Najstarsze dzieje rodziny Wierzynków w Krakowie
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstrakt
Brak abstraktu dla tego artykułu.
Bibliografia
1. Pszczółka Krakowska, 1821, t. I, s. 269; Przyjaciel Ludu, Leszno 1847, s. 84.
2. F. Boczkowski, O Wieliczce, Bochnia 1843, s. 72; J. Szujski, Opowiadania i roztrząsania historyczne, Warszawa 1882, t. II, szkic pt.: „Kraków aż do początków XV wieku, s. 215–217; podobnie w: K. Bąkowski, Podania i legendy krakowskie, Kraków 1899, s. 56; J.K. Kochanowski, Kazimierz Wielki. Zarys żywota i panowania, Warszawa 1900, s. 125; K. Szajnocha, Wojna o cześć kobiety. Szkice historyczne, Złoczów 1901, t. II, s. 58; L. Tatomir, Król Kazimierz Wielki i Mikołaj Wierzynek. Życiorysy historyczne, Warszawa 1888; tegoż, Król Kazimierz Wielki. Zarys historyczny, Warszawa 1902, Książki dla wszystkich, nr 88, s. 145.
3. Encyklopedia Powszechna (Orgelbranda), t. XXVI, s. 959.
4. J. Moraczewski, Dzieje Rzeczypospolitej Polskiej do piętnastego wieku, Poznań 1851, t. I, s. 204; J Lelewel, Dzieje Polski, które stryj synowcom swoim opowiedział, Warszawa 1853, s. 181; A. Naruszewicz, Historya narodu polskiego, Kraków 1860, t. V, s. 260–261; H. Schmitt, Rys dziejów narodu polskiego od najdawniejszych czasów naszych do roku 1763, Lwów 1860, t. III, zesz. III, s. 328; L. Tatomir, Skarbniczka dziejów i rzeczy polskich, cz. II, t. I – „Dzieje Polski od najdawniejszych czasów do zgonu Kazimierza Wielkiego”, Lwów 1866, s. 375–376; T. Morawski, Dzieje narodu polskiego, Poznań 1875, t. I, s. 271; A. Sokołowski, Dzieje Polski ilustrowane, Wiedeń 1896, s. 145.
5. A. Semkowicz, Tatomir Luсуan: Król Kazimerz Wielki i Mikołaj Wierzynek. Życiorysy historyczne, op. cit., rec.: Kwartalnik Historyczny, t. II, 1888, s. 496.
6. H. Pachoński, Dwa zjazdy krakowskie za Kazimierza Wielkiego, Sprawozdanie dyrekcji c.k. Seminarium Żeńskiego w Krakowie za czas od r. 1910/11 do 1913/14, Kraków 1914, s. 1–24; R. Grodecki, Kongres Krakowski w roku 1364, Kraków 1939, s. 9–12, 71–72.
7. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, Rocznik Krakowski, t. II, 1899, s. 29–88.
8. J. Szujski, F. Piekosiński, Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa 1300–1400, Kraków 1877, cz. I, nr 384.
9. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 38; za tym opowiadał się także: M. Friedberg, Kultura polska a niemiecka. Elementy rodzi me a wpływy niemieckie w ustroju i kulturze Polski średniowiecznej, Poznań 1946, t. I, ss. 140, 330; t. II, s. 215.
10. W. Semkowicz, S. Kutrzeba: Historya rodziny Wierzynków, op. cit., rec.: Kwart. Hist., t. XIII, 1899, s. 347.
11. J. Ptaśnik, Kupcy, Roczn. Krak., t. XIV, 1911, s. 67.
12. Formy te są wielokrotnie cytowane w następujących wydawnictwach: źródłowych oraz opracowaniach: A. Chmiel, Księgi radzieckie kazimierskie 1369–1381 i 1385–1402, Kraków 1932; Codex Diplomaticus Silesiae, t. III (Breslau 1860), t. IX (Breslau 1870), t. XVIII (Breslau 1898), t. XXIV (Breslau 1908), t. XXVIII (Breslau 1915); E. Długopolski, Katalog archiwum Kościoła N.P. Marii w Krakowie, Teka Konserwatorów Galicji Zachodniej, t. VI, 1916; S. Estreicher, Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa, Kraków 1936; W. Gąsiorowski, Kościół archipresbiteralny N.P. Maryi w Krakowie, Kraków 1878; A. Grabowski, Skarbniczka naszej archeologii obejmującą średniowiekowe pomniki wojennego budownictwa Polaków, wiadomości do dziejów sztuk pięknych w Polsce, oraz wspomnienie z naszej przeszłości itp., Lipsk 1854; tegoż, Starożytnicze wiadomości o Krakowie, Kraków 1852; C. Grünhagen, A. Markgraf, Publicationen aus den k. Preussischen Staatsarchiven, Leipzig 1881, В. VII, Jh. 1; F. Piekosiński, Kodeks Dyplomatyczny Katedry Krakowskiej św. Wacława, Kraków 188 3, cz. II (1367–1423); tenże, Kodeks Dyplomatycz ny m. Krakowa, Kraków 1879–1882, cz. I–IV (1257–1506); tenże, Najdawniejsze inwentarze skarbca kościoła N.P. Maryi w Krakowie, Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce, t. IV, 1891; K. Patkaniowski, Krakowska rada miejska w wiekach średnich, Kraków 1934, Biblioteka Krakowska nr 82; J. Ptaśnik, Monumenta Poloniae Vaticana, Kraków 1913, t. I–II; tenże, Mon. Pol. Vat., Kraków 1914, t. III; tenże, Cracovia artificum 1300–1500, Źródła do Historii Sztuki i Cywilizacji w Polsce, Kraków 1917, t. IV; K. Kaczmarczyk, Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Krakowie 1392–1506, Kraków 1913; Najst. ks. i rach. m. Krakowa.
13. Sversinc, Najst. ks. i rach. m. Krakowa; Vernuc, tamże; Virsconic, tamże; Werzengi, Mon. Pol. Vat., t. I; Wirsung, Cod. Dipl. Sil., t. III; Wirzingus, J. Emler, Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, Praga 1892, cz. IV; Wercinghi Mon. Pol. Vat., t. II; Weryng, A. Grabowski, Starożytnicze wiadomości o Krakowie, op. cit.; Werincus, tamże; Wersung, Księgi przyjęć do prawa miejskiego; Wicink, J. Mitkowski, Księga Zmarłych bractwa kościoła Panny Marii w Krakowie (wiek XIV–XVIII), Studia Historyczne, r. XI, 1968, z. 1 (40).
14. Wirzing, Kod. Dypl. Kat. Krak.; Najst. ks. i rach. m. Krakowa; Kod. Dypl. m. Krakowa, t. I; Księgi przyjęć do prawa miejskiego; Kodeks Dyplomatyczny Uniwersytetu Krakowskiego, Kraków 1870, t. III; oraz: E. Długopolski, Katalog archiwum Kościoła N.P. Marii w Krakowie, op. cit.; W. Gąsiorowski, Kościół archipresbiteralny N.P. Maryi w Krakowie, op. cit.; A. Grabowski, Skarbniczka naszej archeologii, op. cit.; tegoż, Starożytnicze wiadomości o Krakowie, op. cit.; J. Ptaśnik, Cra covia artificum, op. cit.; Werzing, J. Bartosze wicz, Kodeks Dyplomatyczny Polski, Warszawa 1858, t. III; Dodatek Tygodniowy do Gazety Lwow- skiej, r. 1852, r. 1868; Najst. ks. i rach. m. Krako wa; Kod. Dypl. m. Krakowa; Księgi przyjęć do pra wa miejskiego; Akta Grodzkie i Ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, Lwów 1872, t. III; Kod. Dypl. Uniw. Krak, t. I; Pomniki dziejowe Lwowa z archiwum miasta, t. I, Najstarsza księga miejska 1382–1389, wyd. A. Człowski, Lwów 1892; A. Grabowski, Starożytnicze wiadomości o Krako wie, op. cit.; S. Estreicher, Najst. zb. przyw. i wilk. m. Krakowa, op. cit.; Mon. Pol. Vat., t. III; J. Ptaśnik, Cracovia artificum, op. cit.; Wirzin- g i, Kod. Dypl. Kat. Krak.; Mon. Pol. Vat., t. II; Najst. ks. i rach. m. Krakowa; Kod. Dypl. m. Kra kowa; t. I; Księgi przyjęć do prawa miejskiego; Kod. Dypl. Uniw. Krak., t. I; W. Abraham, Sprawozda nie z poszukiwań w archiwach i bibliotekach rzym skich w latach 1896/7 i 1897/8, Archiwum Komisji Historycznej, Kraków 1902, t. X; A. Grabowski, Skarbniczka naszej archeologiji, op. cit.; Mon. Pol. Vat., t. III; J. Ptaśnik, Cracovia artificum, op. cit;
15. Najst. ks. i rach. m. Krakowa; Cod. Dipl. Sil., t. XXIV; Kod. Dypl. m. Krakowa; Księgi przyjęć do prawa miejskiego.
16. J. Ptaśnik, Cracovia artificum, op. cit.; Akta grodzkie i ziemskie, t. III; J. Długosz, Liber Beneficiorum, t. II, III, Opera Omnia, t. VIII, IX, wyd. A. Przeździecki, Kraków 1844; tenże, Opera Omnia, t. III.
17. J. Ptaśnik, Cracovia artificum, op. cit; J. Długosz, Opera omnia, t. III i Liber Beneficiorum, t. II.
18. M. Kromer, Kronika Polska, tłum. Marcin z Błażewa Błażewski, Sanok, 1857, wyd. II; M. Bielski, Kronika Polska, Warszawa 1830.
19. F. Kluge, Etymologisches Wörterbuch der deu tschen Sprache. 18. Aulage bearbeitet von Wolther Mitzka, Berlin 1960, s. 865; H. Küpper, Wörterbuch der deutschen Umgangssprache, Hamburg 1966, B. II, s. 372; J. Pirek, J. Ippoldt, Wielki słownik niemiecko-polski, Warszawa 1970, t. II (L–Z), s. 835. Należałoby jeszcze ewentualnie brać pod uwagę pochodzenie tego nazwiska od czasowników: „sich versingen”, tzn.: źle śpiewać, pomylić się w śpiewie, lub „versinhen” mającym szerokie znaczenie, a najogólniej oznaczającym: ugrzęznąć, utonąć, zatonąć (J. Pirek, J. Ippoldt, op. cit., t. II, s. 727).
20. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit, s. 38.
21. The Times Atlas of the World, London 1955, vol. III, s. 65.
22. Hierarchia catholica medii aevi sive summorum pontificum, S.R.E. Cardinalium ecclesiarum antisti tum series ab anno 1431 usque ad annum 1503 per ducta, Monaster 1914, t. II, s. 213.
23. The Times Atlas of the World, op. cit., vol. III, s. 65, a także: Atlas Historyczny Świata, red. J. Wolski, Warszawa 1974, s. 30–31.
24. E. Försteman, Altdeutsches Namenbuch, Nordhausen, 1859, B. II, s. 525.
25. Tamże, s. 1497.
26. Cod. Dipl. Sil., t. XVIII, s. 42, nr 3658.
27. Tamże, „…(der Ritter) Jesco von Warzengow (Wersingawe)”.
28. Cod. Dipl. Sil., t. XVIII, s. 169 і 214.
29. Cod. Dipl. Sil., t. IX, s. 87, nr 610; t. XXIV, ss. 71, 144, 178, 71–75, 165–167; t. XXVIII, ss. 30, 44, 253, 63, 33, 71, 99. Informacje te występują na przestrzeni lat 1371–1454. Nazwisko pisano rozmaicie: Wirsing, Wersing, a nawet – Wirsingynnc i Wirzink.
30. B. Wyrozumska, Fragmenty najstarszej księgi miejskiej Olkusza. Małopolskie Studia Historyczne, r. II, 1959, z. 1, s. 54.
31. Tamże, s. 52–53.
32. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 384.
33. Cytowana wyżej zapiska mówi o sprzedaży przez M. Wierzynka domu przy ul. św. Krzyża Hermanowi Cieśli; zatem dom ten już wcześniej musiał należeć do niego. Niestety, w źródłach brak informacji o jego zakupie przez Wierzynka.
34. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 527.
35. B. Wyrozumska, Fragmenty najstarszej księgi miejskiej Olkusza, op. cit., s. 51.
36. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 614.
37. Tamże, nr 694.
38. Tamże, nr 766.
39. Tamże, 767.
40. Tamże, nr 781.
41. Tamże, nr 838.
42. Tamże, nr 1159.
43. Tamże, nr 759.
44. Tamże, nr 759a.
45. Tamże, nr 861.
46. Tamże, nr 927, 928.
47. Tamże, nr 929, 974, 1022.
48. Tamże, nr 987.
49. Tamże, nr 823, 831.
50. Tamże, nr 835.
51. Tamże, nr 1042.
52. Tamże, nr 1043.
53. Nabył go od Franczka Frisonis, Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 864.
54. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 919.
55. Tamże, nr 1002.
56. Tamże, nr 1078, 1110.
57. W latach 1327–1328 stopniowo wykupuje młyn zwany Sandmul (na Piasku) posiadający kilku współwłaścicieli. Początkowo nabył od mieszczan sądeckich, Mikołaja i Peszka, 1/4 młyna i tyleż domu stojącego blisko kamienicy Henryka z Kietrza (Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 896); w roku następnym kupuje kolejną ćwierć wraz z ogrodem od Hanka, syna Konrada Rzeźnika (Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 990), przekazując mu jednocześnie ów nabytek w dzierżawę (Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 991). Prawdopodobnie więc Hanko, jako jedyny z właścicieli, mieszkał we młynie, lub jego pobliżu. Właścicieli młyna musiało być więcej, gdyż w tym samym 1328 r., posiadając już połowę młyna, dokupuje Wierzynek jeszcze 1/8 od Hedenrichusa, syna Richuina (Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1018).
58. 12.X.1322 r., Kod. Dypl. m. Krakowa, cz. 1, s. XLVIII.
59. 20.VIII.1323 r., tamże.
60. Mamy o tym dwie informacje z 1323 r. (Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 695 i 703).
61. 14.II.1326 r., Najst. ks. i rach. m. Krakowa, str. XLIX.
62. Tamże, nr 858.
63. Tamże, s. XXIII, poz. 133.
64. Daty kolejnych wyborów: 30.V.1329 r., 5.VIII.1330 r., 30.VII.1334 r. – Najst. ks. i rach. m. Krakowa, poz. 133, 140, s. XXIII, XXIV. Wiadomo również, że i w 1328 r. piastował ten urząd, tamże, nr 904.
65. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 898, 904.
66. F. Piekosiński, Kodeks Dyplomatyczny Małopolski, Kraków 1876, t. I, s. 212.
67. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1124; Hanko zw. Tabasch z Olkusza – kilkakrotny wójt sądowy, patrz: M. Niwiński, Wójtostwo krakowskie w wiekach średnich, Kraków 1938, Biblioteka Krakowska nr 95, s. 157.
68. 20.XII.1335, Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1171.
69. Kod. Dypl. Małop., t. III, s. 12.
70. Metryczka dokumentu według: Dodatek Tygodniowy do Gazety Lwowskiej, nr 58, r. 1868 i Kodeks Dyplomatyczny Wielicki, Lwów 1872, s. 19.
71. Tamże.
72. Kod. Dypl. Małop., t. III, s. 30.
73. Tamże, s. 239.
74. Tamże, nagłówek dokumentu.
75. E. Długopolski (Bunt wójta Alberta, Roczn. Krak., t. VII, 1904, s. 163) oraz J. Ptaśnik (Studya nad patrycyatem krakowskim wieków średnich, Roczn. Krak., t. XV, 1912, s. 67) przyjmują, że M. Wierzynek wszedł w posiadanie wójtostwa wielickiego jeszcze przed 9.I.1336 r., a zatem już w 1335 r. Obaj badacze powołują się na podobny pogląd S. Kutrzeby (op. cit., s. 35).
76. J. Ptaśnik, Studya nad patrycyatem krakowskim wieków średnich, op. cit., s. 67; J. Piotrowicz, Problematyka genezy i najstarszych dziejów górnictwa solnego w Polsce. Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce, Muzeum żup solnych, Wieliczka 1968, t. II, s. 178.
77. J. Piotrowicz, op. cit., s. 226.
78. A nie w 1306 r. jak podaje J. Ptaśnik (Studya nad patrycyatem krakowskim wieków średnich, op. cit., s. 67).
79. Patrz: Dod. Tyg. do Gaz. Lwow., nr 58, 1868, oraz: Kod. Dypl. Wiel., s. 19.
80. K. Pieradzka, Miasto średniowieczne. Szkice z dziejów Krakowa od czasów najdawniejszych do pierwszej wojny światowej (pod red. J. Bieniarzówny), Kraków 1968, s. 38.
81. J. Ptaśnik, Studya nad patrycyatem krakowskim wieków średnich, op. cit., s. 67.
82. K. Pieradzka, Miasto średniowieczne…, op. cit., s. 41–43.
83. Dod. Tyg. do Gaz. Lwow., nr 58, 1868 r.; Kod. Dypl. Wiel., s. 19.
84. Tamże,
85. Tamże,
86. Tamże,
87. Tamże,
88. Tamże,
89. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1261.
90. Tamże, nr 1277.
91. S. Gawęda, Udział możnowładztwa małopolskiego w dochodach z żup krakowskich w XIV i XV wieku, Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce, op. cit., s. 242.
92. Omówienie tego zagadnienia w: J. Piotrowicz, Problematyka genezy i najstarszych dziejów górnictwa solnego w Polsce, op. cit., s. 178.
93. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1396.
94. Tamże, nr 1414.
95. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 36; Z. Kaczmarczyk, Moanarchia Kazimierza Wielkiego, Poznań 1939–1947, s. 296, t. I.
96. Najst. ks. i rach. m. Krakowa – nr 1424.
97. Porównaj zapiski tamże., nr 1424 (5.IV.1342 r.), nr 1426 (interesująca nas obecnie) oraz nr 1449 (17.V.1342 r.).
98. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1426.
99. Tamże, nr 1449.
100. Patrz dalej.
101. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1427.
102. 11.XI.1342 r., Kraków, Kod. Dypl. Małop., t. III, s. 50–52.
103. S. Estreicher, Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa, op. cit., s. 3–4.
104. 22.VIII.1347 r., Kraków, Kod. Dypl. Małop., t. III, s. 65.
105. S. Kuraś, Zbiór dokumentów małopolskich, cz. I. Dokumenty z lat 1257–1420, Wrocław 1962, s. 108.
106. 3.VI.1358 – Kod. Dypl. Małop., t. III, s. 116, Wiślica.
107. Kod. Dypl. Pol., Warszawa 18 58, t. II, s. 255–257.
108. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, 24.I.1347 r.; porównaj – J. Ptaśnik, Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, Warszawa 1949, s. 61–63.
109. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1603.
110. J. Emler, Regesta diplomatica nec non episto laria Bohemiae et Moraviae, op. cit., s. 497.
111. Tamże.
112. Tamże, s. 507, Zielone Świątki (1.VI.1343 r.) Neymburg.
113. Porównaj: S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 40–41.
114. 30.V.1355 r. – A. Mosbach, Przyczynki do dziejów polskich z Archiwum Miasta Wrocławia, Poznań 1860, s. 192–194; w Cod. Dipl. Sil., t. III, s. 84 – data: 30.V.1353 r.
115. Cod. Dipl. Sil., t. III, s. 84, oraz: A. Mosbach, op. cit., ale tu błędna datacja.
116. Cod. Dipl. Sil., t. III, s. 80; A. Mosbach, op. cit.; oba te źródła podają różne daty: rok 1352 (Cod. Dipl. Sil.) i 1351 (A. Mosbach – op. cit.). Pewniejsza jest raczej datacja Cod. Dipl. Sil.
117. Tamże,
118. G. Korn, Breslauer Urkundenbuch, Breslau 1870, 1Th., s. 171, nr 189: „189. Correspondenz der Stadt Breslau mit Keiser Karl IV in den Jahren 1347–1355. (…) „De rege Cracoviensi occasione novi tatum, quomodo nititur ducere aliam reginam prout dicitur a Tartaris fore exortam, sicut Nicol. Wirsingi scripsit civitati ” (…).”
119. Z. Kozłowska-Budkowa, Z ostatnich lat Kazimierza Wielkiego, Małopolskie Studia Historyczne, nr 6, 1963–1964, z. 3/4, s. 16. O sprawie tej wspomina także S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 40, ponadto: H. Paszkiewicz, Polityka ruska Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1925, s. 172.
120. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1544.
121. Kod. Dypl. Małop., t. III, s. 63 oraz Kod. Dypl. Wiel. s. 3.
122. 22.VIII.1347 r. – Kod. Dypl. Małop., t. I, s. 267.
123. Tamże, s. 279.
124. Kod. Dypl. Małop., t. I, s. 285, porównaj: A. Grabowski, Starożytnicze wiadomości o Krakowie, op. cit., s. 288.
125. Dod. Tyg. do Gaz. Lwoów., nr 8 i 9, r. 1852; Akta Grodz. i Ziem., t. III, s. 23. Mylące są informacje o Wierzynku zawarte w przypisach do dokumentu drukowanego w Dod. Tyg. Wydawca połączył osobę Stolnika z postacią jego syna – Mikołaja Wierzynka Młodszego.
126. Dod. Tyg. do Gaz. Lwow., nr 8 i 9, r. 1852; r.; Kod. Dypl. Wiel., s. 19.
127. Dod. Tyg. do Gaz. Lwów., nr 8 i 9, 1852 r.; Akta Grodz. i Ziem., t. III, s. 23.
128. Tamże,
129. Tamże,
130. Tamże,
131. Sprawa herbu Wierzynków – Łagoda (zwano go też Wierzynkową lub rzadziej Połańcze), jakkolwiek bardzo interesująca wymaga osobnego zbadania. W ramach niniejszego artykułu zagadnienie to można jedynie zasygnalizować, z nadzieją, iż będzie jeszcze okazja do jego szczegółowego omówienia.
132. A. Grabowski, Kraków i jego okolice, Kraków 1844, wyd. IV, s. 515: „Podstoli ktori kur założył, w niedzielę, dzień św. Franciszka umarł r. 1360, którego herb i napis na okrągłej tablicy w kurze jest przybit po prawej stronie”. Patrz także: S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 42.
133. Liczną literaturę, cytującą ten napis lub tylko wspominającą o epitafium podaje: J. Lepiarczyk, Fazy budowy kościoła Mariackiego w Krakowie (wieki XIII–XIV), Roczn. Krak., t. XXXIV, 1964 r., s. 202–203.
134. Omówienie tych stanowisk u: Lepiarczyk, op. cit., s. 203.
135. Tę datę wymienia T. Dobrowolski, Sztuka Krakowa, Kraków 1971, wyd. IV, s. 78. K. Bąkowski, Historya Krakowa w zarysie, Kraków 1898, Bibl. Krak., nr 6, s. 19 – podaje, iż dopiero w 1226 r. rozpoczyna Iwo Odrowąż budowę kościoła Mariackiego; E. Długopolski, Katalog archiwum kościoła N.P. Marii w Krakowie (Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, t. VI, 1916, s. 1) – także wymienia r. 1226.
136. T. Dobrowolski, Sztuka Krakowa, op. cit., s. 78–80.
137. Literatura do tego zagadnienia w: J. Paszenda, Kościół św. Barbary w Krakowie. Problemy rekonstrukcji, Biuletyn Historii Sztuki, t. XXX, 1967 r., s. 564, i: W. Zin, W. Grabski, Wczesnośredniowieczne budowle Krakowa w świetle ostatnich badań, Roczn. Krak., t. XXXVIII, 1968, s. 69.
138. Kod. Dypl. m. Krakowa, cz. I, nr CCXXXV – „(…) In die sanctorum Innocentium, quarto die post festum Pasche, et quarto post Penthecostem in omnibus octavis sancte Marie, Apostolorum, Euangelistarum, in die sancti Herasmi et sancti martirum et cancte Barbare virginis”.
139. Tamże.
140. K. Bąkowski, Kościół Najświętszej Panny Maryi w Krakowie, Kraków 1913, Bibl. Krak., nr 46, s. 4; T. Wojciechowski, Kościół katedralny w Krakowie, Kraków 1900, s. 230; M. Friedberg, Kultura polska a niemiecka, op. cit., t. II, s. 215.
141. J. Długosz, Liber Beneficiorum, t. II, s. 2–3.
142. Mon. Pol. Vat., t. III, nr 361, s. 349. Suplika ta jest nieco niejasna, o czym: J. Ptaśnik, Kupcy, op. cit., s. 68; ponadto: tegoż, Kultura wieków średnich, Warszawa 1925, s. 36 i J. Lepiarczyk, Fazy budowy kościoła Mariackiego w Krakowie, op. cit., s. 205.
143. Mon. Pol. Vat., t. III, s. 317 – 18.XI.1347 r.
144. W. Abraham, Sprawozdanie z poszukiwań…, op. cit., s. 65.
145. E. Długopolski, Katalog archiwum kościoła N.M. Panny w Krakowie, op. cit., s. 62–63.
146. Tamże, ale omyłka w tytulaturze – winno być dapifer sandomiriensis.
147. J. Lepiarczyk, Fazy budowy kościoła Mariackiego w Krakowie, op. cit., s. 206. Innego zdania był wcześniej W. Łuszczkiewicz (Jaki skarb zostawił Mikołaj Wierzynek w upominku Krakowowi. Kartka z dziejów sztuki XIV wieku, Przyjaciel Sztuki Kościelnej, Organ Towarzystwa św. Łukasza w Krakowie, I, nr 6, XI 1883, s. 106). Uważał on, iż architekt Wierzynka wcześniej pracował przy budowie katedry, był rodzimego pochodzenia, a po odbyciu wędrówki zagranicznej, wrócił do Krakowa i tu wzniósł prezbiterium kościoła Mariackiego. J. Lepiarczyk, (op. cit.) ponadto zwraca uwagę, iż w 3 ćwierci XIV w. kościoły typu halowego były bardzo rozpowszechnione. Zaznacza też, iż budowlą halową jest również kościół św. Jakuba w Sandomierzu, gdzie Wierzynek był stolnikiem. Autor zadaje nawet pytanie (s. 199): „(…) czy i jaki jest udział i rola Wierzynka w po zostaniu świątyni sandomierskiej?”.
148. J. Lepiarczyk, op. cit., s. 225.
149. W. Zin, W. Grabski, Wczesnośredniowieczne budowle Krakowa w świetle ostatnich badań, op. cit., s. 69.
150. J. Sas Zubrzycki, Rozwój gotycyzmu w Polsce pod względem konstrukcyjnym i estetycznym. Wykład habilitacyjny wygłoszony w c.k. szkole politechnicznej we Lwowie, dn. 28.I.1895 r., Kraków 1895, s. 20.
151. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 886.
152. W. Abraham, Sprawozdanie z poszukiwań…, op. cit., s. 65.
153. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, cp. cit., s. 44.
154. W. Abraham, Sprawozdanie z poszukiwań…, op. cit., s. 65 – 10.VI.1350 r., Awinion.
155. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 43–47.
156. Tamże, s. 46–49.
157. Jak chce S. Kutrzeba, Nicze w r. 1340 (op. cit., s. 46) a Mikołaj Wierzynek Młodszy – w 1344 r. (op. cit., s. 49).
158. Zresztą nieśmiało sugerował to nawet S. Kutrzeba – op. cit., s. 49.
159. W. Semkowicz, Stanisław Kutrzeba, Historya rodziny Wierzynków, Rocznik Krakowski, t. II, s. 29, rec.: Kwart. Hist., t. XIII, 1899, s. 349.
160. S. Kutrzeba, op. cit., s. 87.
161. Kod. Dypl. m. Krakowa, cz. I, s. L.
162. Tamże.
163. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1544.
164. Tamże, nr 1543.
165. Kod. Dypl. m. Krakowa, s. 504.
166. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1544.
167. Porównaj: J. Ptaśnik, Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, op. cit., s. 61–63.
168. Kod. dypl. m. Krakowa, cz. I, s. XXIV, poz. 178.
169. Tamże, poz. 189.
170. Tamże, s. XXV, poz. 216.
171. Mon. Pol. Vat., t. I, s. 406.
172. Tamże, s. 322.
173. Tamże, s. 407.
174. Tamże, s. 409.
175. Tamże, s. 341.
176. Kod. Dypl. m. Krakowa, cz. I, s. 342, 343; Mon. Pol. Vat., t. I, s. 348, 417.
177. Mon. Pol. Vat., t. II, s. 303, 460, 463.
178. Tamże, s. 14; porównaj też: S. Gawęda, Polityka fiskalna Kazimierza Wielkiego wobec kurii papieskiej, Studia Historyczne, t. XIII, 1970, z. 3(50), s. 365–366.
179. Mon. Pol. Vat., t. II, s. 21, 463, 457, 304, 36, 345, 306.
180. Tamże, t. I, s. 409, t. II, s. 20.
181. Tamże, t. II, s. 452. W tym samym roku, ale 6 lipca, wymieniono obok Guiska z Sącza jako pełnomocnika Wierzynka także Stanisława Pensatora, ale jest to wypadek sporadyczny.
182. Mon. Pol. Vat., t. II, s. 35, 29, 304, 34.
183. Tamże, s. 306.
184. Tamże, s. 50, 453.
185. Tamże, s. 60.
186. Tamże, s. 454.
187. Tamże, s. 42 oraz: Kod. Dypl. m. Krakowa, cz. I, s. 349.
188. Mon. Pol. Vat., t. II, s. 452, 306, 454, 307, 305.
189. Tamże, s. 306.
190. Tamże, s. 79.
191. Mon. Pol. Vat., t. III, s. 331, 335, 347.
192. Cod. Dipl. Sil., t. III, s. 64.
193. Tamże, oraz: A. Mosbach, Przyczynki do dziejów polskich z archiwum miasta Wrocławia, op. cit., dodatek (s. 192–194). Kontakty te nie ustają. Musiał się sam nieraz wybierać do Wrocławia, skoro on to jest zapewne tym Mikołajem z Krakowa, którego odnajdujemy na liście świadków dokumentu wystawionego 17 grudnia 1338 r. we Wrocławiu dla klasztoru Premonstratensów św. Wincentego (Cod. Dipl. Sil., t. XVIII, s. 47–48).
194. G. Korn, Breslauer Urkundenbuch, op. cit., s. 145; A. Mosbach, Przyczynki do dziejów polskich z Archiwum Miasta Wrocławia, op. cit., s. 192–194; Cod. Dipl. Sil., t. III, s. 68.
195. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 40. Autor nie uwzględnia źródeł wrocławskich (A. Mosbach – op. cit., s. 80). Ponadto ciekawe informacje podaje S. Kalfas-Piotrowska (Stosunki handlowe śląsko-polskie za Kazimierza Wielkiego, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku, Katowice 1936, nr V, s. 245–246): „(…) możemy stwierdzić udział najwybitniejszej postaci bogatego mieszczaństwa krakowskiego z czasów Kazimierza Wielkiego, Mikołaja Wierzynka, w spółce handlowej wraz z kupcami śląskimi. Przedmiotem transakcji było srebro. W spółce tej Wierzynek został oszukany na dostawie przez spólników – Thomelina z Kuttenberga i przez drugiego, który pochodził z Iglawy (Ilauer). Strata musiała być znaczna, bo skarga Wierzynka znalazła się aż w kancelarii królewskiej Karola IV”.
196. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1656 i 1663.
197. Omówienie tego zagadnienia wykracza poza ramy niniejszej pracy. Szersze jego przedstawienie dali: S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 52 i n.; H. Pachoński, Dwa zjazdy krakowskie za Kazimierza Wielkiego, op. cit.; R. Grodecki, Kongres Krakowski w roku 1364, op. cit.
198. Kod. Dypl. m. Krakowa, cz. I, s. 351, a także: Kod. Dypl. Uniw. Krak., cz. I, s. 6.
199. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1428.
200. Kod. Dypl. m. Krakowa, cz. I, s. LVII i LVIII.
201. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 44. 202 2.I.1386 r. – transsumpt przywileju, który M. Wierzynek otrzymał od króla Kazimierza Wielkiego, Kod. Dypl. Małop., t. I, s. 440.
203. Mon. Pol. Vat., t. III, s. 331; W. Abraham, Sprawozdanie z poszukiwań w archiwach i bibliotekach…, op. cit., s. 64.
204. Tamże.,
205. S. Kutrzeba, Historia rodziny Wierzynków, op. cit., s. 48, tak o nim pisał: „Słyszymy w r. 1350 o jakimś Janie Wierzynku, który dostaje od papieża kanonię na Spiżu, a więc już w ostrzyhomskiej dyecezyi. Nie jest on nam bliżej znany, nawet nie wiemy, czy go jakie łączyły węzły pokrewieństwa z rodziną krakowską”.
206. S. Kutrzeba, op. cit., s. 43–44 i tabl. genealog., s. 87.
207. Mon. Pol. Vat., t. III, s. 355. 208 Tamże, s. 347; W. Abraham, Sprawozdanie z poszukiwań…, op. cit., s. 67.
209. Mon. Pol. Vat., t. III, s. 355. Tam też umieszczona prośba dotycząca jednego z krewnych Wierzynków. Dokumentu tego prawdopodobnie nie znał S. Kutrzeba, gdyż nigdzie o nim nie wspomina.
210. Z. Kozłowska-Вudkowa, Najdawniejsze roczniki krakowskie i kalendarze. Pomniki Dziejowe Polski, seria II, t. V, Warszawa 1978, Kalendarz Katedry Krakowskiej, s. 150 – „Anno domini MCCCLXXI Daniel canonicus Cracoviensis obiit” i w przypisie: „3.VI. 1371 – Daniel, syn Mikołaja Wierzynka, kan. krak., od 1354 r., kanonik wrocławski od 1357 (…)”.
211. W. Abraham, Sprawozdanie z poszukiwań…, op. cit., s. 67.
212. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1370, 1448, 1462, 1469, 1638.
213. Tamże, nr 1462.
214. W. Abraham, Sprawozdanie z poszukiwań…, op. cit., s. 65.
215. Najst. ks. i rach. m. Krakowa, nr 1504.
216. Mon. Pol. Vat., T. I, s. 405, 413; t. II, s. 306, 307, 457, 305, 459.
217. Tamże, t. I, s. 417, 412.
218. B. Wуrozumska, Fragmenty najstarszej księgi miejskiej Olkusza, op. cit., s. 54: „(9). Domus Pesconis Wirsingi”.
219. Mon. Pol. Vat., t. II, s. 58.
220. Tamże, s. 79. Znamy też innego pełnomocnika Piotra-Jakuba Wortum (Mon. Pol. Vat., t. II, s. 108).
221. J. Mączyński, Pamiątka z Krakowa i jego okolic, Kraków 1845, s. 200.
222. Mocno zakorzeniona tradycja Wierzynkowej uczty wpłynęła na nazwanie utworzonej w 1947 r. restauracji w domu przy Rynku Głównym 16, nazwiskiem Wierzynka. Odtąd też zaczęto uważać ten dom za niegdyś należący do rodziny Wierzynków.
223. J. Wawel-Louis, Przechadzka kronikarza po rynku krakowskim, Kraków 1890, s. 102–103.
224. Tamże.
225. J. Ptaśnik, Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, op. cit., s. 399.
226. K. Pieradzka, Miasto średniowieczne, op. cit., s. 55.
227. S. Kutrzeba, Zarys dziejów handlu Krakowa 1257–1910, Kraków 1910, s. 64.
Pobrania
Wersja elektroniczna opublikowana
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
