Leopold Lenkart z Wiednia złotnik krakowski (przed 1700-1776)
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstrakt
LEOPOLD LENKART DE VIENNE, ORFÈVRE CRACOVIEN (AVANT 1700 À 1776)
Leopold Lenkart tirait son origine de Vienne, où il avait sans doute appris le métier de l’orfèvrerie. Après l’exécution d’une „pièce de maître” à Cracovie, il fut admis, le 26 septembre 1717, à la corporation des orfèvres de cette ville, mais au nombre des citadins cracoviens il ne fut enregistré que le 27 mars 1719, par suite d’une admonition sévère de la part du Conseil Municipal. Avec sa femme Klara, il tenait à ferme une maison corporative rue Bracka (des Frères Mineurs). A partir de 1732, il était à vie un des supérieurs de sa corporation. Il affranchit quelques-uns de ses apprentis (Ignacy Jeziorski 1725, Łukasz Jakubowski 1732, Cheidrich de Friedland 1743). Il dirigea aussi ses deux fils, Wawrzyniec et Mateusz, au métier d’orfèvrerie à Cracovie. Leopold Lenkart travaillait à Cracovie pendant plus de 50 ans. Parmi ses oeuvres se distingue par ses proportions insolites et par son miroitement noble, le bâton de maréchal de l’ancienne Confrérie du Tir Cracovienne. Modelé sur les bâtons des grands maréchaux de la Couronne polonaise, il a été exécuté dans du bois peint en noir. Il est octogone et va en s’amincissant vers le bas, long de 175 cm, au diamètre de 4,2 cm en haut et de 2,9 cm en bas. Le noir de ses plans est éclairci par 4 cercles en argent doré, les motifs forment des feuilles stylisées et sont consolidées par des moulures profilées. L’inscription sur le cercle en haut du bâton: „Leopold Lenkart aurifaber dedit anno 1738” et „I.W.M.RP.1752” — prouve, que Lenkart était aussi donateur du bâton pour la Confrérie, ou il était alors maréchal (d’après Józef Łepkowski) c’est-à-dire le second — après le roi du tir — dignitaire de la Confrérie. Ce bâton orne à présent les collections du Musée Historique de la Ville de Cracovie, à côté du fameux „Coq Argenté” du XVIe siècle. Leopold Lenkart exécuta à Cracovie la plupart de ses oeuvres, signées des lettres „LL” dans un rectangle aux coins coupés. Ainsi par exemple ont été produits: au cours des années 1720—1730 le reliquaire de Sainte Margueritte Alacoque pour le couvent des Visitandines à Cracovie (hauteur — 31,6 cm), largeur — 14,5 cm); puis, en 1742 — le fastueux reliquaire de la Sainte-Croix pour l’Eglise de Notre- Dame fondé par l’archiprêtre Jacek Łopacki (hauteur — 80 cm, largeur — 31 cm) et peu de temps avant 1745 — les lampes argentées de l’autel de St. Jean Cantius (de Kęty) pour l’Eglise de Sainte Anne. Les oeuvres de Lenkart se distinguent par leur bonne composition, par des proportions correctes, quoique un peu lourdes, par l’exécution adroite du détail et par l’influence prononcée de l’orfèvrerie autrichienne. Au cours des années 1725—-1770 plus de 30 orfèvres travaillaient à Cracovie, créant des oeuvres d’une valeur remarquable (la châsse de St. Eligius de l’an 1747, oeuvre de Jan Piotrowski, et des oeuvres anonymes: les ostensoirs de l’église des Piaristes du 2e quart du XVIIIe siècle, un reliquaire en forme de rose de l’an 1752 de l’église de St. Adalbert, le reliquaire de Sainte Agnes Dominicaine de 3e quart du XVIII siècle de l’église des Dominicaines au Petit Castel („ na Gródku”). Les oeuvres de Lenkart — moins orginales — exellent néanmoins par leur niveau artistique. La thèese de la décadence de l’orfèvrerie Cracovienne au 2e et 3e quart du XVIIIe siècle, jusqu’à présent acceptée, n’est donc pas suffisamment fondée.
Bibliografia
1. Nr inwent. 143. Laska eksponowana jest na wystawie stałej „Dzieje i Kultura Krakowa”, Rynek Główny 35.
2. Za pomoc w przeprowadzaniu badań nad laską składam serdeczne podziękowanie Dyrekcji Muzeum Historycznego M. Krakowa oraz p. mgr Jadwidze Klepackiej, która umożliwiła ich przeprowadzenie.
3. Napis ten różni się od opublikowanego przed połową w. XIX przez Józefa Łepkowskiego, który podał następującą lekcję:
„Leopold Lenkart Auri Faber Dedi in anno 1738. Marchalus Scholae Jaculatorum Hoc Ann... (zatarte). Na wierzchu litery J.W.M.K. RP. 1758”. (por. J. Lep- kowski, O Towarzystwie Strzeleckim w Krakowie, Starożytności i pomniki Krakowa, z. 3, Kraków 1947, s. 45).
4. Z. Gloger, Encyklopedia Staropolska Ilustrowana, III, Warszawawa 1972, s. 135 (pod hasłem: laska); A. Brückner i K. Estreicher, Encyklopedia Staropolska, I, Warszawa 1939, szp. 758—759.
5. Brückner i Estreicher, o.c., szp. 759; Gloger, l.c.
6. Por. A. Przeździecki i E. Rastawiecki, Wzory sztuki średniowiecznej i z epoki odrodzenia po koniec w. XVII w dawnej Polsce, seria II, Warszawa 1855—1858, s. I.i. i tabl. I.i. Brückner i Estreicher, o.c., szp. 759—760 oraz ilustracje na tejże stronie; Gloger, o.c., s. 136 i fig. 1 na tejże stronie.
7. J. Dobrzycki, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Jego dzieje i zbiory, Kraków 1955, ilustracje na s. 18.
8. J. Klepacka, Zabytki cechowe w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Kraków 1957 s. 66.
9. Tamże, s. 67.
10. Tamże, s. 68, il. nlb. 23.
11. Por. Encyklopedia Powszechna, XVIII, wyd. Orgelbrand, Warszawa 1864, s. 54 (pod hasłem: marszałek), s. 54—55 (pod hasłem: marszałek wielki koronny i litewski); Brückner i Estreicher, o.c., szp. 863—864 (pod hasłem: marszałek); Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa 1968, s. 74, 75 (pod hasłem marszałek).
12. Encyklopedia Powszechna, s. 54—60 (pod hasłem marszałek wielki koronny i litewski); s. 60— 63 (pod hasłem: marszałek nadworny koronny i litewski).
13. Tamże, s. 63—65 (pod hasłem: marszałek dworu).
14. Tamże, s. 65—68 (pod hasłem: marszałek królowej).
15. Brückner i Estreicher, o.c. szp. 865—866 pod hasłem laska); Gloger, o.c., s. 135—137 (pod hasłem laska).
16. Brückner i Estreicher, o.c., szp. 758—760 (pod hasłem laska); Gloger, o.c., s. 135—136 (pod hasłem laska).
17. „...deputaci — zszedłszy się na ratusz — obierali marszałka, którym stawał [się] zawsze jaki pan wielki, od dworu lub od partyi której do tego urzęduprzeznaczony. Marszałek nowoobrany dziękował publiczną mową za swoje obranie i witał kolegów swoich, przyniesiono laskę marszałkowską, zawsze w schowaniu u ziemstwa sieradzkiego będącą, przy oddawaniu której jeden z sędziów miał mowę do marszałka i do innych deputatów”... por. J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, opr. R. Pollak, wyd. Wrocław 1951 s. 204; „..Wiele razy który z deputatów szedł na ratusz lub z niego schodził, albo też w innej potrzebie przechodził wedle odwa- chu, żołnierz stojący na warcie wołał głosem jak najmocniejszym: „Raus”... Toż samo bicie [w bęben] i parada żołnierska działa się dla krzyża prezydenckiego 1 laski marszałkowskiej, wiele razy te insygnia na ratusz niesione lub z niego znoszone były. Tamże, s. 218.
18. J. Dobrzycki o.c„ s. 89, Drugą, neogotycką laskę Towarzystwa Strzeleckiego z r. 1894 wykonał krakowski złotnik Karol Modes. Ponadto znajdują się tu laski: Mikołaja Zyblikiewicza, wykonana przez Władysława Glixellego (o Glixellim por. L. Lepszy, Przemysł złotniczy w Polsce Kraków 1935, s. 196, poz. 1050) oraz Rollego, wykonana przez Czaplickiego.
19. Tylko dwie z nich były publikowane por. Brückner i Estreicher, o.c., il. na szp. 76; S. Komornicki. Muzeum książąt Czartoryskich w Krakowie, Muzea Polskie V, Kraków 1929, poz. 244 na s. 50, il. 244a, 244b; Gloger, o.c. il., na s. 13 6, Przeździecki, Rastawiecki, o.c., seria III s.R.r. i tabl. R.r. Na zespół pozostałych ośmiu składają się insygnia: Mikołaja Wolskiego z lat 1615—1630 (nr inw. IV-2-2432); z w. XVII z rytym herbem Pogoń w Zbiorach Czartoryskich (nr inw. XIII 1305); z lat 1792—1796, według tradycji należące do Fryderyka Moszyńskiego (nr inw. IV-2-2430), z w. XVIII Fryderyka Moszyńskiego (?) w Zbiorach w Domu Szołayskich (nr inw. 1358); z 2 poł. w. XVIII, Stanisława Małachowskiego, w Zbiorach Czartoryskich (nr inw. XIII 1300); z w. XVIII, Jana Mieleckiego, w Zbiorach Czartoryskich (nr inw. XIII 1303); z r. 1759, Ignacego Zbo- ińskiego) nr inw. IV — 2-2431); z pocz. w. XIX (?) Łukasza Opalińskiego, w zbiorach Czartoryskich (nr inw. XIII 3175).
Autor niniejszej pracy przygotowuje osobną rozprawę pt. „Laski marszałkowskie w Polsce. Dzieje, obyczaje i wartości artystyczne insygniów)”.
20. Por. Brückner i Estereicher, o.c., il. na szp. 759— 760.
21. T. Mańkowski i S. Gebethner, Przewodnik po dziale sztuki zdobniczej (Muzeum Narodowe w Warszawie), wyd. II, Warszawa 1938, s. 40; B. Kopydłow- ski, X Wieków sztuki złotniczej w Polsce, maszynopis w Zarządzie Izb Rzemieślniczych w Warszawie.
22. Muzeum Imienia Lubomirskich, Lwów 1889, poz. 1140 na s. 65; Katalog wystawy zabytków starożytnych we Lwowie w r. 1894, Lwów 1894, poz. 565 (407) i 566 (406) na s. 85.
23. Brückner i Estreicher, o.c., il il., nlb na szp.
865—866, T. Dobrowolski, Polskie malarstwo portretowe, Kraków 1948, tabi. 17, 137.
24. J. Starzyński, Jan Matejko, Warszawa 1962, il. 175, 176, 181.
25. Najbliższą, jeśli chodzi o okucia, lasce będącej przedmiotem naszych rozważań jest wyróżniające się dużymi rozmiarami insygnium, łączone z Fryderykiem Moszyńskim, w Muzeum Narodowym w Krakowie w Oddziale w Domu Szołayskich (nr inw. 1358), por. przypis 19.
26. M. Dubiecki, Towarzystwo Strzeleckie krakowskie, monografia historyczna, Kraków 1902, s. 52.
27. Tamże.
28. Łepkowski, l.c.
29. Tamże.
30. L. Lepszy, Cech złotniczy w Krakowie, „Rocznik Krakowski I 1898, s. 198, 223.
3`1. Tenże, Przemysł złotniczy w Polsce, s. 102, Nr 108, s. 199, poz. 1082.
32. Pierwszą, opartą na archiwaliach wersję życiorysu Lenharda opracował dla Polskiego Słownika Biograficznego J. Samek, Lenhard (Lenkart) Leopold (XVIII w.) złotnik krakowski czynny w 1. 1717— 1776, Polski Słownik Biograficzny XVII z. 1, Wrocław— —Warszawa—Kraków 1972, s. 51.
33. Wiadomość o pochodzeniu Lenkarta z Wiednia podana przez Lepszego (por. Przemysł złotniczy w Polsce, s. 199, poz. 1082) znajduje potwierdzenie w fakcie, że posiadał tam brata, również złotnika, z którym pozostawał w kontakcie, jak świadczy zapiska z 20.X.1730), por. Archiwum Miasta Krakowa i Województwa Krakowskiego (cytuję: Arch. Kr.), Akta Depozytowe 941, s. 73’[146] s. 74 [147].
34. „Anno 1717 die 26 septembris ... Pan Leopold Lencart ... dosyć czyniąc ordynacyjom, prawom, ... wypełniwszy wszystkie porządki, zwyczaje ... wypełniwszy magister sztuk robienia, pierzścień, pieczęć etc. dostatecznie wyrobiwszy z pochwałą ... za godnego po iuramencie magistra wykrzyknęli zgodnemi głosami...” Arch. Kr., Akta Depozytowe 941, s. 12[21], 12’[22].
35. Arch. Kr. rkp. 1428, s. 132, oraz rkp. 3167 (22 III i 15 VII 1718 r.).
36. Lepszy, Cech złotniczy w Krakowie, s. 198, 223; Tenże, Przemysł złotniczy w Polsce, s, 199, poz. 1082.
37. Lepszy, Cech złotniczy w Krakowie, s. 198, 223. Spór o najem kamienicy cechowej trwał zresztą dość długo, gdyż Lenkart zalegając z czynszem stracił do niej prawo i ponownie ubiegał się o możność zamieszkania w niej po uregulowaniu zadłużenia. Nie wiadomo jak ostatecznie zakończyła się ta sprawa (por. Arch. Kr., Akta Depozytowe 935 (15 X 1724—2 II 1726) s. 109, 115, 117, 124—126; 941 s. 147’ (294), s. 148’ (296), s. 150 (299).
38. Arch. Kr., Akta Depozytowe 931, Rejestr do zapisu ok. 1739, s. 12 (27).
39. Lepszy, Cech złotniczy w Krakowie, s. 213.
40. Tamże.
41. Arch. Kr. Akta Depozytowe 935 s. [117], [118, 119].
42. Tamże, s. [164—166]. Uczniom Lenkarta zdarzało się popadać w zatargi z czeladnikami, np. w r. 1731; Akta Depozytowe 941 s. 74’—75 [148—149].
43. Arch. Kr. Akta Depozytowe 931 s. 12 [27].
44. Tamże, s. [204—205].
45. Tamże, s. [285], oraz Akta Depozytowe 931, s. 49’ [102], s. 50 [103].
46. Lepszy, Przemysł złotniczy w Polsce, s. 199, poz. 1082.
47. Tamże, 1. c. oraz s. 102 nr 108 (mylnie umieszczono tu litery w owalu).
48. Por. Tamże.
49. Jak wynika z napisu relikwiarz zawiera partykułę związaną ze świętą Małgorzatą Marią Alacoque, wizytką francuską, zmarłą w r. 1690, która doprowadziła do odnowienia kultu Serca Jezusa w czasach nowożytnych. Jak wiadomo, propagatorami tego kultu byli jezuici i wizytki (por. K. Künstle, Ikonographie der christlichen Kunst, II, Freiburg im Breisgau 1926, s. 425; J. Samek, Refleksy kultu Cordis Jesu w polskim rzemiośle artystycznym, Biuletyn Historii Sztuki XIX, 1967, nr 2, s. 169).
50. Por. Kościoły i klasztory Śródmieścia, 1, Katalog zabytków sztuki w Polsce IV, Miasto Kraków, cz. II (skarbiec kościoła Mariackiego opracowali A. Ciechanowiecki i B. Przybyszewski), Warszawa 1971, s. 39.
51. Typ relikwiarza tarczowego wyróżnialiśmy w pracy o gotyku w sztuce Krakowa pierwszej połowy w. XVII, „Folia Historiae Artium” V, Kraków 1968) s. 111).
52. Warto zwrócić uwagę na fakt, że krój liter inskrypcji zbliżony jest do zachowanych w archiwaliach podpisów Lenkarta.
53. O mecenacie Jacka Łopackiego i materiałach do jego opracowania por. J. Samek, Kruchta zachodnia kościoła Mariackiego w Krakowie (Geneza kompozycji formalnej), „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z Historii Sztuki”, z. 8, Kraków 1970, s. 128 i przypisy 94, 95, 96, 99 na tejże stronie. Od czasu, gdy opublikowaliśmy powyższe uwagi, rzecz zmieniła się o tyle, że monografię Łopackiego opracował ks. J. Kuś (Ks. Jacek Augustyn Łopacki 1960—1761, życie i działalność); praca ta jak dotąd pozostaje w maszynopisie. Relikwiarz Krzyża Świętego w Kościele Mariackim jest przykładem dobrego gustu księdza Łopackiego nie tylko w zakresie architektury i malarstwa ale także rzemiosła artystycznego. W świetle dotychczasowych badań zachowały się jeszcze dwa dzieła złotnictwa powstałe z inicjatywy archiprezbitera: srebrna blacha z widokiem Jerozolimy wykuta przez złotnika Józefa Ceyplera w r. 1723, stanowiąca tło krucyfiksu Wita Stwosza i duża gładka puszka na komunikaty w kościele Mariackim z r. 1726 (por. Kościoły i klasztory w śródmieściu 1, s. 23, fig. 554—555, s. 38, fig. 796) oraz liczne szaty liturgiczne w kościele Mariackim i katedrze na Wawelu: osiem ornatów z lat 1730, 1741, 1. poł. w. XVIII, 1751, 1752, 1757. O innych szatach liturgicznych fundacji Łopackiego zachowały się liczne wzmianki archiwalne); por. Wawel, Katalog zabytków sztuki w Polsce IV, Miasto Kraków, cz. I, (szaty liturgiczne opr. M. Grodzicka), Warszawa 1965, s. 122, 124—125; Kościoły i klasztory śródmieścia, 1, s. 43, 48, 44, 43, 49, 45,
Jeśli można wyprzedzając specjalne, osobne badania podsumować nasze dotychczasowe spostrzeżenia o mecenacie Łopackiego, nieodparcie nasuwa się sformułowanie, że ksiądz Jacek zamawiał dzieła tego samego rodzaju u różnych artystów, zawsze wybitnych i pozostawił po sobie obiekty wysokiej, nierzadko wyjątkowej klasy.
54. Na obiekcie tym zachowała się jeszcze jedna, niestety nieczytelna cecha.
55. Por. M. Riesenhuber, Die kirchliche Barockkunst in Österreich, Linz 1924, s. 236, 493—499, tabl. 177 (fig. środkowa), tabl. 181 (fig. prawa); V. V. Stech, Baroque Sculpture, London, b. r. w., s. 77, 81 i fig. 43, 44 (w tekście) oraz fig. 81, 82, 98, 99; M. Aghazy, Barodkplastik in Ungarn, Budapest 1959, s. 12 i fig. 81, 82, 89, 90.
56. Arch. Kr. Akta Depozytowe 941, s. 135’, 136.
57. O Janie Ceyplerize por. E. Rastawiecki, Słownik rytowników polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych lub czasowo w niej pracujących, Poznań 1886, s. 20—21; L. Lepszy, O mało znanym naczyniu srebrnym roboty krakowskiej, „Sprawozdania Komisji do badania historii sztuki w Polsce”, V. Kraków 1896 s. 39; Tenże, Cech złotniczy w Krakowie, s. 162, 223; Tenże, Przemysł złotniczy w Polsce, s. 167—168, poz. 646; W. Drecka, Z Twórczości Siemiginowskiego, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, VIII, Warszawa 1964; J. Samek, Uwagi na marginesie inwentaryzacji zabytków Krakowa (charakterystyka katalogu, detale architektoniczne, rzeźba), „Biuletyn Historii Sztuki”, XXXII, nr 1, s. 39; Kościoły i klasztory śródmieście, 1, (skarbiec kościoła Mariackiego; kościół św. Anny, oprac. T. Małkow- ska-Holcerowa), s. 36, 79, 81, 89 (fig. 728). W świetle dotychczasowych badań Jan Ceypler jest autorem relikwiarza na głowę św. Jana Kantego z r. 1695, baranka z r. 1700 w zwieńczeniu ołtarza-mauzo- leum tegoż świętego, i blachy srebrnej z trybowaną sceną Chrystusa w Emaus z r. 1702 w tabernakulum z ołtarza głównego w kościele św. Anny w Krakowie, oraz sukienki na obrazie Matki Boskiej w przedsionku Kaplicy Różańcowej przy kościele Dominikanów w Krakowie (wiadomość tę zawdzięczam uprzejmości dra Michała Rożka). Przypisuje się mu także wykonanie monstrancji promienistej z końca w. XVII w skarbcu kościoła Mariackiego, z fundacji archiprezbitera Jerzego Januszowicza. Jak wiadomo, mistrz Jan był także rytownikiem. Ponadto w aktach krakowskiego cechu złotników znajdują się liczne wzmianki o Ceyplerze, jego udziale w życiu cechu i wielu uczniach świadczące jak duży prowadził warsztat.
58. J. Pagaczewski, (komunikaty przeważnie odnoszące się do budowy kościoła Kamedułów na Bielanach), „Sprawozdania Komisji do badania historii sztuki w Polsce”, VI, Kraików 1900, s. XXXIV; L. Lepszy, Przemysł złotniczy w Polsce, s. 194; Kościoły i klasztory śródmieścia, 1, (skarbiec kościoła Mariackiego), s. 23. Dotychczas wiadomo, że Józef Ceypler wykonał w r. 1734 tabernakulum i kielich do kościoła Kamedułów na Bielanach pod Krakowem oraz w r. 1723 tło ze srebrnej blachy do krucyfiksu Wita Stwosza w kościele Mariackim (por. przypis 53).
59. J. Samek, Kulicki Karol (XVII/XVIII w.), złotnik krakowski czynny w 1. 1704—1709), Polski Słownik Biograficzny, XVI, Wrocław—Warszawa—Kraków 1971, s. 387—388, tamże wcześniejsza literatura.
60. Por. tenże, Lekszycki Marcin, złotnik krakowski czynny w 1. 1763—1787, Polski Słownik Biograficzny, XVII, s. 17, tamże wcześniejsza literatura przedmiotu.
61. Byli to: Franciszek Au czynny w 1. 1758,—62; Jan Henryk Au cz. w 1. 1757—74; Józef Ceypler cz. w 1. 1709—45; Jan Cianty cz. w r. 1751; Ignacy Dymkowicz (Dymkiewicz, Dankowicz) cz. w 1. 1735—46; Jakub Dimkiewicz cz. w 1. 1718—33; Filip Jakub Dymkiewicz cz. w 1. 1729—45; Dominik Jakubowski cz. w 1. 1729— 35; Franciszek Kamieński cz. w 1. 1710—52; Jakub Ka- sprowski cz. w 1. 1724 — przed 1725; Antoni Kraus z Pragi cz. w 1. 1745—48; Leopold Lenkart cz. w 1. 1717—76; Jan Maciutkiewicz cz. w 1. 1746—51; Jacenty Mazowiecki cz. w 1. 1749—59; Jacenty Nicieński w 1. 1729—34; Jan Paczulewicz cz. w 1. 1742—49; Paweł Parzelski cz. w 1. 1750—55; Jan Piotrowski cz. w 1. 1721—55; Jakub Popielecki cz. w r. 1740; Karol Roz- ner cz. w 1. 1732—58; Jan Seredi cz. w 1. 1726—55; Kazimierz Sołtykowicz cz. w 1. 1706—38; Andrzej Sowiński cz. w 1. 1735—74; Michał Szeleszczyński cz. w 1. 1713—35; Jan Szeredy cz. w 1. 1720—40; Antoni Szwandra cz. w 1. 1731—38; Filip Ucky cz. w r. 1742; Jan Wroński cz. w 1. 1731—60; Kasper Zawada cz. w 1. 1730—36; Wawrzyniec Zemanis cz. w 1. 1752—72; Ignacy Zetmajer cz. w 1. 1743—74. Por. L. Lepszy, Cech złotniczy w Krakowie s. 193—202. Wykaz powyższy zacytowany został według L. Lepszego bez korekt, które wymagałyby osobnych badań.
62. Lepszy, Cech złotniczy w Krakowie, s. 154, 160 i poz. 2 na tejże stronie, fig. 8 na s. 134; Katalog wystawy zabytków metalowych w połączeniu z zabytkami cechów krakowskich, Kraków 1904, s. 17, poz. 205.
63. Por. J. Samek, Res-imagines. Ze studiów nad rzemiosłem artystycznym w Polsce czasów nowożytnych (1600—1800), „Rocznik Historii Sztuki” VII, Wrocław—Warszawa—Kraków 1970, s. 201, fotografie w zbiorach Instytutu Sztuki PAN w Warszawie.
64. Tamże s. 237—238, fig. 71 na s. 231.
65. Tamże s. 209, fig. 30 na s. 199.
66. Por. Gdańsk, jego dzieje i kultura (praca zbiorowa), Warszawa 1969.
67. J. Eckhardt, Rzemiosło artystyczne do końca XIX, w: Dziesięć wieków Poznania, 3, Sztuki Plastyczne, Poznań 1956, s. 206—207.
68. Por. J. Myślińska, Złotnictwo w zbiorach Muzeum w Toruniu, Katalog, Toruń 1967.
69. Złotnictwo lwowskie wieku osiemnastego nie posiada dotąd osobnego opracowania.
70. Por. Eckhardt, o. c. s. 207, fig. 160.
71. Por. Samek, Res-imagines, s. 236, fig. 70 nas. 230
72. Por. J. Samek, Puszka w kształcie Arki Przymierza w kościele św. Mikołaja w Bielsku, „Biuletyn Historii Sztuki , XXXI, 1969, nr 2, s. 201, fig. 10—13 na s. 205 206.
Por. Riesenhuber, o. c. s. 176—177, tabl. 142; J. Weingartner. Das kirchliche Kuntsgewerbe der Neuzeit, Innsbruck—Wien—München 1926; s. 236, fig. 180 na s. 243.
73. Por. Riesenhuber, o. c. s. 176—177, tabl. 142; J. Weingartner. Das kirchliche Kuntsgewerbe der Neuzeit, Innsbruck—Wien—München 1926; s. 236, fig. 180 na s. 243.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
