Bonerowie w średniowieczu i czasach nowożytnych – stan badań i postulaty badawcze
DOI:
https://doi.org/10.12797/RK.2025.91.01Słowa kluczowe:
Bonerowie, mieszczanie, migracja, Nadrenia, KrakówAbstrakt
W artykule przedstawiono stan badań nad rodziną Bonerów ‒ jedną z najzamożniejszych i najbardziej wpływowych krakowskich familii końca XV i całego XVI wieku. Ostatnie opracowanie poświęcone w całości dziejom tej rodziny ukazało się w 1935 roku. Po upływie 120 lat od publikacji tekstu Jana Ptaśnika pt. Bonerowie w „Roczniku Krakowskim” zasadne wydaje się podjęcie refleksji nad aktualnością dotychczasowych ustaleń. Uwzględniając dostępność nowych źródeł oraz zmieniające się podejścia metodologiczne w badaniach nad elitami miejskimi i funkcjonowaniem struktur rodzinnych, artykuł zmierza do wskazania kierunków uzupełnienia, korekty bądź reinterpretacji wcześniejszych ustaleń.
Bibliografia
Album armorum nobilium Regni Poloniae XV–XVIII w. Herby nobilitacji i indygenatów XV–XVIII w., wstęp, oprac., red. Barbara Trelińska, Lublin 2001.
Bauernfeind Walter, Beziehungen des ‘Patriziats’ von Nürnberg und Krakau (1498–1536), w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, red. Zdzisław Noga, Kraków 2011, s. 81–121.
Bednarz Mieczysław, Rappowie. Dzieje krakowskiej rodziny mieszczańskiej (1535–1670), „Rocznik Krakowski”, T. 68: 2002, s. 105–119.
Bieniarzówna Janina, Mieszczaństwo krakowskie XVII w.: z badań nad strukturą społeczną miasta, Kraków 1969.
Bieniarzówna Janina, Fryderyk Schilling, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, Warszawa–Kraków 1994, s. 477–478.
Boniecki Adam, Herbarz Polski, t. 1: Aaron ‒ Boniccy, Warszawa 1899.
Brzegowy Joanna, Rodzina Czernych herbu Nowina w średniowieczu i czasach nowożytnych. Studium kariery, Warszawa 2024.
Budka Włodzimierz, Boner Franciszek, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 295–296. —, Boner Jakub Andrzej, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 296–297.
Budka Włodzimierz, Boner Franciszek, Boner Jakub Fryderyk, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 297.
Budka Włodzimierz, Boner Franciszek, Boner Jan (zm. 1523), w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 297–299.
Budka Włodzimierz, Boner Franciszek, Boner Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 302.
Budyta-Budzyńska Małgorzata, Adaptacja, integracja, asymilacja – próba ujęcia teoretycznego, w: Integracja czy asymilacja? Polscy imigranci w Islandii, red. Małgorzata Budyta-Budzyńska, Warszawa 2011, s. 44–65.
Bukowski Waldemar, Edycje źródeł. Bilans i perspektywy, w: Człowiek twórcą historii, red. Cezary Kuklo, Wojciech Walczak, t. 2: Rzeczpospolita polsko-litewska w Europie wczesnonowożytnej, Białystok 2024, s. 35–90.
Bukowski Waldemar, Salomonowie herbu Łabędź. Ze studiów nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, w: Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, red. Waldemar Bukowski, Kraków 1995, s. 113–145.
Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, red. Zdzisław Noga, Kraków 2011.
Fastnacht Adam, Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.hp?id=23529&q=Kamieniec&d=0&t=0&s=3, dostęp 14.04.2025.
Greiff Robert, Die Familie Boner : Aufstieg und Verfall einen deutschen Patriziergeschlechts in Krakau, „Krakauer Zeitung” 1942, nr 187, s. 8‒9.
Greiff Robert, Glanz und Untergang der Boner, „Ostland” 23: 1942, s. 241‒246.
Gumowski Marian, Boner Fryderyk, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 296.
Kaussler Ernst, Ein Pfälzer in Polen. Die Landauer Boner und ihre Weißenburger Freunde, Neustadt (Weinstraße) 1974.
Komorowski Waldemar, Follprecht Kamila, Właściciele kamienic Rynku krakowskiego w czasach nowożytnych (do pierwszej okupacji szwedzkiej), cz. 1, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 2: 1996, s. 11–30.
Komorowski Waldemar, Właściciele kamienic Rynku krakowskiego w czasach nowożytnych (do pierwszej okupacji szwedzkiej), cz. 2, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 3: 1997, s. 23–34.
Komorowski Waldemar, Właściciele kamienic Rynku krakowskiego w czasach nowożytnych (do pierwszej okupacji szwedzkiej), cz. 3, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 4: 1998, s. 11–28.
Krakau – Nürnberg – Prag. Die Eliten der Städte im Mittelalter und in der frühen Neuzeit. Herkunft, Nationalität, Mobilität, Mentalität, hrsg. Michael Diefenbacher, Olga Fejtová, Zdzisław Noga, Praha 2016.
Król Mateusz, Cechy krakowskie w XIV–XVI wieku, Biblioteka Krakowska, nr 169, Kraków 2023.
Krzyżanowski Stanisław, Morsztynowie w XV w., „Rocznik Krakowski”, T. 1: 1898, s. 326–358.
Kutrzeba Stanisław, Historia rodziny Wierzynków, „Rocznik Krakowski”, T. 2: 1899, s. 29–87.
Kutrzeba Stanisław, Jan Ptaśnik, Dzieje handlu i kupiectwa krakowskiego, „Rocznik Krakowski”, T. 14: 1912, s. 1–183.
Laberschek Jacek, Moryc Hanusz, w: Polski słownik biograficzny, t. 22, Wrocław 1977, s. 18.
Laberschek Jacek, Moryc Hanusz, Moryc Piotr, w: Polski słownik biograficzny, t. 22, Wrocław 1977, s. 18–19.
Laberschek Jacek, Moryc Hanusz, Strelicz Mikołaj, w: Polski słownik biograficzny, t. 45, Warszawa 2007, s. 16–17.
Lichończak Grażyna, Najstarsze dzieje rodziny Wierzynków w Krakowie, „Krzysztofory”, T. 8: 1981, s. 38–55.
Lubczyński Mariusz, Szlachta powiatu ksiąskiego za ostatnich Jagiellonów. Struktura majątkowa, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.
Michalewiczowa Maria, Morsztyn Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. 21, Wrocław 1976, s. 821.
Mitkowski Józef, Edeling Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 200–201.
Most-Kolbe Ingeborg, Die Boner : Geschichte einen deutschen Familie in Krakau, Straßburg 1944.
Noga Zdzisław, Elsässer und Pfälzer in der Krakauer Herrschaftselite im 15. und 16. Jahrhundert, „Inter Finitimos”, T. 19–20: 2001, s. 14–18.
Noga Zdzisław, Ethnische Gruppen in den Städten Kleinpolens der vorindustriellen Zeit: Deutsche und Juden, w: Kulturelle Vernetzung in Europa. Das Magdeburger Recht und seine Städte, hrsg. Gabriele Köster, Christina Lück, Dresden 2019, s. 299–311.
Noga Zdzisław, Geografia imigracji do krakowskiej elity władzy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku), w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, red. Zdzisław Noga, Kraków 2011, s. 23–31.
Noga Zdzisław, Krakowska rada miejska w XVI wieku. Studium o elicie władzy, Kraków 2003.
Noga Zdzisław, Urzędnicy miejscy Krakowa, cz. 2: 1500‒1794, Spisy urzędników miejskich z obszaru dawnej Rzeczypospolitej, Śląska i Pomorza Zachodniego, t. 3: Małopolska, z. 1: Kraków, Kraków 2008.
Noga Zdzisław, Szembekowie krakowscy w XVI wieku, „Rocznik Krakowski”, T. 71: 2005, s. 75–91.
Ochs Heidrun, Kontakte Krakauer Patrizier zu den elsässischen und pfalzgräflichen Städten, w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, red. Zdzisław Noga, Kraków 2011, s. 123–148.
Okniński Piotr, Wehikuły pamięci. Przeszłość i władza w dawnym Krakowie (do końca XVIII w.), Warszawa 2003.
Paleczny Tadeusz, Procesy asymilacji, transkulturacji i uniwersalizacji kulturowej: przegląd problematyki, „Krakowskie Studia Międzynarodowe”, 2017, nr 3, s. 63–81. DOI: 10.34697/2451-0610.ksm.2017.3.04.
Pieradzka Krystyna, Boner Jan h. Bonarowa, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 299–300.
Pieradzka Krystyna, Boner Jan h. Bonarowa, Boner Seweryn z Balic, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 301‒302.
Pieradzka Krystyna, Boner Jan h. Bonarowa, Beck Hanus, w: Polski słownik biograficzny, t. 1, Kraków 1935, s. 389–390.
Pilz Kurt, Boner, Hans (polnischer Adel 1520), w: Neue Deutsche Biographie, t. 2: 1955, https://www.deutsche–biographie.de/sfz5231.html#ndbcontent, dostęp: 11.02.2025.
Pociecha Władysław, Boner Seweryn, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 300‒301.
Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 7, cz. 2: Ziemie Ruskie. Ruś Czerwona, opis: Aleksander Jabłonowski, Źródła Dziejowe, t. 18, Warszawa 1903.
Ptaśnik Jan, Die Boner, tłum. (na niem.) Robert Adolf Klostermann, w: „Rocznik Krakowski”, T. 7: 1905, mps 1941, s. 1–134, za: https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/22471/edition/92481?language=pl, dostęp: 12.04.2025.
Ptaśnik Jan, Die Boner, tłum. (na niem.) Robert Adolf Klostermann, Bonerowie, „Rocznik Krakowski”, T. 7: 1905, s. 3–133.
Ptaśnik Jan, Die Boner, tłum. (na niem.) Robert Adolf Klostermann, Obrazki z przeszłości Krakowa. Serya I, Biblioteka Krakowska, nr 21, Kraków 1902, s. 67–88.
Ptaśnik Jan, Die Boner, tłum. (na niem.) Robert Adolf Klostermann, Obrazki z przeszłości Krakowa. Serya II, Biblioteka Krakowska, nr 23, Kraków 1903.
Ptaśnik Jan, Die Boner, tłum. (na niem.) Robert Adolf Klostermann, Studya nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, cz. 1, „Rocznik Krakowski”, T. 13: 1913, s. 23‒95.
Ptaśnik Jan, Die Boner, tłum. (na niem.) Robert Adolf Klostermann, Studya nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, cz. 2 „Rocznik Krakowski”, T. 16: 1914, s. 1‒90.
Ptaśnik Jan, Die Boner, tłum. (na niem.) Robert Adolf Klostermann, Turzonowie w Polsce i ich stosunki z Fuggerami. (Kartka z dziejów Krakowa w epoce humanizmu), „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1903, nr 38, s. 829‒1124.
Rajman Jerzy, Kesingerowie krakowscy w XIV–XV wieku, w: Ojczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. Jacek Chrobaczyński, Andrzej Jureczko, Michał Śliwa, Kraków 1993, s. 435–445.
Rajman Jerzy, Kontakty mieszczan krakowskich z duchowieństwem w świetle wzajemnego świadkowania na dokumentach (XIII–XIV w.), „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, T. 16: 2024, s. 11–36. DOI: 10.31261/SPiP.2024.20.08.
Rajman Jerzy, Raciborzanie w Krakowie w XIV wieku. Kryterium imienne w badaniach nad narodowością mieszczan napływowych, „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, T. 2 (6): 2011, s. 118–141.
Sappok Gerhard, Das Geschlecht der Boner : von der Aufbauarbeit einer deutschen Kaufmannsfamilie in Polen, Wrocław 1940.
Sitek Masza, Overlapping Revelations. A Folding Altarpiece by Hans Süss von Kulmbach and the Boner Chapel, w: Klappeffekte. Faltbare Bildträger in der Vormoderne, eds. David Ganz, Marius Rimmele, Berlin 2014, s. 287–307.
Staab Franz, Hans Boner aus Landau (ca. 1450–1523). Der polnische Fugger, w: Pfälzische Geschichte, hrsg. Karl-Heinz Rothenberger, et al., cz. 1, Kaiserslautern 2001, s. 213–214.
Starzyński Marcin, Krakowska rada miejska w średniowieczu, Maiestas – Potestas – Communitas, t. 3, Kraków 2010.
Starzyński Marcin, Malarz życia miejskiego – Jan Ptaśnik (1876–1930). U genezy studiów nad patrycjatem krakowskim, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 23: 2017, s. 101–133.
Starzyński Marcin, Teszner Jan (zm. 1459), w: Polski słownik biograficzny, t. 53, Kraków 2020, s. 309‒310.
Starzyński Marcin, Teszner Jan (zm. 1496), w: Polski słownik biograficzny, t. 53, Kraków 2020, s. 310‒311.
Tygielski Wojciech, Dylematy włoskiego emigranta. Giovanni Battista Jacobelli (1603–1679), śpiewak i kapelan nadworny, kanonik warmiński, Warszawa 2019.
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. Stanisław Cynarski, Alicja Falniowska-Gradowska, red. Antoni Gąsiorowski, Kórnik 1990.
Wdowiszewski Zygmunt, Regesty nobilitacji w Polsce (1404–1794), red. Adam Heymowski, „Materiały do Biografii, Genealogii i Heraldyki Polskiej”, T. 9: 1987.
Wittyg Wiktor, Znaki pieczętne (gmerki) mieszczan w Polsce w XVI i zaraniu XVII wieku, Kraków 1906.
Wójcik Rafał, Łukaszewski Jakub, Matteolo Mattioli (Mattheolus Perusinus) i jego mnemotechniczny traktat „De memoria augenda” w kontekście polskim przełomu XV i XVI w., w: Co musi wiedzieć uczony edytor, nawet jeśli nie chce. Prace ofiarowane Profesorowi Wiesławowi Wydrze, red. Bogdan Hojdis, Katarzyna Krzak-Weiss, Poznań 2017, s. 75–99.
Wyczański Andrzej, Polska służba dyplomatyczna w latach 1506–1530, w: Polska służba dyplomatyczna XVI–XVIII wieku, red. Zbigniew Wójcik, Warszawa 1966, s. 11‒80.
Bazy danych:
Zastawy dóbr królewskich: bazy zastawów dóbr królewskich https://zastawydobrkrolewskich.pth.net.pl/dashboard
Księgi miejskie do końca XVI wieku: https://ksiegimiejskie.pth.net.pl
Korpus tekstów i korespondencji Jana Dantyszka: http://dantiscus.ibi.uw.edu.pl/?menu=call&f=search)
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
