Crims.cat – katalońska powieść kryminalna
Rekonesans
DOI:
https://doi.org/10.12797/SI.20.2021.20.03Palabras clave:
powieść kryminalna, czarna powieść, współczesna powieść katalońska, crims.catResumen
W ostatnich dekadach powieść kryminalna w swoich licznych wariantach i odmianach stała się jednym z istotniejszych podgatunków współczesnej literatury, przejmując w dużej mierze rolę oraz zadania powieści społecznej, poddającej analizie stan społeczeństwa i stawiającej pytania o jego kondycję moralną. Bywa literackim produktem eksportowym, stając się składową obiegowych opinii i wyobrażeń na temat danego kraju (przykładem może tu być skandynawska powieść kryminalna czy kolumbijska narkopowieść). W Hiszpanii powieść kryminalna rozwija się intensywnie od połowy lat 70. Jej pierwsze ważne tematy to społeczeństwo kraju w okresie Transición oraz rozliczenia z historią XX wieku. Z czasem, dzięki twórczości takich autorów jak Manuel Vázquez Montalbán czy Eduardo Mendoza, Barcelona staje się hiszpańską stolicą powieści kryminalnej. Artykuł stanowi rekonesans w świecie powieści kryminalnej ostatnich lat, umiejscowionej w Katalonii i pisanej po katalońsku oraz przedstawienie jej najważniejszych tematów, reprezentantów, a także specyficznych cech. Omówiona zostaje też działalność służąca upowszechnianiu samego gatunku oraz wiedzy o nim wśród katalońskojęzycznej publiczności.
Referencias
BARAŃCZAK, S. (1975), „Polska powieść milicyjna” w: Stępień, M. (red.), W kręgu literatury Polski Ludowej, Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 270-317.
BENNASAR, S. (2010), „Desentrañando el alma de la sociedad. Realidad y ficción en la novela negra catalana” w: Martín Escribà, À., Sánchez Zapatero, J. (red.), Realidad y ficción criminal. Literatura, cine, televisión y cómic, Difácil, Valladolid, s. 125-197.
BENNASAR, S. (2011), Pot semblar un accident. La novel·la negra i la transformació dels Països Catalans 1999-2010, Meteora, Barcelona.
CANAL I ARTIGAS, J., MARTÍN ESCRIBÀ, À. (2011), La Cua de Palla. Retrat en groc i negre, Alrevés, Barcelona.
CASADESÚS, A. (2011), Negra i mallorquina. Orígens i evolució de la novel·la policíaca a Mallorca, Publicacions de l’Abadia de Montserrat, Barcelona.
COLMEIRO, J. (2015), „Novela policiaca, novela política”, Lectora. Revista de dones i textualitat, 21, Barcelona, s. 15-29.
CZUBAJ, M. (2010), Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk.
FIGUEROLA GARRETA, J. (2014), „Agustí Vehí, la història per entendre-ho tot”, Ítaca. Revista de Filologia, 5, Alacant, s. 47-67, https://doi.org/10.14198/ITACA2014.5.03.
KING, S. (2012), „Distopía y detectives. La ficción criminal de Jordi de Manuel” w: Martín Escribà, À., Sánchez Zapatero, J. (red.), El género negro. El fin de la frontera, Andavira, Santiago de Compostela, s. 111-117.
KING, S. (2014), „Teresa Solana i la reinvenció de la novel la criminal catalana”, Ítaca. Revista de Filologia, 5, Alacant, s. 69-85, https://doi.org/10.14198/ITACA2014.5.04.
KRASKA, M. (2015), „Czy kryminał naprawdę istnieje? Śledztwo (nieudane) w sprawie gatunku” w: Gemra, A. (red.), Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, EMG, Kraków, s. 13-33.
KUBICKA, H. (2015), „Zbrodnia i miasto. O kształtowaniu się obrazu przestrzeni wielkomiejskiej w literaturze kryminalnej” w: Gemra, A. (red.), Literatura kryminalna. Na tropie źródeł, EMG, Kraków, s. 307-325.
MARTÍN ESCRIBÀ, À., Manifest, [on-line] https://crims.cat/qui-som, 7.02.2021.
MARTÍN ESCRIBÀ, À. (2009), „Análisis de un escenario negro. Barcelona como identidad literaria” w: Martín Escribà, À., Sánchez Zapatero, J. (red.), Geografías en negro. Escenarios del género criminal, Montesinos, Barcelona, s. 41-54.
MARTÍN ESCRIBÀ, À., CANAL I ARTIGAS, J. (2019), Trets per totes bandes. L’època clàssica de la novel·la negra i policíaca, Alrevés, Barcelona.
MARTÍN ESCRIBÀ, À., CANAL I ARTIGAS, J. (2021), Trets per totes bandes 2. L’època contemporània de la novel·la negra i policíaca, Alrevés, Barcelona.
MARTÍN ESCRIBÀ, À., VILLALONGA, A. M., BENNASAR, S. (2014), „Cap a la consagració del crim en català”, Ítaca. Revista de Filologia, 5, Alacant, s. 15-18, https://doi.org/10.14198/ITACA2014.5.01.
MROWCZYK-HEARFIELD, E. (1998), „Badania literatury kryminalnej – propozycja”, Teksty Drugie, 6, Warszawa, s. 87-98.
PIQUER, A., MARTÍN ESCRIBÀ, À.. (2006), Catalana i criminal. La novel la detectivesca del segle XX, Documenta Balear, Palma.
TUSZYŃSKA, J. (2017), „Rozmyte pojęcia. Historia badania literatury kryminalnej w Polsce”, Slavica Tergestina, 19(2), s. 204-223.
VILLALONGA, A. M. (2013), „La novel·la negra catalana actual. La bona salut d’un gènere”, Els Marges, Barcelona, s. 45-68.
VILLALONGA, A. M. (2013a), Les veus del crim. Converses amb dotze escriptors catalans de novella negra, Alrevés, Barcelona.
Descargas
Publicado
Número
Sección
Licencia
Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-SinDerivadas 4.0.
