Genologia w lingwistyce – lingwistyka w genologii
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.36.01Słowa kluczowe:
genologia, genologia lingwistyczna, styl myślowy, gatunek wypowiedzi, wzorzec gatunkowyAbstrakt
GENOLOGY IN LINGUISTICS – LINGUISTICS IN GENOLOGY
The author draws a sketch picture of genology from two perspectives outlined in the title. Linguistic genology is considered as the form of presence of genology in linguistics. It’s being developed since the 1990s by a large group of linguists and treated as a sub-discipline, usually combined with textology, stylistics, pragmalinguistics and axiolinguistics. The article discusses the basic methodological assumptions of the sub-discipline, its organization and scopes, as well as results of the research.The second part of the article is dedicated to the author’s original proposal of interpreting genology as an open cognitive space, filled with various thought styles as understood by Fleck. It allows for combination of linguistic approaches preserved in the tradition with a wide range of authors’ original research proposals in the form research programs etc. in order to give genology the character of cognitive paths of humanistic nature merged in various ways.
Pobrania
Bibliografia
Bachtin M., 1986, Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka, oprac. i wstęp E. Czaplejewicz, „Biblioteka Krytyki Współczesnej”, Warszawa.
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa.
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Szadura J. (red.), 2004, Akty i gatunki mowy, „Współczesna Polszczyzna. Wybór opracowań”, t. 3, Lublin.
Bilut-Homplewicz Z., 2010, Lingwistyka tekstu w Niemczech na tle polonistycznych badań tekstologicznych – kontrastywność interlingwistyczna, „Stylistyka” XIX, s. 393–410.
Bulisz E., 2022, Gatunkowe ukształtowanie współczesnej prasy kobiecej, Lublin.
Burzyńska-Kamieniecka A. (red.), 2012, Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, „Język a kultura” t. 23, Wrocław.
Czachur W., 2016, O przydatności koncepcji „stylu myślowego” i „kolektywu myślowego” Ludwika Flecka w lingwistyce dyskursu, [w:] B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek (red.), Dyskurs i jego odmiany, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3460, Katowice, s. 313–321.
Czachur W., 2020, Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy, Wrocław.
Dunin-Dudkowska A., 2014, Testament jako zwierciadło kultur. Polsko-amerykańskie studium komparatystyczne, „Język, Kultura, Społeczeństwo”, Lublin.
Ficek E., 2013, Poradnik. Model gatunkowy i jego tekstowe aktualizacje, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3038, Katowice.
Fleck L., 1986, Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, „Człowiek i Świat Człowieka”, Lublin.
Furdal A., 1982, Genologia lingwistyczna, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XXXIX, s. 61‒70.
Gajda S., 2001, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 255‒268.
Gajda S., 2009, Gatunki wypowiedzi i genologia, [w:] Z. Bilut-Homplewicz, W. Czachur, M. Smykała (red.), Lingwistyka tekstu w Polsce i w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy, Wrocław, s. 135‒146.
Grochala B., 2016, Telewizyjna transmisja sportowa w ujęciu genologii lingwistycznej na materiale transmisji meczów piłki nożnej, „Językoznawstwo: gatunki medialne – Uniwersytet Łódzki”, Łódź.
Grochala B., 2019, Genologia lingwistyczna w służbie medioznawstwa, [w:] I. Hofman, D. Kępa-Figura (red.), Współczesne media. Problemy i metody badań nad mediami, t. 2, Lublin, s. 205‒219.
Grzmil-Tylutki H., 2007, Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Kraków.
Hawrysz M., 2012, Polemiczna twórczość Marcina Czechowica w perspektywie genologii lingwistycznej, Zielona Góra.
Hofman I., Kępa-Figura D. (red.), 2017, Współczesne media. Gatunki w mediach, t. 1: Zagadnienia teoretyczne, gatunki w mediach drukowanych, Lublin.
Hofman I., Kępa-Figura D. (red.), 2019, Współczesne media. Problemy i metody badań nad mediami, t. 2, Lublin.
Loewe I., 2007, Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2513, Katowice.
Malinowska E., 2012, Konstytucja jako gatunek tekstu prawnego, „Studia i Monografie – Uniwersytet Opolski”, nr 470, Opole.
Niebrzegowska S., 1996, Polski sennik ludowy, „Literatura – Lingwistyka” nr 3, Lublin.
Ostaszewska D., 2008, Genologia lingwistyczna jako subdyscyplina współczesnego językoznawstwa, [w:] D. Ostaszewska, R. Cudak (red.), Polska genologia lingwistyczna, „Zagadnienia i Problemy Współczesnej Genologii”, Warszawa, s. 11‒39.
Ostaszewska D. (red.), 2000, Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1: Mowy piękno wielorakie, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 1926, Katowice.
Ostaszewska D. (red.), 2004, Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Tekst a gatunek, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2193, Katowice.
Ostaszewska D. (red.), 2007, Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3: Gatunek a odmiany funkcjonalne, Katowice.
Ostaszewska D., Cudak R. (red.), 2008, Polska genologia lingwistyczna, „Zagadnienia i Problemy Współczesnej Genologii”, Warszawa.
Ostaszewska D., Przyklenk J. (red.), 2011, Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 4: Gatunek a komunikacja społeczna, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2845, Katowice.
Ostaszewska D., Przyklenk J. (red.), 2015, Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3266, Katowice.
Pietrzak M., 2013, Wyznaczniki gatunkowe felietonu drugiej połowy XIX wieku. Na przykładzie tekstów Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa i Aleksandra Świętochowskiego, Łódź, https://doi.org/10.18778/7525-824-0.
Przyklenk J., 2009, Staropolska kronika jako gatunek mowy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2694, Katowice.
Rejter A., 2000, Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 1859, Katowice.
Skwarczyńska S., 1965, Wstęp do nauki o literaturze, t. 3, cz. 5: Rodzaj literacki, A. Ogólna problematyka genologii, Warszawa.
Szkudlarek-Śmiechowicz E., 2015, Magazyn telewizyjny jako gatunek w formie kolekcji, [w:] D. Ostaszewska, J. Przyklenk (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3266, Katowice, s. 393‒402.
Wierzbicka A., 1983, Genry mowy, [w:] T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław, s. 125‒137.
Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków.
Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2362, Katowice.
Wojciechowska A., 2012, Protokół jako świadectwo komunikacji wspólnotowej w drugiej połowie XIX wieku. Studium genologiczne, Zielona Góra.
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Wojtak M., 2013, Tekst i jego gatunki w ostatnim siedemdziesięcioleciu, [w:] A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska (red.), 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska, procesy, tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Janowi Mazurowi, „Język, Kultura, Społeczeństwo”, Lublin, s. 85‒107.
Wojtak M., 2019a, Do Boga… O Bogu… Przed Bogiem… Gatunki przekazu religijnego w analizie filologicznej, „Teolingwistyka” 15, Tarnów.
Wojtak M., 2019b, Wprowadzenie do genologii, Lublin.
Wojtak M., 2020a, Genologiâ kak kognitivnoe prostranstvo, „Žanry Reči” 3 (27), s. 205‒213, https://doi.org/10.18500/2311-0740-2020-3-27-205-213.
Wojtak M., 2020b, Teoretyczne podstawy genologii (propozycja autorska), [w:] G. Habrajska (red.), Teorie i praktyki komunikacji, Łódź, s. 301‒312.
Wyrwas K., 2002, Skarga jako gatunek mowy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2053, Katowice.
Żmigrodzka B., 1997, Testament jako gatunek tekstu, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 1698, Katowice.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
