Latynizmy czasownikowe w staropolszczyźnie
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.36.11Słowa kluczowe:
etymologia, zapożyczenia, czasowniki, kontakt językowy, staropolszczyzna, łacinaAbstrakt
VERBAL BORROWINGS FROM LATIN IN OLD POLISH
The paper focuses on direct verbal borrowings from Latin into Old Polish. It attempts to determine the exact number of these borrowings and to describe the possible reasons for it being rather small in comparison with nominal borrowings. In the initial parts, some introductory remarks are made on verbal borrowings in general and Polish–Latin language contact in Middle Ages. The main part of the paper discusses the etymology of four Old Polish verbs: koronować ~ korunować, obligować się, ufundować and sylabizować. The final part contains general remarks and conclusions.
Pobrania
Bibliografia
Bartoli M., 1908, Riflessi slavi di vocali labiali romane e romanze, greche e germaniche, [w:] Jagič-Festschrift. Zbornik U Slavu Vatroslava Jagića, Berlin, s. 30–60.
Du Cange: Du Cange et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, Niort 1883–1887, [on-line]: http://ducange.enc.sorbonne.fr/ (dostęp: 15 V 2023).
ESSČ: Elektronický slovník staré češtiny, [on-line:] http://vokabular.ujc.cas.cz (dostęp: 15 V 2023).
GbSlov: J. Gebauer, Slovník staročeský, t. I–II, Praha 1900–1913/1970, [on-line:] https://vokabular.ujc.cas.cz/ (dostęp: 15 V 2023).
German J., 2022, Czy (i jak) warto jeszcze badać staropolskie latynizmy i grecyzmy?, „LingVaria” nr 1 (33), s. 307–317, https://doi.org/10.12797/LV.17.2022.33.18.
GLRB: E.A. Sophocles, Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods, New York 1900.
Haugen E., 1950, The Analysis of Linguistic Borrowing, „Language” Vol. 26, No. 2, s. 210–231, https://doi.org/10.2307/410058.
Janowska A., 2018, Właściwości derywacyjne pożyczek czasownikowych w XVI wieku, „Jazykovedný Časopis” nr 3, s. 527–535, https://doi.org/10.2478/jazcas-2019-0029.
Klemensiewicz Z., 1961, Historia języka polskiego, t. 1, Warszawa.
Klich E., 1927, Polska terminologia chrześcijańska, Poznań.
Kyas V., 1977, Recepcja najstarszego psałterza czeskiego w Polsce, „Roczniki Humanistyczne” XXV, z. 4, s. 55–62.
L&S: Ch.T. Lewis, Ch. Short, A Latin Dictionary, Oxford 1879, [on-line:] http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0059 (dostęp: 15 V 2023).
Lexer: M. Lexer, Mittelhochdeutsches Handwörterbuch, Leipzig 1872–1878, [on-line:] https://www.woerterbuchnetz.de/Lexer (dostęp: 15 V 2023).
LSJ: H.G. Liddell, R. Scott, A Greek–English Lexicon, Oxford 1843, [on-line:] https://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?la=greek (dostęp: 15 V 2023).
MamLub, MamKal: Mamotrekty staropolskie, oprac. W. Żurowska-Górecka, V. Kyas, cz. I–III, Wrocław 1977–1980.
Matras Y., 2007, The Borrowability of Structural Categories, [w:] Y. Matras, J. Sakel (red.),
Grammatical Borrowing in Cross-Linguistic Perspective, Berlin, s. 31–73, https://doi.org/10.1515/9783110199192.31.
MLLM: J.F. Niermeyer, Mediae latinitatis lexicon minus, Leiden 1976.
Moszyńska D., 1975, Morfologia zapożyczeń łacińskich i greckich w staropolszczyźnie, Wrocław.
OźSstp: W. Twardzik (red.), Opis źródeł Słownika staropolskiego, Kraków 2005.
Rieger J., Siatkowski J., 2001, Kontakty polszczyzny z językami słowiańskimi, [w:] Bartmiński J. (red.), Współczesny język polski, wyd. 2, Lublin, s. 541–554.
Rozariusze: E. Deptuchowa (red.), Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych, [on-line:] https://rozariusze.ijp.pan.pl (dostęp: 15 V 2023).
Rzepiela M., 2020, Interaction among Borrowing, Inflection and Word Formation in Polish Medieval Latin, [w:] P. ten Hacken, R. Panocová (red.), The Interaction of Borrowing and Word Formation, Edinburgh, s. 259–278, https://doi.org/10.3366/edinburgh/9781474448208.003.0013.
SEBań: A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I–II, Warszawa 2000.
SEBor: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
SEBr: A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927.
SEMań: W. Mańczak, Polski słownik etymologiczny, Kraków 2017.
SESł: F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I–V, Kraków 1952–1982.
SŁP: Elektroniczny Słownik Łaciny Średniowiecznej w Polsce, [on-line:] https://elexicon.scriptores.pl (dostęp: 15 V 2023).
SPXVI: Słownik polszczyzny XVI wieku, t. I–IV, red. komitet redakcyjny, t. V–XVII, red. M.R. Mayenowa, t. XVIII–XXXIV, red. F. Pepłowski, t. XXXV–XXXVI, red. K. Mrowcewicz, P. Potoniec, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966–2012.
SStp: S. Urbańczyk (red.), Słownik staropolski, t. I–XI, Wrocław – Warszawa – Kraków 1953–2002.
STB: Staročeská textová banka 1.1.22.1, [on-line:] https://korpus.vokabular.ujc.cas.cz/first_form (dostęp: 15 V 2023).
Tadmor U., Haspelmath M., Taylor B., 2010, Borrowability and the Notion of Basic Vocabulary, „Diachronica” 27 (2), s. 226–246, https://doi.org/10.1075/dia.27.2.04tad.
Thomason S.G., Kaufman T., 1988, Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics, Berkeley, https://doi.org/10.1525/9780520912793.
Urbańczyk S., 1953, Głos w dyskusji o pochodzeniu polskiego języka literackiego, „Pamiętnik Literacki” XLIV, s. 196–215.
Wanicowa Z., 2006, O zależności języka Biblii królowej Zofii od wzoru czeskiego, [w:] J. Urban (red.), Studia historyczne ofiarowane Romanowi Marii Zawadzkiemu w 70. rocznicę urodzin, Kraków, s. 727–759.
Weinreich U., 1968, Languages in Contact. Findings and Problems, The Hague – Paris – New York.
Weyssenhoff-Brożkowa K., 1991, Wpływ polszczyzny na łacinę średniowieczną w Polsce, Kraków.
Wohlgemuth J., 2009, A Typology of Verbal Borrowings, Berlin – New York, https://doi.org/10.1515/9783110219340.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
