W poszukiwaniu tzw. centrum toponimii (wczesno)słowiańskiej – przypadek ziem polskich. Cz. I
DOI:
https://doi.org/10.12797/10.12797/LV.12.2017.23.11Słowa kluczowe:
słowiańska leksyka toponimiczna, toponimia ziem polskich, dialektyzmy prasłowiańskie, modele migracji nosicieli dialektów prasłowiańskich, lokalizacja wyjściowego areału słowiańskiegoAbstrakt
In Search of the So-Called “Centre of Slavic Toponymy”. The Case of Poland. Part I
This two-part paper presents the theoretical assumptions, and gives an account of the current progress of a Slavistic appendix which is being prepared by the present author for an as yet unwritten Dictionary of Polish topolexemes, an attempt to inventory and describe the entire lexical deposit of potentially Proto-Slavic origin contained in Polish place and terrain names. The aim of this research is to determine, based on the varying degree of its preservation in the toponymy of different regions, the place where Proto-Slavic vocabulary was formed. The first part presents the history of research together with a criticism of previous attempts, and explains the main methodological rules, focusing on the reconstruction of words which are not attested in Polish as appellatives. It also discusses the state of the source base, and problems which arise during work with various types of Polish toponomastic sources.
Pobrania
Bibliografia
Allentoft M.E. et al., 2015, Population genomics of Bronze Age Eurasia, „Nature” 522, s. 167–172.
Babik Z., 1999, Studi sulla toponomastica polacca, [w:] idem, Scritti scelti, Kraków, s. 9–59.
Babik Z., 2001, Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich (w granicach wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny), Kraków.
Babik Z., 2004, Prasłowiańskie *plūtu- ‘płytki’ w hydronimii polskiej, „Onomastica” XLIX, s. 23–50.
Babik Z., 2014, Kłopoty z nazwą Bizoręda, [w:] M. Jakubowicz, B. Raszewska-Żurek (red.), Studia Borysiana Diachronica – Etymologica – Slavica. W 75. rocznicę urodzin Profesora Wiesława Borysia, Warszawa, s. 225–243.
Babik Z., 2015, A neglected Common Slavic word family for ‘Nymphaeaceae’, [w:] E. Mańczak-Wohlfeld, B. Podolak (red.), Words and Dictionaries.
A Festschrift for Professor Stanisław Stachowski on the Occasion of His 85th Birthday, Kraków, s. 41–53.
Badjura R., 1953, Ljudska geografija. Terensko izrazoslovje, Ljubljana.
Bańkowski A., 1973, O staropolskim toponimie Wąblany, „Język Polski” LI, s. 355–361.
Bańkowski A., 1979, O kilku reliktach wyrazów prasłowiańskich w toponimii staropolskiej, „Język Polski” LIX, s. 35–42.
Bańkowski A., 1984, Ciekawe relikty leksykalne wśród staromazowieckich nazw polnych, „Język Polski” LXIV, s. 122–143.
Barszczewska N. et al., 1992–1994, Słownik nazw terenowych północno-wschodniej Polski. I–III, Warszawa.
Borek H., 1968, Zachodniosłowiańskie nazwy toponimiczne z formantem -ьn-, Wrocław.
Borek H., 1982, rec.: Udolph 1979, „Onomastica” XXVII, s. 283–287.
Borek H., 1986, Słownik polskich topoleksemów na przykładzie haseł próbnych, [w:] H. Borek, S. Kochman (red.), Nazwy własne i wyrazy pospolite w języku i tekście. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Onomastycznej w Opolu-Szczedrzyku, 12–13 X 1984 r., Opole, s. 55–70.
Boryś W., 1975, Prefiksacja imienna w językach słowiańskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
Geary P.J., Veeramah K., 2016, Mapping European population movement through genomic research, „Medieval Worlds” 4, s. 65–78, DOI: 10.1553/medievalworlds_no4_2016s65.
Gołąb Z., 1992, The origins of the Slavs. A linguist’s view, Ohio.
Handschuh L. et al., 2016, Dynastia i społeczeństwo państwa Piastów w świetle zintegrowanych badań historycznych, antropologicznych i genomicznych – podstawowe założenia i cele projektu realizowanego przez Poznańskie Centrum Archeogenomiki, [w:] H. Kóčka-Krenz et al. (red.), Tradycje i nowoczesność. Początki państwa polskiego na tle środkowoeuropejskim w badaniach interdyscyplinarnych, Poznań, s. 309–321.
Jakus-Borkowa E., Nowik K., 1991, Słownik polskich wyrazów toponimicznych: zeszyt próbny, Opole.
Jurkowski M., 1971, Ukraińska terminologia hydrograficzna, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
Kozierowski S., 1928, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski. II. Poznań.
Lazaridis I. et al., 2014, Ancient human genomes suggest three ancestral populations for present-day Europeans, „Nature” 513, s. 409–413.
Łapicz Cz., 1981, Terminologia geograficzna w ruskich gwarach Białostocczyzny na tle wschodniosłowiańskim, Warszawa.
Łesiów M., 1972, Terenowe nazwy własne Lubelszczyzny, Lublin.
Mathieson I. et al., 2015, Genome-wide patterns of selection in 230 ancient Eurasians, „Nature” 528, s. 499–503.
Nalepa J., 1968, Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Podstawy jedności i jej rozpad, Poznań.
Nalepa J., 1973, Krytyczne i metodyczne uwagi o nazwach miejscowych dawnego województwa sandomierskiego, Lund.
NMPol: Nazwy miejscowe Polski. Pochodzenie – Historia – Zmiany, Kraków 1996–.
Novembre J. et al., 2008, Genes mirror geography within Europe, „Nature” 456, s. 98–101.
Popowska-Taborska H., 1981, rec.: Udolph 1979, „Rocznik Slawistyczny” XLII, s. 76–83.
Rospond S., 1969, Słowiańskie nazwy geograficzne z sufiksem *-ьsk-, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Rospond S., 1981, rec.: Udolph 1979, „Rocznik Slawistyczny” XLII, s. 63–76.
Rospond S., 1982, Etnogeneza Słowian w świetle terminologii topograficznej, „Onomastica Jugoslavica” 9, s. 107–119.
Rzetelska-Feleszko E., 1986, Archaiczne podstawy apelatywne w pomorskich nazwach miejscowych, [w:] H. Borek, S. Kochman (red.), Nazwy własne i wyrazy pospolite w języku i tekście. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Onomastycznej w Opolu-Szczedrzyku, 12–13 X 1984 r., s. 219–234.
Schütz J., 1957, Die geographische Terminologie des Serbokroatischen, Berlin.
SEJPBań: A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I: A–K, t. II: L–P, Warszawa 2000.
SEMPBań: A. Bańkowski, Etymologiczny słownik mowy polskiej, t. III: R, Częstochowa 2013.
Šmilauer V., 1970, Příručka slovanské toponomastiky, Praha.
Štěpán P., 2008, Sufix -dlo v pomístních jménech v Čechách, „Acta Onomastica” IL, s. 333–343.
Śmiech W., 1996, Przymiotnikowe nazwy terenowe Polski, Łódź.
Udolph J., 1979, Studien zu slavischen Gewässernamen und Gewässerbezeichnungen. Ein Beitrag zur Frage nach der Urheimat der Slaven, Heidelberg.
UN: Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, Warszawa 1963–.
Vondrová M., Blažek V., 2001, Slovanské archaismy a dialektismy v toponymii Čech, „Čeština − univerzália a specifika” 3, s. 311–342.
Witkowski T., 1973, Zu dem in den altpolabischen geographischen Namen enthaltenen appellativischen Wortschatz, „Zeitschrift für Slawistik” 18, s. 634–645.
Wolnicz-Pawłowska E., 2006, Nazwy wodne w dorzeczu Warty od źródeł do ujścia Prosny. Warszawa.
Vidoeski B., 1999, Geografskata terminologiјa vo diјalektite na makedonskiot јazik, Skopјe.
Gromko T.V. et al., 1999, Slovnik narodnih geografіčnih termіnіv Kіrovogradŝini, Kiїv – Kіrovograd.
Grigorân È.A., 1975, Slovarʹ mestnyh geografičeskih terminov bolgarskogo i makedonskogo âzykov, Erevan.
Danilûk O.K., 2013, Slovnik narodnih geografičnih terminiv Volini, Lucʹk.
Malʹko R.H., 1974, Geografičeskaâ terminologiâ češskogo i slovackogo âzykov (na obŝeslavânskom fone), Minsk.
Marusenko T.A., 1968, Materialy k slovarû ukrainskih geografičeskih apellâtivov (nazvaniâ relʹefov), [w:] V.V. Martynov, N.I. Tolstoj (red.), Polesʹe – Lingvistika.
Arheologiâ. Toponimika, Moskva, s. 206–255.
Murzaev È.M., 1984, Slovarʹ mestnyh geografičeskih terminov, Moskva.
Polâkova E.N., 1988, Narodnaâ geografičeskaâ terminologiâ Permskoj oblasti, Permʹ.
SRNG: Slovarʹ russkih narodnyh govorov, Leningrad 1965–.
Tolstoj N.I., 1969, Slavânskaâ geografičeskaâ terminologiâ. Semasiologičeskie ètûdy, Moskva.
Čerepanova E.A., 1984, Narodnaâ geografičeskaâ terminologiâ Černigovsko-Sumskogo Polecʹâ, Sumy.
ÈSSÂ: Ètimologičeskij slovarʹ slavânskih âzykov. Praslavânskij leksičeskij fond, Moskva 1974–.
škin I.Â., 1971, Belaruskiâ geagrafičnyâ nazvy. Tapagrafiâ, gidralogiâ, Minsk.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Zbigniew Babik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
