Profesor Marian Kucała jako dialektolog
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.11.2016.21.19Słowa kluczowe:
historia polskiego językoznawstwa, dialektologia polska, historia języka polskiego, językoznawcy krakowscy, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Marian KucałaAbstrakt
Professor Marian Kucała as a dialectologist
The paper presents Marian Kucała’s dialectological work in the chronological order. Particular attention has been given to his greatest dialectological achievement, the Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich (1957; ‘A comparative dictionary of three villages in Lesser Poland’), emphasizing its superior cognitive and methodological qualities. While discussing Kucała’s various articles, we indicate his originality and ingenuity. Some of his papers refer to linguistic phenomena from his native village of Więciórka, while others cover the whole of the Polish dialectal area. One work that distinguishes itself among them, is the popular title Twoja mowa cię zdradza (1994a, 2002a; ‘Your speech betrays you’) in which Kucała presents to the unqualified reader the most important of Polish dialectal phenomena in an interesting and easy to understand way. While discussing Professor M. Kucała’s dialectological work, one should constantly bear in mind that these rich, diversified and grand achievements constitute only a part of his oeuvre which simultaneously includes works on the history of Polish and the contemporary Polish literary language.
Pobrania
Bibliografia
Prace dialektologiczne Mariana Kucały
|1951a: Wzmacnianie ruchomej końcówki czasu przeszłego (wtedymem poszedł, kupiłagek soli), „Język Polski” XXXI, s. 125–127.
|1951b: [Dopisek do artykułu S. Pigonia Słówko o żeńskich nazwiskach na wsi], „Język Polski” XXXI, s. 183–184.
|1955a: Znaczenie i zasięg przymiotników na -ni (przedni, letni), „Język Polski” XXXV, s. 8–26.
|1955b: -sacać¹) (-socić) ‘-suwać (-sunąć)’ „Język Polski” XXXV, s. 267–270. [Uzupełnienie artykułu Z. Stamirowskiej. O wpływie przechodniości i nieprzechodniości czasownika na jego znaczenie indywidualne na przykładzie czasownika suwać, sunąć, ibid, s. 247–267].
|1956: Odpowiedź na uwagi dr Honowskiej, „Język Polski” XXXVI, s. 238–239.
|1957a: Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich, „Prace Językoznawcze PAN” nr 11.
|1957b: MAGP – Mały atlas gwar polskich, red. K. Nitsch, Wrocław – Kraków, t. I, s. LV – punkt 10a – Więciórka, pow. Myślenice, oprac. M. Kucała [materiały z Więciórki znajdują się we wszystkich (tj. 13) tomach tego atlasu, którego wydawanie zakończyło się w roku 1970].
|1958: W sprawie etymologii nazwy Kiełtyki, „Język Polski” XXXVIII, s. 129–131. [Polemika z hipotezą K. Moszyńskiego przedstawioną w recenzji pracy K. Zierhoffera, Nazwy miejscowe północnego Mazowsza, „Język Polski” XXXVII, 1957, s. 366–381].
|1960: [teksty gwarowe: nr 86–89 Więciórka, pow. myślenicki], [w:] K. Nitsch, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 2. zm. przez autora, Warszawa, s. 111–113.
|1960a: O słownictwie ludzi wyzbywających się gwary, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XIX, s. 141–154.
|1969: O wykorzystaniu niektórych cech gwarowych przy nauczaniu ortografii, „Język Polski” XLIX, s. 19−22.
: Zanikanie kategorii żywotności – nieżywotności w jednej z gwar polskich, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” X, s. 43–57.
|1977: Końcówka -ę biernika l.p. r. żeńskiego przymiotników w świetle nowszych prac dialektologicznych,
„Język Polski” LVII, s. 343–346.
|1987: OKDA – Obŝekarpatskij dialektologičeskij atlas. Vstupitelʹnyj vypusk.
Atlas dialectologique des Carpathes. Tome introductif, red. B. Vidoeski (red. odpowiedzialny), D. Petrovič, S. Remetič, Skopјe, s. 44 – punkt 10 – Więciórka, pow. Myślenice, oprac. M. Kucała [materiały z Więciórki znajdują się we wszystkich wydanych tomach tego atlasu].
|1992: Związki leksykalne gwary Więciórki (woj. krakowskie) z literackim językiem słowackim, [w:] W. Boryś, W. Sędzik (red.), Studia z dialektologii polskiej i słowiańskiej, Warszawa, s. 9–13.
|1994a: Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, Kraków.
|1994b: OLA – Obŝeslavânskij lingvističeskij atlas, Atlas Linguistique Slave, vstu-pitelʹnyj vypusk, obŝie principy, spravočnye materialy, red. V.V. Ivanov et al., Moskva, s. 96 – punkt 311 – Więciórka, pow. Myślenice, oprac. M. Kucała [materiały z Więciórki znajdują się we wszystkich wydanych tomach tego atlasu].
|1996: Terytorialne zróżnicowanie polszczyzny, [w:] J. Miodek (red.), O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, Wrocław, s. 163–169.
|1997 : Hiperdialektyzacja, [w:] T. Ampel (red.), Z polszczyzny historycznej i współczesnej, Rzeszów, s. 28–34.
|1998: Punkt 922, [w:] K. Dejna, Atlas gwar polskich, t. 1: Małopolska, Warszawa, s. 55 [i mapy 3–170].
|2000: Polszczyzna dawna i współczesna, Kraków, s. 293−347 [III Dialektologia, przedruki wcześniej publikowanych artykułów; zob. wyżej: 1951a, 1960a, 1971, 1977, 1992, 1996, 1997].
|2001: Gwary i regionalne odmiany polszczyzny w XX wieku, [w:] S. Dubisz, S. Gajda (red.), Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, Warszawa, s. 193–198.
|2002a: Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, wyd. 2. rozsz., Kraków.
|2002b: Rekonstruowanie gwary, [w:] J. Okoniowa, B. Dunaj (red.) Studia dialektologiczne II, Kraków, s. 53–59.
|2005: Europejskość góralskiego słownictwa, [w:] M. Madejowa, A. Mlekodaj, K. Sikora (red.), Góry i góralszczyzna w dziejach i kulturze pogranicza polsko-słowackiego (Podhale, Spisz, Orawa, Gorce, Pieniny). Literatura i język. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej,
Kraków – Nowy Targ – Bukowina Tatrzańska, 21–24 października 2004, Nowy Targ, s. 184–189.
|2010: Używanie a pochylonego przez inteligentów pochodzenia chłopskiego, [w:] R. Przybylska, J. Kąś, K. Sikora (red.), Symbolae grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, „Biblioteka »LingVariów«”, t. 9, Kraków, s. 193–197.
Literatura
Dejna K., 1998, Atlas gwar polskich, t. 1: Małopolska, Warszawa.
Doroszewski W., 1934, Mowa mieszkańców wsi Staroźreby, „Prace Filologiczne” XVI, s. 249–278.
Honowska M., 1956, Uwagi do artykułu M. Kucały Znaczenie i zasięg przymiotników na -ni, „Język Polski” XXXVI, s. 235–238.
Kucała M., 1970, Staropolskie przykłady podwajania ruchomej końcówki czasu przeszłego, „Język Polski” L, s. 295–296.
Kupiszewski W., 1958, recenzja: Marian Kucała, Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich, „Poradnik Językowy” nr 1, s. 43–46.
Kurek H., 1995, Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego, Kraków.
Kurek H., 2003, Przemiany leksyki gwarowej na Podkarpaciu, Kraków.
MAGP: K. Nitsch (red.), Mały atlas gwar polskich, t. I, Wrocław – Kraków 1957.
Nitsch K., 1960, Wybór polskich tekstów gwarowych. wyd. 2. zm. przez autora, Warszawa.
Pigoń S., 1951, Słówko o żeńskich nazwiskach na wsi, „Język Polski” XXXI, s. 182–183.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
