Wykładniki stylu popularnonaukowego w Zielniku Szymona Syreńskiego
Zarys problematyki
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.20.2025.39.15Słowa kluczowe:
styl popularnonaukowy, zielnik, Szymon Syreński, doba średniopolskaAbstrakt
INDICATORS OF THE POPULAR SCIENCE STYLE IN THE HERBARIUM OF SZYMON SYRENSKI. OUTLINE OF THE ISSUE
The article is an outline of the problems related to the early popular science style. The purpose of the study is to analyze selected exponents of this style in the 17th-century Herbarium of Szymon Syrenski. This herbarium has already been studied in terms of belonging to the early scientific discourse. In order to conclude that the studied text exhibits characteristics of the popular scientific style, the author of the article pays attention to what roles the author and readers take in the communication process and what the relationship between them is. Then two features of popular scientific style – concreteness and imagery – were discussed, which, according to researchers of modern texts representing this style, are its basic determinants. The analysis proved that the herbarium exhibits features of popular scientific style despite the fact that, at the time of the work’s creation, the scientific style and its varieties had only just crystallized.
Pobrania
Bibliografia
Bajerowa I., 2008, Początki polskiego dyskursu naukowego – język dzieł Marcina Bielskiego i Stanisława Grzepskiego, „Onomastica Slavogermanica” XXVII, s. 73–79.
Barcik M., 2009–2010, Syreński Szymon, [w:] A. Romanowski (red.), Polski słownik biograficzny, t. XLVI, Warszawa–Kraków, s. 279–281.
Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych, Opole.
Bugajski M., 2007, Język w komunikowaniu, Warszawa.
Burzyńska A., 2002, Popularyzacja wiedzy o języku polskim w podręcznikach do nauczania polszczyzny na Śląsku w XVII wieku, [w:] J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska (red.), O trudnym łatwo. Materiały sesji poświęconej popularyzacji nauki, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, t. 2444, Wrocław, s. 87–94.
Dubisz S., 2012, Polski język naukowy, „Poradnik Językowy” 6, s. 123–125.
Ficek E., 2013, Poradnik. Model gatunkowy i jego tekstowe aktualizacje, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3038, Katowice.
Filipczuk E., 2002, Elementy stylu popularnonaukowego a zaproszenie do zabawy, [w:] J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska (red.), O trudnym łatwo. Materiały sesji poświęconej popularyzacji nauki, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, t. 2444, Wrocław, s. 61–66.
Florczewska K., 2002, Typy definicji w tekstach popularnonaukowych adresowanych do młodego odbiorcy, [w:] J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska (red.), O trudnym łatwo. Materiały sesji poświęconej popularyzacji nauki, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, t. 2444, Wrocław, s. 186–194.
Gajda A., 2020, Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX i XX wieku. Studium genologiczne, Łódź. DOI: https://doi.org/10.18778/8142-666-4
Gajda S., 2001, Styl naukowy, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 183–200.
Handke R., 1977, Kategoria horyzontu oczekiwań odbiorcy a wartościowanie dzieł literackich, [w:] T. Bujnicki, J. Sławiński (red.), Problemy odbioru i odbiorcy. Studia, Wrocław, s. 93–104.
Okoniowa J., 2018, O kształtowaniu się stylu popularnonaukowego na przykładzie XVII-wiecznego dzieła Erazma Sykstusa O cieplicach we Śkle, [w:] M. Pastuch, M. Siuciak (red.), Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3670, Katowice, s. 507–517.
Ostaszewska D., 1994, Z zagadnień ewolucji stylu naukowego: XVI-wieczne początki kształtowania się wyznaczników przebiegu procesu myślowego, „Prace Językoznawcze” XXII, s. 85–94.
Pałucka-Czerniak I., 2002, Językowe przejawy obecności nadawcy w przedmowach do książek naukowych i popularnonaukowych, [w:] J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska (red.), O trudnym łatwo. Materiały sesji poświęconej popularyzacji nauki, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, t. 2444, Wrocław, s. 111–127.
Pisarek W., 1991, Konkretność stylu, [w:] S. Urbańczyk (red.), Encyklopedia języka polskiego, Wrocław, s. 165.
Podgórska-Myślicka H., 1974, Ewolucja metod popularyzacji nauk przyrodniczych i ścisłych przez radio w Polsce w okresie od 1950 do 1970 r. (z uwzględnieniem tradycji popularyzatorskich w tej dziedzinie od początków „Polskiego Radia”), Warszawa.
Rejter A., 2019, Strukturalnotekstowe wyznaczniki dyskursu naukowego wieków dawnych, [w:] B. Ciesek-Ślizowska, B. Duda, E. Ficek, K. Sujkowska-Sobisz (red.), Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje), „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3903, Katowice, s. 178–195.
Rejter A., 2020, Poradnikowy wymiar dyskursu naukowego wieków dawnych, „ZielonogórskieSeminaria Językoznawcze” 2019, s. 81–90.
Rejter A., 2022, Kulturowe aspekty dawnego dyskursu naukowego, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 29, nr 1, s. 161–174, https://doi.org/10.14746/pspsj.2022.29.1.10. DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2022.29.1.10
Skalski J., 2015, Medycyna w Polsce przedrozbiorowej, [w:] W. Noszczyk (red.), Dzieje medycyny w Polsce, t. 1: Od czasów najdawniejszych do roku 1914, Warszawa, s. 1–121.
Starzec A., 1999, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole.
Suchecka A., 2020, Badania interdyscyplinarne nad polskimi zielnikami drukowanymi, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” XVII, nr 2, s. 199–224.
Szczaus A., 2009, Wykładniki dialogowości w tekstach popularnonaukowych doby średniopolskiej (na przykładzie Informacyi matematycznej W. Bystrzonowskiego z 1749 r.), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXV, s. 213–224.
Szczaus A., 2013, Wykładniki obrazowości w Informacyi matematycznej Wojciecha Bystrzonowskiego (1749), „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” 12, s. 207–220.
Szczaus A., 2015, Teksty naukowe i techniczne doby średniopolskiej jako źródło badań historycznojęzykowych, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 22, nr 1, s. 253–268, https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.1.16. DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.1.16
Szumowski W., 2008, Historia medycyny filozoficznie ujęta, wyd. 4, Kęty.
Zemanek A., 1997, Botanika Renesansu w świetle współczesnej nauki, „Wiadomości Botaniczne” 41, nr 1, s. 7–19.
Żurkowa R., 1985, Wokół Zielnika Szymona Syreniusza, „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie” 30, s. 169–183.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Simone Pasternak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
