Sposoby wyrażania śmierci w inskrypcjach nagrobnych ze Starego Cmentarza w Zakopanem
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.38.18Słowa kluczowe:
inskrypcje nagrobne, ideogramy, leksyka, frazeologia, śmierćAbstrakt
MEANS OF EXPRESSING DEATH IN GRAVESTONE INSCRIPTIONS FROM THE OLD CEMETERY IN ZAKOPANE
The article investigates linguistic and extralinguistic means of notifying of death through gravestone inscriptions in Zakopane. The analysis of 595 inscriptions from the 19th, 20th and 21st centuries allowed us to establish that the repertoire of linguistic means of signalling death is much more differentiated than the extralinguistic one. Linguistic measures include: 1. lexemes directly communicating death (e.g. verbs: to die, to commit suicide; participles: killed); 2. euphemistic expressions for death (death is metaphorically expressed as: rest, sleep, transformation in the world of flora, extinguished flame, journey, sacrifice); 3. date of death. Extralinguistic measures include: 1. ideograms in the form of an obelisk (dagger) †; 2. placing names in a certain context, in the burial area, at a cemetery gravestone. The analysis results were compared with results of studies of inscriptions from other cemeteries in Poland, which showed that the fundamental manner of speaking of death is constant, independent of place or time – discrepancies pertain to nuances only.
Pobrania
Bibliografia
Babiarz A., 1999–2000, Językowy obraz śmierci i cierpienia zawarty w epitafiach na Cmentarzu Starym w Tarnowie, „Rocznik Tarnowski” nr 7, s. 193–203.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dąbrowska A., 1993, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wrocław.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Długosz K., 2002, Językowo-kulturowy aspekt napisów nagrobnych, [w:] A. Łazowski (red.), Nekropolie, kirkuty, cmentarze, t. 1, Szczecin, s. 27–40.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Długosz K., 2010, Inskrypcje nagrobne w ujęciu językoznawczym, wyd. 2, Gorzów Wielkopolski.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dudek-Szumigaj A., 2008, Eufemizmy śmierci w świetle inskrypcji nagrobnych wybranych nekropolii prawosławnych Wołynia, [w:] F. Czyżewski, A. Tyrpa (red.), Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich, Lublin, s. 201–208.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dudek-Szumigaj A., 2009, Metaforyczne określenia śmierci w świetle inskrypcji nagrobnych nekropolii prawosławnych Lubelszczyzny, „Seminaria Naukowe Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” nr 8 (59), s. 35–37.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dudek-Szumigaj A., 2016, Życie i śmierć w świetle inskrypcji nagrobnych nekropolii prawosławnych wschodniej Lubelszczyzny, „Studia Wschodniosłowiańskie” t. 16, s. 385–395, https://doi.org/10.15290/sw.2016.16.29.
DOI: https://doi.org/10.15290/sw.2016.16.29
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dudek-Szumigaj A., 2018, Inskrypcje nagrobne pogranicza polsko-ukraińskiego. Studium genologiczne, Lublin.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów (na przykładzie zastępczych określeń śmierci), „Przegląd Humanistyczny” nr 4, s. 115–129.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Grobonet. Ogólnopolska wyszukiwarka osób pochowanych, [on-line:] https://zakopaneparafia.grobonet.com/mapa/2/ (dostęp: 20 XII 2023).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kieres D., 2015, Nagrobne inskrypcje metaforyczno-peryfrastyczne z polskiego cmentarza w Adampolu (Turcja), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” III, s. 156–167, https://studiapoetica.uken.krakow.pl/article/view/2980.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Marciniak R., 2008, Określenia śmierci i umierania w inskrypcjach nagrobnych cmentarzy w Łowiczu i Złakowie Kościelnym, [w:] F. Czyżewski, A. Tyrpa (red.), Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich, Lublin, s. 181–200.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Muzioł M., 2013, Rola eufemizmów śmierci w języku inskrypcji nagrobnych, „Zeszyty Naukowe Uczelnianej Rady Doktorantów Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego” nr 1, s. 43–55.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Pinkwart M., Piżanowska R., 2019, Stary Cmentarz na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. Przewodnik, wyd. 2, Nowy Targ.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Rogowska-Cybulska E., 2012, Inskrypcje nagrobne wiejskiego cmentarza jako nośniki pamięci o zmarłych (na przykładzie cmentarza parafialnego w Łojach w diecezji łomżyńskiej), „Studia Łomżyńskie” XXII, s. 95–118.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
SJPD: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, t. I–XI, Warszawa 1958–1969, [on-line:] https://doroszewski.pwn.pl.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Steczko I., 2011, Językowe sposoby wyrażania aktu śmierci w dawnych inskrypcjach nagrobnych z cmentarza Rakowickiego w Krakowie, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” VI, s. 92–108.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
SWO: W. Kopaliński, Słownik wyrazów i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Syrnicka K., 2001, Polska epigrafika nagrobna na Wileńszczyźnie. Tradycja i współczesność, Wilno – Lublin.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szczaus A., 2022, Obraz ludzi Podhala i Tatr w inskrypcjach ze starego cmentarza na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem, Szczecin.
DOI: https://doi.org/10.18276/978-83-7972-801-5
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szymański J., Trelińska B., 2014, Instrukcja wydawnicza dla źródeł epigraficznych, [w:] J. Tandecki, K. Kopiński, Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa, s. 448–456.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wolański A., 2008, Edycja tekstów. Praktyczny poradnik: książka, prasa, www, Warszawa.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.