Koncepcja patriotyzmu krytycznego jako punkt odniesienia polskiej polityki historycznej
Przypadek parlamentarnego dyskursu o zbrodni katyńskiej i ludobójstwie na Wołyniu
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.90.14Keywords:
critical patriotism, commemorative resolutions, historical politics, Volhynian Genocide, Katyn MassacresAbstract
THE CONCEPT OF „CRITICAL PATRIOTISM” AS A BENCHMARK FOR POLISH POLITICS OF MEMORY: PARLIAMENTARY DISCOURSE ON THE KATYN MASSACRES AND THE GENOCIDE IN VOLHYNIA
The article focuses on the idea of “critical patriotism”, expressed mainly in the prominent essay Two fatherlands, two patriotisms published in the early 1980s by Jan Józef Lipski. The Discourse-Historical Approach in Critical Discourse Analysis was applied to examine over 30 commemorative resolutions adopted by the Polish Sejm and the Senate between the years 1990 and 2019. The author argues that the concept espoused by J.J. Lipski had (and still has) great impact on the political elites of the Third Polish Republic. The article will demonstrate that the analysed documents strongly reflect the discourse associated with the idea of “critical patriotism”.
Downloads
References
Biuletyn Komisji Spraw Zagranicznych nr 2006/IV z 7 lipca 2003 r., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IV kadencji, [online] http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/wgskrnr/SZA-100.
Blažek P., Ryszard Siwiec 1909-1968, przeł. T. Grabiński, Warszawa 2010.
Czapliński P., Niewspólna. Kilka uwag o ojczyźnie, „Teksty Drugie” 2021, nr 3, https://doi.org/10.18318/td.2021.3.1. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2021.3.1
Czubaj-Kuźmin S., Rocznice katyńskie w latach 1990-2010. Funkcje rytuału politycznego w polskiej kulturze pamięci, Poznań 2019.
Draus J., Ryszard Siwiec, [w:] Żywe pochodnie. Świadectwa sprzeciwu i solidarności wobec agresji na Czechosłowację w 1968 roku, red. J. Draus, M. Szymanowski, Warszawa 2018.
Dudek A., Historia i polityka w Polsce po 1989 roku, [w:] Historycy i politycy. Polityka pamięciw III RP, red. P. Skibiński, T. Wiścicki, M.
Wysocki, Warszawa 2011.
Dudek A., Historia polityczna Polski 1989-2012, Kraków 2013.
Fedorowicz K., Polityka Polski wobec Rosji, Ukrainy i Białorusi w latach 1989-2010, Poznań2011.
Gawin D., O pożytkach i szkodliwości historycznego rewizjonizmu, [w:] Pamięć i odpowiedzialność, red. R. Kostro, T. Merta, Kraków–Wrocław 2005.
Kamiński Ł., Ręce precz od Czechów! Polacy wobec inwazji na Czechosłowację w 1968 r., „Więź”, 20 VIII 2018, [online] https://wiez.pl/2018/08/20/rece-precz-od-czechow-polacy-wobec-inwazji-na-czechoslowacje-w-1968-r/#_ftn1.
Kobielska M., Polska kultura pamięci w XXI wieku: dominanty. Zbrodnia katyńska, powstanie warszawskie i stan wojenny, Warszawa 2016, https://doi.org/10.4000/books.iblpan.4490. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.4490
Kończal K., Politics of Innocence: Holocaust Memory in Poland, „Journal of Genocide Research” 2022, vol. 24, no. 2, https://doi.org/10.1080/14623528.2021.1968147. DOI: https://doi.org/10.1080/14623528.2021.1968147
Lipski J.J., Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy (uwagi o megalomanii narodowej i ksenofobii Polaków), [w:] tegoż, Pisma polityczne. Wybór, red. Ł. Garbal, Warszawa 2011.
Lipski J.J., Kwestia żydowska, [w:] tegoż, Pisma polityczne. Wybór, red. Ł. Garbal, Warszawa 2011.
Lipski J.J., [Wypowiedź w ankiecie emigracyjnego kwartalnika ukraińskiego „Widnowa” o stosunkach polsko-ukraińskich z 1986 roku], [w:] tegoż, Pisma polityczne. Wybór, red. Ł. Garbal, Warszawa 2011.
Łuczewski M., Kapitał moralny. Polityki historyczne w późnej nowoczesności, Kraków 2017.
Majchrzak G., Operacja „Podhale”, [w:] Wokół Praskiej Wiosny. Polska i Czechosłowacja w 1968 r., red. Ł. Kamiński, Warszawa 2004.
Majchrzak G., Rok 1968: Protesty Polaków przeciw „ohydnej agresji”, „Rzeczpospolita”, 19 VIII
, [online] https://www.rp.pl/historia/art9668651-rok-1968-protesty-polakow-przeciwohydnej-agresji.
Materski W., Od cara do „cara”. Studium rosyjskiej polityki historycznej, Warszawa 2017.
Materski W., Problem rehabilitacji ofiar zbrodni katyńskiej w stosunkach polsko-rosyjskich, „NowaPolityka Wschodnia” 2012, nr 1(2), https://doi.org/10.15804/npw2012103. DOI: https://doi.org/10.15804/npw2012103
Meier Ch., Pamiętanie – wypieranie – zapominanie, [w:] (Kon)teksty pamięci. Antologia, red. K. Kończal, przeł. E. Bagłajewska-Miglus i in., Warszawa 2014.
Misiewicz A., Patrioci krytyczni kontra mitomani. Walka o politykę historyczną w obliczu Grossa, „Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM” 2011, nr 3.
Narbutt M., Kłamstwo o Kresach zabija drugi raz. Z pisarzem Stanisławem Srokowskim rozmawia Maja Narbutt, „Rzeczpospolita”, 19 VII 2008, [online] https://www.rp.pl/plus-minus/art8109851-klamstwo-o-kresach-zabija-drugi-raz.
Nijakowski L.M., Uchwały sejmowe jako mechanizm polityki pamięci, „Przegląd Humanistyczny” 2017, t. 61, nr 2, https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4148. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4148
Oleg Zakirow (1952-2017), IPN, [online] https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/konkursy-i-nagrody/nagroda-kustosz-pamieci/2014/24296,Oleg-Zakirow.html.
Olszański T.A., Miejsce UPA w wielkiej wojnie ojczyźnianej. Dylematy polityki historycznej Ukrainy, Warszawa 2013.
Oświadczenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 lipca 2003 r. w związku z 60. rocznicą tragedii wołyńskiej, M.P. 2003, nr 37, poz. 516.
Oświadczenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 października 1992 r., M.P. 1992, nr 34, poz. 241.
Oświadczenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 listopada 1992 r. o zbrodni katyńskiej, M.P. 1992, nr 36, poz. 261.
Przewoźnik A., Proces odkrywania prawdy i upamiętnienie ofiar, [w:] Białe plamy. Czarne plamy.
Sprawy trudne w polsko-rosyjskich stosunkach (1918-2008), red. A.D. Rotfeld, A.W. Torkunow, Warszawa 2010.
Reisigl M., Analiza retoryki politycznej, [w:] Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, red. R. Wodak, M. Krzyżanowski, przeł. D. Przepiórkowska, Warszawa 2011.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 lipca 2013 r. w sprawie uczczenia 70. rocznicy Zbrodni Wołyńskiej i oddania hołdu Jej ofiarom, M.P. 2013, poz. 606.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 kwietnia 2000 r. upamiętniająca 60. rocznicę zbrodni katyńskiej, M.P. 2000, nr 11, poz. 198.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 2009 r. w sprawie tragicznego losu Polaków na Kresach Wschodnich, M.P. 2009, nr 47, poz. 684.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 2016 r. w sprawie oddania hołdu ofiarom ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1943-1945, M.P. 2016, poz. 726.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 marca 1990 r. w sprawie Katynia, M.P. 1990, nr 11, poz. 80.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 marca 2005 r. upamiętniająca 65. rocznicę zbrodni katyńskiej, M.P. 2005, nr 18, poz. 293.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 września 2009 r. upamiętniająca agresję Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939 r., M.P. 2009, nr 63, poz. 831.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 stycznia 2006 r. w sprawie uhonorowania Ks. Prałata Zdzisława Peszkowskiego Pokojową Nagrodą Nobla, M.P. 2006, nr 9, poz. 112.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 kwietnia 1990 r. w sprawie Katynia, M.P. 1990, nr 18, poz. 136.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 czerwca 1995 r. upamiętniająca 55. rocznicę zbrodni katyńskiej, M.P. 1995, nr 30, poz. 346.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 kwietnia 2010 r. upamiętniająca 70. rocznicę zbrodni katyńskiej, M.P. 2010, nr 21, poz. 198.
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 kwietnia 2005 r. w 65. rocznicę zbrodni katyńskiej, M.P. 2005, nr 22, poz. 333.
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 czerwca 2013 r. w 70. rocznicę Zbrodni Wołyńskiej, M.P. 2013, poz. 582.
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 kwietnia 2006 r. w sprawie rocznicy Zbrodni Katyńskiej, M.P. 2006, nr 32, poz. 349.
Wybranowski W., Sejm uczcił ofiary UPA, „Rzeczpospolita”, 15 VII 2009, [online] https://www.rp.pl/historia/art15516781-sejm-uczcil-ofiary-upa.
Zemła Ł., Obywatelski Klub Parlamentarny – powstanie, rozwój, fragmentaryzacja. 1989-1991, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2007, nr 3.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
