Polskie frazeologizmy pochodne od biblijnej frazy Łatwiej wielbłądowi przejść przez ucho igielne niż bogaczowi wejść do królestwa niebieskiego

Abstrakt

POLISH PHRASEOLOGICAL UNITS DERIVED FROM THE BIBLICAL PHRASE ‘ŁATWIEJ WIELBŁĄDOWI PRZEJŚĆ PRZEZ UCHO IGIELNE NIŻ BOGACZOWI WEJŚĆ DO KRÓLESTWA NIEBIESKIEGO’

The subject of the article are Polish phraseological units which derive from the biblical quotation Łatwiej wielbłądowi przejść przez ucho igielne niż bogaczowi wejść do królestwa niebieskiego (‘It iseasier for a camel to go through the eye of a needle than for a rich man to enter the kingdom of God’). The IT assisted research which is based on citations found in 4464 contextual records from 1693–2022 showed that the above quotation first appeared in the Polish language in the middle of the 16th century, and that by the end of the 17th century it was used in non-Biblical texts either as a quotation or a free paraphrase. Phraseological units which derive from it can be found in various texts as late as in the middle of the 19th century. The earliest are the comparative structures in the form of syntactically dependent expressions, or phrases which connote a sentence or a clause such as: (jest, było) łatwiej (łacniej) wielbłądowi (słoniowi) przejść (przeleźć, przekraść się, przecisnąć się, przedostać się) przez ucho igielne (igielne ucho) niż (aniżeli) [do something for someone, achieve something, accomplish something]; Łatwiej (prędzej) wielbłąd (słoń) przejdzie (przedostanie się, przeciśnie się, prześlizgnie się) przez ucho igielne niż (aniżeli) [someone does something, someone achieves something]. Later, the expression kto, co przejdzie – przechodzi, przecisnął się, przecisnęło się – przeciska się, etc., przez ucho igielne (igielne ucho) (+what) has got stabilized. First it meant that ‘someone or something fulfilled severe conditions, met demanding requirements, endured a rigorous test’. In the course of time a new meaning was added: ‘someone or something overcame obstacles or difficulties’; today the phrase isused in various texts as a polysemantic unit. The expression ucho igielne (+what) was the last one to beisolated – nowadays, its usage has two meanings: 1. ‘a tiny place, narrow passage, tight gate, pass’ and 2. ‘careful selection, checkpoint, requirements or conditions imposed upon someone or something’.