Karol Jaroszyński (1878-1929) – europejski finansista i wizjoner z Kresów

Authors

  • Franciszek Wasyl Uniwersytet Jagielloński

DOI:

https://doi.org/10.12797/KPK.06.2014.06.07

Keywords:

Karol Jaroszyński, the Jaroszyński family, Bolshevism, the Romanov family, early 20th century bankers

Abstract

Karol Jaroszyński (1878-1929) – an European financier and visionary from the Borderlands

The article is devoted to the life and activities of Karol Jaroszyński, one of the richest and most influential people in czarist Russia at the time of its twilight. K. Jaroszyński was descended from a Polish family settled in the Borderlands (in the Kiev region). Educated within the sphere of Western and Catholic culture, he owed his financial prosperity to successful investments in the banking system of the Romanov family, and also to wide contacts and connections. K. Jaroszyński personally knew czar Nicholas II’s family, and also influential financiers and entrepreneurs who were active in Russia before the outbreak of the I World War (inter alios Emanuel Nobel, Boris Abramovich Kamienka, Vladislav Zhukowsky). He was an adherent of a theory that as a result of the domination of German capital and its “tacit” collaboration with the Bolsheviks in 1917-1918, the consolidation and eventual victory of the “red” dictatorship occurred. K. Jaroszyński took part in a plot to save the czar’s family from the hands of Bolshevist murderers (the plot was unsuccessful). He also explored, together with the British intelligence, the chances of deposition of communist dictatorship on the basis of available economic and organisational resources. In 1919 he left Russia and travelled across Western Europe, where his great determination was met with even greater lack of understanding as he attempted to form a front against the communist dictatorship in Russia which he considered, similarly to W. Churchill, as a great danger to mankind. Eventually he settled in Poland where he became famous as the founder of the Catholic University of Lublin, a Polish institution of education modelled after the Catholic University of Leuven. K. Jaroszyński was unsuccessful in his business matters conducted in his fatherland; he did not start a family. He died in poverty and solitude in Warsaw on 8 September 1929. The article features two never-before-published memoirs of people who were friends with K. Jaroszyński. These are the accounts of Kazimierz and Karol Górski, father and son. Karol Górski went on to become a professor of the Nicolaus Copernicus University in Toruń.

The writing of the article was possible thanks to the kindness and assistance of K. Jaroszyński’s family and relatives: Józef Jaroszyński, Paweł Dembinski, Teresa Bisping née Starowieyska and Wojciech Starowieyski.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Franciszek Wasyl, Uniwersytet Jagielloński

Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, pracownik Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius, sekretarz rocznika „Lehahayer. Czasopismo poświęcone dziejom Ormian polskich”. Specjalizuje się w demografii historycznej i dziejach Ormian polskich w wiekach XVIII-XX. Autor pracy Ormianie w przedautonomicznej Galicji. Studium demograficzno-historyczne.

References

Aftanazy R., Materiały do dziejów rezydencji, cz. 2, t. 10a: Dawne województwo bracławskie, Warszawa 1991.
View in Google Scholar

Beauvois D., Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793-1914, Lublin 2005.
View in Google Scholar

Cook A., Ace of Spies. The True Story of Sidney Reilly, Stroud 2004.
View in Google Scholar

Dargiewicz K., Górski Kazimierz (1863-1943), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959.
View in Google Scholar

Gliński J. B., Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej, t. 3, Warszawa 2003.
View in Google Scholar

Górski K., Autobiografia naukowa, red. W. Sieradzan, Toruń 2003, Homines et Historia.
View in Google Scholar

Górski K., Jaroszyński Karol (1878-1929), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 11, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964/1965.
View in Google Scholar

Górski K., Zarys dziejów katolicyzmu polskiego, red. W. Piasek, W. Szramowski, przedm. W. Piasek, Toruń 2008, Homines et Historia, 9.
View in Google Scholar

Hud B., Ukraińcy i Polacy na Naddnieprzu, Wołyniu i w Galicji Wschodniej w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Zarys konfliktów społeczno-etnicznych, tłum. A. Korzeniowska-Bihun, M. Hud, Zalesie Górne 2013.
View in Google Scholar

Karolewicz G., Geneza Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, [w:] Katolicki Uniwersytet Lubelski.
View in Google Scholar

Wybrane zagadnienia z dziejów Uczelni, red. G. Karolewicz, ks. M. Zahajkiewicz, ks. Z. Zieliński, Lublin 1992.
View in Google Scholar

Karolewicz G., Karol Jaroszyński (1877-1929). Fundator lubelskiej wszechnicy katolickiej, Lublin 1993.
View in Google Scholar

Korzeniowski M., Za Złotą Bramą. Działalność społeczno-kulturalna Polaków w Kijowie w latach 1905-1920, Lublin 2009.
View in Google Scholar

Królikowski B., Wystawa jubileuszowa 50 lat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1918-1968, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” (Lublin) 1971.
View in Google Scholar

Latos T., Szczeniowski Ignacy (1853-1932), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 47, Warszawa–Kraków 2010-2011.
View in Google Scholar

Massie Robert K., Romanowowie. Ostatni rozdział, tłum. M. i T. Lem, Warszawa 2007, Tajemnice Historii. McMeekin S., Największa grabież w historii. Jak bolszewicy złupili Rosję, tłum. A. Czwojdrak, Kraków 2013, Historiai.
View in Google Scholar

McNeal S., Ocalić cara Mikołaja II. Tajna misja uratowania rodziny carskiej, tłum. J. Kabat, Warszawa 2004.
View in Google Scholar

Michalski J., Jaroszyński Zachariasz h. własnego (1700-1774), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 11, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964/1965.
View in Google Scholar

Miernicki R., Notatka o zaginionem archiwum Jaroszyńskich w Kunie, „Archeion” (Warszawa) 1927, t. 1, red. S. Ptaszycki.
View in Google Scholar

Morawski W., Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku, Warszawa 1998.
View in Google Scholar

Nabokov V., Wykłady o literaturze rosyjskiej, tłum. Z. Batko, Warszawa 2002.
View in Google Scholar

Nałęcz-Dobrowolski M., Z Kijowa, Kraków 1908.
View in Google Scholar

Nicieja S. S., „Polski Kijów” i jego zagłada w latach 1918-1920 w świetle wspomnień kijowian, „Przegląd Wschodni” 1992/1993, t. 2, z. 4(8).
View in Google Scholar

Nowak Z. H., Karol Górski – koleje życia, [w:] Karol Górski, człowiek i uczony, red. Z. H. Nowak, Toruń 1999.
View in Google Scholar

Orłowski K. hr., Jaroszyńscy herbu własnego, Buenos Aires–Warszawa 1995.
View in Google Scholar

Szczublewski J., Żywot Osterwy, Warszawa 1973.
View in Google Scholar

Tolf Robert W., The Russian Rockefellers. The Saga of the Nobel Family and the Russian Oil Industry, Stanford 1976.
View in Google Scholar

Urbański A., Memento Kresowe, Warszawa 1929.
View in Google Scholar

Urbański A., Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, Warszawa 1928.
View in Google Scholar

Urbański A., Z czarnego szlaku i tamtych rubieży. Zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie, Warszawa 1928.
View in Google Scholar

Wojtkowski A., Katolicki Uniwersytet Lubelski 1918-1944, [w:] Księga Jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Praca zbiorowa wydana w rocznicę 50-lecia istnienia uczelni, red. S. Kunowski [et al.], Lublin 1969, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 86.
View in Google Scholar

Ziółek J., Podstawy egzystencji KUL, [w:] Katolicki Uniwersytet Lubelski. Wybrane zagadnienia z dziejów Uczelni, red. G. Karolewicz, ks. M. Zahajkiewicz, ks. Z. Zieliński, Lublin 1992.
View in Google Scholar

Published

2014-12-31

How to Cite

Wasyl, Franciszek. 2014. “Karol Jaroszyński (1878-1929) – Europejski Finansista I Wizjoner Z Kresów”. Krakowskie Pismo Kresowe 6 (6):107-48. https://doi.org/10.12797/KPK.06.2014.06.07.