Sacra Geometria Wita Stwosza
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstrakt
Brak abstraktu dla tego artykułu.
Bibliografia
1. Sprawa pisowni nazwiska Stwosza, przewijała się przez literaturę Stwoszowską od ponad stu lat do czasu ukazania się pracy ks. Szczęsnego Dettloffa, w której autor streścił dotychczasowy stan wiedzy na ten temat, poczem przeprowadził analizę autografów Wita Stwosza. Wnioski jakie wyciągnął zawarł w tytule swego dzieła: „Wit Stosz”, wyd. Ossolineum, Wrocław, 1961, patrz. s. 10–16. Nie podważając argumentacji autora, pozostajemy jednak w dalszej części artykułu wierni utrwalonej w literaturze polskiej tradycyjnej pisowni nazwiska rzeźbiarza.
2. Zdzisław Kęepiński, Wit Stwosz, Warszawa 1981, s. 10–11. Patrz także: Kunstchronik VI 1982, Nr 7, s. 248–249.
3. Patrz: Z. Kępiński, op. cit., s. 15–23.
4. Maria Łodyńska’-’Kłosińska, Ingenium et Labor, Biuletyn Historii Sztuki, Nr 2, Warszawa 1981, s. 139–140; Z. Kępiński, op. cit., s. 28–31.
5. M. Łodyńska-Kłosińska, op. cit., j.w.
6. Z. Kępiński, op. cit., s. 28. Odnośnie zagadnienia tzw. „strzech budowlanych”, patrz: Andrzej Wyrobisz, Czy istniały strzechy budowlane? Przegląd Historyczny, t. LIII, Warszawa, 1962, s. 745–759 a także: przypis 11; oraz; P. Frankl, The Gothic Literary, Sources and Intepretations, Princeton, 1960, s. 45–46, 49–55, 110–158, 491–596. M. Łodyńska-Kłosińska, Architektoniczna „scientia” gotyku, Warszawa, 1964, s. 35–36.
7. Op. cit., s. 29; patrz także: Jan Białostocki, Teoria i twórczość. Poznań 1961, s. 46–80.
8. M. Łodyńska-Kłosińska, op. cit., s. 138, porównaj: M. Łodyńska-Kłosińska, O niektórych zagadnieniach teorii architektury w średniowieczu, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki t. IV, z. 1, Warszawa 1959, s. 3–20.
9. Z. Kępiński, op. cit., s. 28–29; porównaj; S. Wiliński, Cesare Casariano pochwała geometrii architektonicznej katedry mediolańskiej, „Kwartalnik Arch. i Urban. 1969, z. 2, s. 105–116.
10. Ludwik Hass, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa 1980, s. 30–31, a także: L. Hass, Wolnomularstwo w Europie środkowowschodniej w XVIII i XIX wieku, Ossolineum, Wrocław 1982, s. 39–42, tamże: literatura przedmiotu.
11. Andrzej Wyrobisz, Czy istniały strzechy budowlane? op. cit., s. 745–759; opierając się na pracach historyków ekonomii D. Knoopa i G.P. Jonesa, badających na przełomie lat 1930/40 stosunki produkcji panujące na budowach w średniowiecznej Anglii, prezentuje skrajnie sceptyczny stosunek do zagadnienia tzw. strzech budowlanych i działających w tej strukturze lóż, stanowiących system przekazywania wiedzy i rytuałów obrzędowości wolnych mularzy a także udziału w nich ludzi z zewnątrz. Zdaniem autora, należy wręcz zastąpić określenie „strzecha budowlana” pojęciem technicznym „warsztat budowlany”. Ten punkt widzenia, ograniczający się do obserwacji stosunków ekonomicznych i pod tym kątem badający źródła historyczne, doprowadza autora – za Knoopem i Jonesem – do określenia autorów zajmujących odmienne stanowisko w sprawie organizacji wolnych mularzy pojęciem „szkoły neomotologicznej” lub „neoimaginacyjnej”. Nie służy to chyba sprawie nauki zwłaszcza, że sam A. Wyrobisz napotykając na trudności interpretacyjne z których dość poważną wydaje się stosunek do dokumentu „Constitutions of Masonry” znany m.in. z dwóch najstarszych wersji rękopiśmiennych Regius (kon. w XIV) i Cooke (pocz. w. XV), usiłuje podważyć wartość tego źródła. Formuuje wręcz podejrzenie co do autentyczności tego dokumentu pytając czy: „nie zachodzi tu zwykłe fałszerstwo” (s. 753 – tamże, literatura przedmiotu) choć uprzednio wyjaśniał iż: „nikt dotychczas nie kwestionował autentyczności rękopisów Regius i Cooke”.
W tym miejscu należy zauważyć, że trudności interpretacyjne „Constitutions” wynikają u autora z zastosowania owej zawężonej ekonomicznej metody badawczej Knoopa i Jonesa, która nie potrafi wyjaśnić do końca zjawisk sfery kulturowo-obyczajowej, pojawiającej się jako pochodna procesów produkcyjnych, choć zasadniczym mankamentem tej metody, wydaje się brak perspektywy średniowiecznego wartościowania pojęć. Wynikiem tego jest brak rozróżnienia pomiędzy stanowiskiem kierownika budowy – projektanta a stanowiskiem i prestiżem społecznym starszego cechu rzemiosł rękodzielniczych. Projektant kunsztu budowlanego, posługujący się sztuką geometrii był zgodnie z ówczesnymi poglądami kimś znacznie wyżej stojącym w hierarchii pojęć od innych przedstawicieli rzemiosła – rękodzieła. Po nadto istniała w średniowieczu wyraźnie zaznaczona hierarchia tajemnic od najprostszych, wynikających z produkcji rzemieślniczej do najwyższych form wtajemniczenia w sferze nauki, filozofii, uprawiania magii a także tajemnicy „sacra geometria” i związanej z nią tajemnicy budowy katedr. Patrz także: P. Franki op. cit. M. Łodyńska-Kłosińska, O niektórych zagadnieniach teorii architektury w średniowieczu, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, op. cit., s. 16–19.
12. Porównaj: M. Łodyńska-Kłosińska, Geometria architektów gotyckich. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. IX, z. 2, Warszawa 1964, s. 89–113.
13. L. Hass, op. cit., s. 32; W. Begemann, Vor geschichte und Anfänge der Freimaurerei in England, t. I, rozdz. V, Berlin 1909, J.J. Berteloot, Les françs-maçons devant l’historie, Lausanne 1949: P. Naudon, les orygines religieuses et corporatives de la Franç-Maçonniere, Paris 1953, s. 15–76, B.E. Jones, Freemasons Guide and Compendium, London 1963, s. 93–194, Encyklopedia Britanica, t. IX London 1960, s. 733–734.
14. L. Hass, Sekta farmazonii, op. cit., s. 33–34.
15. P. Naudon, op. cit., s. 204–205: nazwa francuska: „franç-maçon”, niemiecka: „Frei maurerei”, L. Hass, op. cit., s. 31.
16. W. Tatarkiewicz, Mikołaj Kopernik a symetria świata, Rocznik krakowski, Nr XLIII Kraków 1972, s. 13–14; porównaj także: M. Łodyńska-Kłosińska, O niektórych zagadnieniach architektury w średniowieczu, op. cit., s. 8–12.
17. Z. Kępiński, op. cit., s. 11.
18. L. Hass, op. cit., s. 34–35, a także: P. Naudon, op. cit., s. 208–209, 243, 248.
19. Z. Kępiński, op. cit., s. 24–25.
20. j.w., s. 74–75, il. 67, 68.
21. j.w., s. 75.
22. L. Hass, op. cit., s. 35, a także: P. Naudon, op. cit., s. 241–243.
23. Jerzy Zathey, Włoscy przyjaciele Filipa Kallimacha i Mikołaja Kopernika, Renesans, sztuka i ideologia, Warszawa 1976, s. 129.
24. J. Zathey, op. cit., s. 132, patrz także: P. Naudon, op. cit., s. 248, W. Tatarkiewicz, Estetyka nowożytna, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1967, s. 56, J. Białostocki, Teoria i twórczość, Poznań 1967, s. 55, C. Rakowska-Jaillard, Alchemia w Krakowie, Rocznik Krakowski XLIII, Kraków 1972, s. 30, przypis 15, 17.
25. Z. Zathey, W sprawie badan nad Kallimachem, Odrodzenie i reformacja, Warszawa 1958, s. 56–72.
26. J. Zathey, op. cit., s. 68–69: autor nie podaje jednak bliższych danych dot. tego medalu a mnie nie udało się jak dotychczas odnaleźć go w zbiorach polskich.
27. C. Rakowska-Jaillard, op. cit.
28. W. Tatarkiewicz, Estetyka nowożytna, op. cit., s. 56.
Pobrania
Wersja elektroniczna opublikowana
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
