Factors affecting the Translation of Toponyms
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.20.2025.39.13Słowa kluczowe:
toponim, tłumaczenie, znaczenie, funkcja, punkt widzenia, kontekstAbstrakt
In the paper the author assumes – agreeing with Albert P. Vermes – that the translation of proper names and especially toponyms is not ‘a simple automatic process of transference’ (Vermes 2003: 89) and analyzes factors which can influence their translation. The toponyms are not only a means of language to identify a geographical feature on a map, but they are signs of very complicated cultural realities, traces of history, media of national and cultural identity and items of controversy. The factors which must be taken into consideration by the translator include, inter alia, the ontological status of a toponym, its origin, its recognizability, the function of the text, the political context and many others. These factors are discussed in detail in the article and illustrated with examples drawn primarily from Polish and German literary texts and their translations. The material is supplemented with examples from other types of texts, including English texts and translations.
Pobrania
Bibliografia
Algeo J., 1973, On Defining the Proper Name, “University of Florida Monographs: Humanities”, No. 41, Gainesville.
Chrobak M., 2024, Nazwy własne w przekładzie. Teoria i praktyka, “(Wy)tłumaczenia”, vol. 5, Kraków.
Cieślikowa A., 1996, Jak “ocalić w tłumaczeniu” nazwy własne?, “Między Oryginałem a Przekładem” II, pp. 311–320.
Cieślikowa A., 2004, Normatywny aspekt nazw własnych, [in:] R. Mrózek (ed.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, “Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, No. 2263, Katowice, pp. 229–239.
Czerny A., Zych M. (eds.), 2013, Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych, 2nd ed., Warszawa, [on-line:] https://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_panstw2013.pdf (access: 14 II 2025).
Czerny A., Zych M. (eds.), 2023, Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych, 7th ed., Warszawa, [on-line:] https://www.gov.pl/web/ksng/Urzedowy-wykaz-nazw-panstw-i-terytoriow-niesamodzielnych (access: 11 II 2025).
Ermolovič D.I., 2005, Imena sobstvennye: teoriâ i praktika mežʺâzykovoj peredači, Moskva.
Gajda S., 2004, Narodowokulturowy składnik znaczenia nazw własnych w aspekcie edukacyjnym, [in:] R. Mrózek (ed.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, “Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, No. 2263, Katowice, pp. 21–28.
Hejwowski K., 2004, Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa.
Hermans T., 1988, On Translating Proper Names, with Reference to De Witte and Max Havelaar, [in:] M.J. Wintle (ed.), Modern Dutch Studies. Essays in Honour of Professor Peter King on the Occasion of His Retirement, London–Atlantic Highlands, pp. 11–24, https://doi.org/10.5040/9781474284912.ch-002. DOI: https://doi.org/10.5040/9781474284912.ch-002
Jordan P., 2009, Some Considerations on the Function of Place Names on Maps, [on-line:] http://icaci.org/files/documents/ICC_proceedings/ICC2009/html/nonref/12_2.pdf (access: 5 V 2024).
Konopska B., 2007, Cenzura w kartografii okresu PRL na przykładzie map do użytku ogólnego, “Polski Przegląd Kartograficzny” 39 (1), pp. 44–57.
Kosyl C., 2004, Nurty stylistycznojęzykowe nazewnictwa literackiego, [in:] R. Mrózek (ed.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, “Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, No. 2263, Katowice, pp. 217–228.
Kubaszczyk J., 2018, „Jego antycypacja pieczołowicie zaplanowanego życia po katastrofie dowodzi posiadania perspektywy” – toponimy w powieści Güntera Grassa Die Rättin jako problem przekładoznawczy i literaturoznawczy, “Porównania” 22 (1), pp. 199–218, https://doi.org/10.14746/p.2018.22.18187. DOI: https://doi.org/10.14746/p.2018.22.18187
van Langendonck W., 2007, Theory and Typology of Proper Names, Berlin–New York, https://doi.org/10.1515/9783110197853. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110197853
Longman: Longman Dictionary of Contemporary English [for advanced learners], 6th ed., Harlow, Essex 2014 [DVD-ROM].
Michałek M., 2015, Bombaj, Erewań, Phenian, Cejlon… Miejsca, których już nie ma, TVN24, 14.06.2015, [on-line:] http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/zmieniajace-sie-nazwy-miast-i-panstw,550644.html (access: 6 V 2024).
Mill J.S., 1985, Von Namen, [in:] U. Wolf (ed.), Eigennamen. Dokumentation einer Kontroverse, Frankfurt am Main, pp. 43–63.
Neuger L., 2017, Babcia z Zabierzowa. Przekład z lokalnego na lokalny, “Teksty Drugie” 1, pp. 432–439, https://doi.org/10.18318/td.2017.1.34. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.34
Stalmaszczyk P., 2000, Problemy z nazwami, [in:] W. Kubiński, O. Kubińska, T.Z. Wolański (eds.), Przekładając nieprzekładalne. Materiały z I Międzynarodowej Konferencji Translatorycznej Gdańsk–Elbląg, Gdańsk, pp. 141–147.
Szcześniak K., 2000, Nazwy własne w tłumaczeniach tekstów historycznych, [in:] W. Kubiński, O. Kubińska, T.Z. Wolański (eds.), Przekładając nieprzekładalne. Materiały z I Międzynarodowej Konferencji Translatorycznej Gdańsk–Elbląg, Gdańsk, pp. 149–155.
Szczęsny A., 2011, Embarras de choix – nazwy własne jako odwieczny problem w dydaktyce tłumaczenia pisemnego. Między normą a uzusem (na przykładzie tekstów polskich i rosyjskich), “Rocznik Przekładoznawczy” 6, pp. 193–212, https://doi.org/10.12775/RP.2011.014. DOI: https://doi.org/10.12775/RP.2011.014
Szczęsny A., Kozłowska Z., 2018, Tłumaczenie pisemne na język polski. Kompendium, “Kompendium Tłumacza”, Warszawa.
Ślawski J., 2013, Das Problem der Übersetzung von Namen am Beispiel des Kinderromans “Emil und die Detektive” von Erich Kästner, “Studia Translatorica” 4, pp. 315–325.
Vermes A.P., 2003, Proper Names in Translation: An Explanatory Attempt, “Across Languages and Cultures” 4 (1), pp. 89–108, https://doi.org/10.1556/Acr.4.2003.1.5. DOI: https://doi.org/10.1556/Acr.4.2003.1.5
Wilkoń A., 1970, Nazewnictwo w utworach Stefana Żeromskiego, “Prace Onomastyczne”, No. 16, Wrocław.
Wolnicz-Pawłowska E., 2014, Nazwy własne w przekładzie. Zarys problematyki, “Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 27, pp. 201–214, https://doi.org/10.14746/psj.2014. XXVII.17. DOI: https://doi.org/10.14746/psj.2014.XXVII.17
Zierhoffer K., Zierhofferowa Z., 20 04, Współczesne polskie nazwy z obszaru Europy i ich kontekst kulturowy, [in:] R. Mrózek (ed.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, “Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, No. 2263, Katowice, pp. 141–56.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Joanna Kubaszczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
