Gotycko-renesansowa Bima w Starej Synagodze na Kazimierzu w Krakowie — zapomniane dzieło kowalstwa artystycznego
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstrakt
Brak abstraktu dla tego artykułu.
Bibliografia
1. M. Bałaban, Zabytki historyczne Żydów w Polsce, w: Pisma Instytutu Nauk Judaistycznych w Warszawie, Warszawa 1929, s. 77–78; R. Krüger, Die Kunst der Synagoge, Praga 1966, s. 87–88; U. Kaplan, The Synagoge, Jeruzalem 1973, s. 110.
2. R. Krüger, o.c., s. 85, fig. 22 na s. 87.
3. W. Łuszczkiewicz, Zabytki dawnego budownictwa w krakowskim, Kraków 1864–66, s. Wydawnictwo to zawiera litografie w rozmiarach 75×55, wykonane w Zakładzie Litograficznym „Czasu”.
4. A. Essenwein, Die mittelalterlichen Kunstdenkmäle der Stadt Krakau, Leipzig 1869, s.
5. Malowany na płótnie, posiada rozmiary 72,5×57,5 cm. Nr inw. 380/VII
6. Wymiary 42×23, nr inw. 107/VII.
7. L. Lepszy, Rzemiosło artystyczne i handel, Rocznik Krakowski, t. VI, 1904, s. 32. Fotografia wnętrza Starej Bożnicy z przed 1939 znajdowała się w archiwum fotograficznym Instytutu Historii Sztuki UJ.
8. O. Mahler, Przewodnik po żydowskich zabytkach Krakowa, Kraków 1933; M. Bałaban, Historia Żydów w Krakowie i na Kazimierzu 1304–1868, Kraków 1931–36; tenże, przewodnik po żydowskich zabytkach Krakowa, Kraków 1935, s. 52.;
9. J. Dobrzycki, Stara Bóżnica Kazimierska, Dzieje i kultura Żydów, Kraków 1965, s. 5; L. Ludwikowski: Stara Bożnica na Kazimierzu w Krakowie, Kraków 1981, s. 17 i 42.;
10. I. Rejduch-Samkowa, Stara Bożnica na Kazimierzu w Krakowie, „Biuletyn Historii Sztuki”, XXXI (1978) nr 2; por. także: I. Samkowa, Judaika w polskim rzemiośle artystycznym czasów nowożytnych, maszynopis pracy doktorskiej w IS PAN w Warszawie.;
11. Datę tą wraz z sygnaturą architekta odnalazł na jednym ze zworników sklepienia Sali Mężczyzn Wł. Łuszczkiewicz.;
12. Ppor. M. Bałaban, Przewodnik po zabytkach żydowskich…, s. 52; Ludwikowski, o.c., s. 17.;
13. Bałaban, Przewodnik…, 1.c.;
14. Ttamże.
15. Ludwikowski, o.c., s. 36, przypis 56.;
16. Informacja ustna inż. Józefa Płaka, któremu składamy w tym miejscu serdeczne podziękowanie.
17. Nie podejmujemy w tym miejscu symboliki bimy. Jej dwunastoboczny kształt – przy ogromnym dowskiej – trudno wiązać z Dekalogiem czy dwunastoma pokoleniami Judy, których symbole w postaci szlachetnych kamieni zdobiły srebrną tabliczkę kapłana z świątyni Jerozolimskiej; doszedł tu także do głosu spotykany w judaikach kształt namiotu. W tym ostatnim nawiązywano do pierwotnej formy Przybytku.
18. W r. 1961 przygotowała Barbara Grudzińska pracę magisterską pt., Krakowskie kowalstwo artystyczne w okresie gotyku i renesansu, pod kierunkiem prof. Adama Bochnaka. Praca ta nie została jednak opublikowana; dziełami krakowskiego kowalstwa zajął się w krótkim omówieniu F. Kiryk, Cechowe rzemiosło metalowe. Zarys dziejów do 1939, Warszawa–Kraków 1972, s. 179–199; por. także J. Samek, Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich, mps złożony do druku WAF; tenże, Polskie rzemiosło artystyczne czasów nowożytnych (w druku). W niniejszej rozprawie, w krótkim zarysie kowalstwa artystycznego w Krakowie do w. XVI włącznie, oparto się na wymienionych pracach.
19. A. Bochnak, K. Buczkowski, Rzemiosło artystyczne w Polsce, Warszawa 1971; B. Kopydłowski, Polskie kowalstwo architektoniczne, Warszawa 1958.
20. „Klatka” z ratusza nie jest dostatecznie opracowana.
21. Przykładowo por. kraty domów z r. 1591 w Bratysławie przy ul. Radnicnej (J.E. Koula, Metamorfozy kovu. Stare bratislavské kovane mreze, Bratyslava 1976, s. 23, fot. górna.
22. Najwcześniejszy przykład takiej ozdoby w Krakowie występuje w kracie nadświetla w wejściu do kaplicy Zygmuntowskiej (1575–96).
23. Ppor. Pamatki prazskeho ghetta, Praha 1969 fig. 12 i 13.
24. Por. M. i K. Piechotkowie, Bożnice drewniane, Warszawa 1957, il. na s. 26.
25. Bożnicy Wysokiej, Popera i Kupa.
26. Wymienić tu można bożnice w miejscowościach: Grodno, Gwoździec, Jabłonów, Janów Sokolski, Janów Trebowelski, Kamionka Strumiłowa, Końskie, Kożan-gródek, Lipsko, Lutomiersk, Nowe Miasto, Peczyniżyn, Pohrebyszcze, Przedbuż, Sopoćkinie, ŚSniadowo, Warka, Zabłudów.
Pobrania
Wersja elektroniczna opublikowana
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
