Praktyka spadkobrania testamentowego a rodzina szlachecka w świetle aktów ostatniej woli z ksiąg grodzkich lwowskich i przemyskich pierwszej połowy XVIII wieku

Authors

  • Oksana Winnyczenko Ukraiński Uniwersytet Katolicki we Lwowie

DOI:

https://doi.org/10.12797/KPK.06.2014.06.04

Keywords:

Rus province in the first half of the 18th century, nobility, Lviv and Przemyśl castles acts, nobility’s will (testament), inheritance accorting to testament, object of testament, inheritors, nobility’s family

Abstract

Nobility’s family and inheritance by testament practice in the light of the acts of last will in Lviv and Przemyśl castles books of the first half of the 18th century

Testaments belong to that documentary sources that allow one to research thoroughly the ownership and general property status of nobility’s family. The origin of the property (inherited, acquired, mortgage, etc.), the conditions of its acquisition and sometimes the history of ownership of this property by the testator and his ancestors are often referred in the acts of last will. The subject of the testament of the first half of the 18th century represents the information which can be found in the disposition of nobility’s testaments that were inscribed to Lviv and Przemyśl castles books. Nobility disposed mostly of sums of money and real estate (villages, parts of villages, lands, seldom houses). Things were mentioned only in some testaments and, only in rare cases, each thing were counted in them (mainly weapons, jewellery, rarely plates and dishes). Some testators (those, who were not wealthy and whose property consisted of personal use items, weapons, clothing, etc.) bequeathed all property which they owned, while the majority of testators not numbered all movable and immovable property. The subject of last will correlates depending on whether testator had descendants or distant relatives had a claim on inheritance. The discretional part of testament contains lots of materials for the research of patrimony and property relations in nobility’s society. It also allows us to trace the family conflicts that unfolded around heritage. Thus, the testaments illustrate how important was inheritance for the nobility’s status in the society of that period of time. The authors of testaments who had no offsprings or whose children had died till that time, appointed their descendants, instead, those testatory who had descendants only divide property among them, trying to make an even division. One followed crown hereditary laws in appointing future inheritance: 3/4 of property was divided among once sons, 1/4 – between daughters, regardless of the number of the latter. The researched testament confirm the use of such proportions in practice but sometimes cases of complete or partial elimination of inheritance were known.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Oksana Winnyczenko, Ukraiński Uniwersytet Katolicki we Lwowie

Doktor nauk historycznych, docent Katedry Nowej i Nowożytnej Historii Ukrainy, prodziekan Wydziału Humanistycznego Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego. Zajmuje się historią wczesnonowożytnej Rzeczypospolitej, testamentami szlachty koronnej i mieszczan lwowskich.

References

Bandtkie Stężyński J. W., Prawo prywatne polskie napisane i wykładane przed rokiem 1830, Warszawa 1851.
View in Google Scholar

Bardach J., Les dispositions à cause de mort dans l’Europe Centre-Este et de l’Est entre le 16e et le 18e siècle,[w:] Actes à cause de mort. Acts of last will, Bruxelles 1993, part 3, s. 197-207.
View in Google Scholar

Cynarski S., Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku. Sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego, Warszawa–Kraków 1996.Cui contingit nasci, restat mori. Wybór testamentów staropolskich z województwa sandomierskiego, oprac. M. Lubczyński, J. Pielas, H. Suchojad, Warszawa 2005, s. 6-13.
View in Google Scholar

Dąbkowski P., Dobra rodowe y nabyte w prawie litewskim od XIV do XVI wieku, Lwów 1916, Studya nad historyą prawa polskiego, t. 4, z. 1.Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. 1-2, Lwów 1910.
View in Google Scholar

Dunin K., Dawne mazowieckie prawo, Warszawa 1880.Herbarz Polski, cz. 1: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich, ułożył i wydał A. Boniecki, t. 8, Warszawa 1906.
View in Google Scholar

Falniowska-Gradowska A., Wstęp, [w:] Testamenty szlachty krakowskiej XVII-XVIII wie-ku. Wybór tekstów źródłowych z lat 1650-1799, oprac. A. Falniowska-Gradowska, Kraków 1997, s. V-XXV, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego / Polska Akademia Umiejętności, t. 86.
View in Google Scholar

Krochmal J., Przemyskie testamenty staropolskie, „Rocznik Historyczno-Archiwalny”, Prze-myśl,1989, t. 6, s. 133-160.
View in Google Scholar

Mikuła M., Testament publiczny i prywatny w Statutach litewskich na tle praktyki prawnej, [w:] Prawo blisko człowieka – z dziejów rodzinnego i spadkowego. Materiały konferencji zorganizowanej przez Sekcję Historii Państwa i Prawa Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 7-8 marca 2007 r., red. M. Mikuła, Kraków 2008, s. 177–193.
View in Google Scholar

Mikuła M., Zakres przedmiotowy spadkobrania testamentowego w statutach litewskich, „Kra-kowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2010, t. 3, s. 131-143.
View in Google Scholar

Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. 1: X-XVIII w., Kraków 2002.Popiołek B., Woli mojej ostatniej testament ten... Testamenty staropolskie jako źródło do hi-storii mentalności XVII i XVIII wieku, Kraków 2009, Prace Monograficzne / Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, nr 514.
View in Google Scholar

Urzędnicy podolscy XIV-XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Janas, W. Kłaczewski, J. Kurtyka, A. So-chacka, Kórnik 1998.Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sa-nocka). Spisy, oprac. K. Przyboś, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
View in Google Scholar

Zielecka-Mikołajczyk W., Prawosławni i unici w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku wobec życia i śmierci w świetle testamentów, Warszawa 2012.
View in Google Scholar

Vіnničenko O., Zapovіti šlâhti Rusʹkogo voєvodstva peršoї polovini XVIII stolіt-tâ (Na materіalah relâcіjnih knig Lʹvіvsʹkogo ґrodsʹkogo sudu), „Zapiski Nauko-vogo tovaristva іmenі Ševčenka” 2006, t. 252: Pracі Komіsії specіalʹnih (dopomіž-nih) іstoričnih disciplіn), s. 663-686 [Вінниченко О., Заповіти шляхти Руського воєводства першої половини XVIII століт-тя (На матеріалах реляційних книг Львівського ґродського суду), „Записки Науко-вого товариства імені Шевченка” 2006, т. 252: Праці Комісії спеціальних (допоміж-них) історичних дисциплін), s. 663-686].
View in Google Scholar

Vіnničenko O., Konflіkti v šlâhetsʹkomu socіumі kіncâ XVII – peršoї polovini XVIII st. na storіnkah zapovіtіv (na materіalah relâcіjnih knig Lʹvіvsʹkogo ґrod-sʹkogo sudu), „Socіum. Alʹmanah socіalʹnoї іstorії” 2007, vip. 7: Konflіkt ta po-rozumіnnâ v іstorії serednʹovіčnoї і rannʹomodernoї Єvropi, s. 161-173 [Вінниченко О., Конфлікти в шляхетському соціумі кінця XVII – першої половини XVIII ст. на сторінках заповітів (на матеріалах реляційних книг Львівського ґрод-ського суду), „Соціум. Альманах соціальної історії” 2007, вип. 7: Конфлікт та по-розуміння в історії середньовічної і ранньомодерної Європи, s. 161-173].
View in Google Scholar

Vіnničenko O., Spadkuvannâ za zapovіtom v ukraїnsʹkih zemlâh: geneza і pravova re-ґlamentacіâ u šlâhetsʹkomu seredoviŝі Rečі Pospolitoї, „Zapiski Naukovogo tovaristva іmenі Ševčenka” 2010, t. 260: Pracі Komіsії specіalʹnih (dopomіžnih) іstoričnih disciplіn), kn. 1, s. 74-87 [Вінниченко О., Спадкування за заповітом в українських землях: генеза і правова ре-ґламентація у шляхетському середовищі Речі Посполитої, „Записки Наукового товариства імені Шевченка” 2010, т. 260: Праці Комісії спеціальних (допоміжних) історичних дисциплін), кн. 1, s. 74-87].
View in Google Scholar

Vіnničenko O., Šlâhetsʹkі testamenti v kancelârії (Na materіalah lʹvіvsʹkih ta peremišlʹsʹkih ґrodsʹkih aktіv peršoї polovini XVIII stolіttâ), [w:] Urzędy państwowe, organy samorządowe i kościelne oraz ich kancelarie na polsko-ruskim pograniczu kulturowym i etnicznym w okresie od XV do XIX wieku. Materiały polsko--ukraińskiej konferencji naukowej w Okunince koło Włodawy 10-12 września 2007 roku, red. H. Gmiterek, J. Łosowski, Kraków 2010, s. 635-655 [Vіnničenko O., Šlâhetsʹkі testamenti v kancelârії (Na materіalah lʹvіvsʹkih ta peremišlʹsʹkih ґrodsʹkih aktіv peršoї polovini XVIII stolіttâ), [w:] Urzędy państwowe, organy samorządowe i kościelne oraz ich kancelarie na polsko-ruskim pograniczu kulturowym i etnicznym w okresie od XV do XIX wieku. Materiały polsko--ukraińskiej konferencji naukowej w Okunince koło Włodawy 10-12 września 2007 roku, red. H. Gmiterek, J. Łosowski, Kraków 2010, s. 635-655].
View in Google Scholar

Vіnničenko O., Zapovіt sandomirsʹkogo voєvodi Âna Tarla (1750 r.),„Vіsnik Lʹvіv-sʹkogo unіversitetu. Serіâ іstorična” 2009, vip. 44, s. 385-415 [Вінниченко О., Заповіт сандомирського воєводи Яна Тарла (1750 р.),„Вісник Львів-ського університету. Серія історична” 2009, вип. 44, s. 385-415].
View in Google Scholar

Published

2014-12-31

How to Cite

Winnyczenko, Oksana. 2014. “Praktyka Spadkobrania Testamentowego a Rodzina Szlachecka W świetle aktów Ostatniej Woli Z ksiąg Grodzkich Lwowskich I Przemyskich Pierwszej połowy XVIII Wieku”. Krakowskie Pismo Kresowe 6 (6):53-74. https://doi.org/10.12797/KPK.06.2014.06.04.