. Śmierć matki, S. Wyspiański, Dzieła zebrane oc. t. XVI

21. vide: reskrypt bud. miejsk. 18.VI.1873, oc.

22. T. Żeleński-Boy, oc s. 70.

23. vide: rzut poziomy pomieszczeń, Arch. planów bud.

24. Porównaj : Waśkowska-Kreinerowa w: „Wyspiański w oczach...”

25. H. O p i e ń s k i, Młodość Wyspiańskiego (Ze wspomnień osobistych) Literatura i Sztuka 1907 nr 21,

dod. N. Gaz /B/889)

26. Z. Parvi, Wyspiański w oczach..., oc. I s. 29

27. S. Estreicher, S. Wyspiański w oczach..., oc.t. I., s. 47—48.

28. M. Waśkowska-Kreinerowa oc.

29. WAP Arch. Planów Miejskich Bud. Miejsk. oc. Dz. VI, LS 43

30. A. Waśkowski, Z moich wspomnień o Stanisławie Wyspiańskim Miejsce Piastowe 1934, s. 23—24.

31. M. Bunsch-Prażmowska, Młodzieńcze lata Wyspiańskiego, Szkicownik 1879—1891, Ossolineum 1959, ryc. 159 Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw.

59554 poz. 47.

32. M. Stokowa, Stanisław Wyspiański, t. XVI oc. s. XXIV. Porównaj: K. Srokowski, Wyspiański w oczach... oc. t. II. s. 452—453, „S” oc. s. 73.

33. WAP Arch. Planów Bud. Miejsk. oc. Dz. V. LS 117

34. A. W a ś k o w s k i, oc. s. 29—32.

35. A. Waśkowska-Kreinerowa, Stanisław Wyspiański — oc. t. XVI, s. LIII.

36. oc. LI

37. oc.

38. oc.

39. M. Waśkowska-Kreinerowa, Wyspiański w oczach... t. I. s. 61

40. M. Waśkowska-Kreinerowa, oc. t. XVI

s. LI

41. j.w. s. 66

42. J. Ba r t o s i ń s k i, Wyspiański w oczach... oc. s. 259

43. R. O r d y ń s k i, Wyspiański w oczach... s. 279

44. A. W a ś k o w s k i, oc. s. 32

45. J. B a r t o s i ń s k i, oc. s. 259

46. M. Waśkowska-Kreinerowa, Wyspiański w oczach... t. I. oc. s. 67

47. oc. s. 68.

48. Porównaj: A. W a ś k o w s k i, oc. s. 36.

49 A. Nowaczyński, Wyspiański w oczach... T. I, s. 420.

50. M. Waśkowska-Kreinerowa, Wyspiański

w oczach... oc. t. I. s. 68

51. A. Nowaczyński, oc. s. 421.

52. M. Waśkowska-Kreinerowa, oc.

53. W ł. L. A n c z y c, Czy potrzebny nowy teatr w Krakowie”, Kraków 1879.

54. A. W a ś k o w s k i, oc. s. 50.

55. M. Waśkowska-Kreinerowa, oc. s. 73.

56. A. Chmiel, Wyspiański w oczach... t. II. s. 7.

57. oc. s. 8.

58. oc.

59. A. Godziemba-Wysocki, Wyspiański w oczach... oc. t. I. s. 472—473

60. A. W a ś k o w s k i, oc. s. 43.

61. oc.

62. Z. Parvi, Wyspiański w oczach... t. II. s. 75.

63. K. H o m o 1 a c s, Wyspiański w oczach... t. II. s. 397.

64. oc.

65. F. Jasieński, Wyspiański w oczach... t. II. s. 399.

66. M. Siedlecki, Wyspiański w oczach... t. II. s. 195.

67. „S”, W y s p i a ń s k i, oc. t. II. s. 72.

68. vide H o m o 1 a c s, oc.

69. „S”, oc. s. 73

70. oc.

71. W. Feldman, Wyspiański w oczach... oc. t. II, s. 60—61

72. Z. Parvi, oc. s. 75

73. A. Karcz, Wyspiański w oczach, oc. t. II. s. 79.

74. J. Nowak, Wyspiański w oczach... oc. t. II. s. 165.

75. A. W a ś k o w s k i, oc. s. 52.

76. A. Chmiel, oc. t. II. s. 127.

77. oc.

78. Muzeum Historyczne m. Krakowa, Biblioteka Naukowa i Archiwum Inw. R. 278/3.

79. M. Siedlecki, Wyspiański w oczach..., oc. t. II. s . 195, a także oc. t. II. s. 333.

89. M. Siedlecki, oc.

81. J. S t ę p o w s k i, oc. Z. Nowakowski, oc.

82. J. Filipowski, Wyspiański w oczach... t. II. s.187.

83. „S”, oc. s. 73.

84. A. W a ś k o w s k i, oc. s. 52.

85. „S”, oc.

86. A. W a ś k o w s k i, oc.

87. Oświadczenie Heleny Chmurskiej z Wyspiańskich z dnia 7.V. 1969 i oświadczenie z dnia 24.XII.1969; Muzeum

Historyczne m. Krakowa, Archiwum, Lok. PV-400/59/69.

88. K. Srokowski, Tyg. Ilustrowany. U Stanisława Wyspiańskiego nr 46 z 16.XI.1907; Tyg. Ilustr. nr 49 z 7.XII.1907.

89 K. Srokowski, Tyg. Ilustrowany, oc. nr 46 s. 929.

90. S. Wysocka, Wyspiański w oczach... oc. t. II. s. 460

91. S. Wysocka, oc.

92. J. Mrozowska-Toeplitz, Wyspiański w oczach... oc. t. II. s. 347

93. J. Solska, Wyspiański w oczach... oc. t. II. s. 379

94. J. Leszczyński, Wyspiański w oczach... oc. t. II. s. 359

95. S. Wysocka, oc.

96. M. T o r w i d, Wyspiański w oczach... oc. t. II. s. 404—405

Pobrania

Wersja elektroniczna opublikowana

14.11.2025

Numer

Dział

Artykuły

Jak cytować

Krakowskie mieszkania i pracownie S. Wyspiańskiego. (2025). Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, 4, 7-22. https://doi.org/10.32030/