Etnograficzne materiały archiwalne jako źródło badań pogranicznych gwar przejściowych
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.38.15Słowa kluczowe:
badania nad pograniczem, pogranicze bałtycko-słowiańskie, językowe strefy kontaktowe, Białoruś, wielojęzyczność historyczna, źródła etnograficzne, Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w KrakowieAbstrakt
ETHNOGRAPHIC ARCHIVAL MATERIALS AS A SOURCE OF THE STUDY OF TRANSITIONAL BORDER DIALECTS
The paper presents materials from the Polish-Belarusian-Lithuanian borderland dating from the beginning of the 20th century, deposited in the Department of Contextual Documentation of Cultures (archive) of the Seweryn Udziela Ethnographic Museum in Krakow. Their brief review and analysis of the dialectal lexemes show the value of historical materials collected by nonprofessional linguists for research on historical multilingualism and the current sociolinguistic situation at language borders, especially on the problems of mixed, transitional, and mixed-transitional dialects. The analysis of dialect lexemes demonstrates that the manuscripts also preserved forms which are not registered in the known lexicographic sources and dialect atlases. Therefore, these materials represent a novelty in studies on the language interference at the borderland in the field of Belarusian and Polish dialects, as well as in studies of border dialects as a language system of the micro-area of the Polish-Belarusian-Lithuanian borderland.
Pobrania
Bibliografia
Chlebda W., 2015, Pogranicza i pograniczność w polskich perspektywach oglądu, [w:] W. Chlebda, I. Dobrotová (red.), Pograniczność i pogranicza w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, Opole, s. 43–77.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dmitriev M.A., 1869, Sobranie pesen, skazok, obrâdov i obyčaev krestʹân Severo-Zapadnogo kraâ, Vìlʹnâ.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Federowski M., 1897, Lud białoruski na Rusi Litewskiej. Materyały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877–1891, t. 1: Wiara, wierzenia i przesądy ludu z okolic Wołkowyska, Słonima, Lidy i Sokółki, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Gritėnienė A., 2011, Augalų pavadinimai Panemunėlio šnektoje, [w:] V. Mačiekus (red.), Panemunėlis, t. 2, Vilnius, s. 1341–1355.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Karaś M., 1958, Z problematyki gwar mieszanych i przejściowych, „Język Polski” XXXVIII, z. 4, s. 286–296.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Konczewska K., 2019, Materiały do badań gwar z terenów dzisiejszej Białorusi w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, [w:] B. Grabka, R. Kucharzyk, A. Tyrpa (red.), Studia dialektologiczne V, Kraków, s. 363–372.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Konczewska K., 2020, Nieznany rękopis Wandalina Szukiewicza jako źródło do badań gwar białoruskich, „Slavica Slovaca” 55, nr 1, s. 82–96.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Konczewska K., 2024, Wałaczajka. Zbiory Muzeum Etnograficznego w Krakowie z terenu Białorusi w badaniach językowo-kulturowych, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Lemcûgova V.P. (rèd.), 2003–2010, Nazvy naselenyh punktaǔ Rèspublìkì Belarusʹ. Narmatyǔny davednìk, t. I–VI, Mìnsk.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Małecki M., 1933, Do genezy gwar mieszanych i przejściowych (ze szczególnym uwzględnieniem granicy językowej polsko-czeskiej i polsko-słowackiej), „Slavia Occidentalis” 12, s. 81–90.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Orzeszkowa E., 1888–1891, Ludzie i kwiaty nad Niemnem, „Wisła” II, z. 1, s. 1–15, 675–703 (1888); IV, z. 1, s. 1–31 (1890); V, z. 2, s. 235–247 (1891).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Pamâtnaâ knižka: Pamâtnaâ knižka Grodnenskoj gubernii na 1869 g., Grodno 1869.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Pamiętniki: Pamiętniki z życia Ewy Felińskiej, t. 1, Wilno 1856.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Rak D., 2018, Funkcje informacyjna i naukowa podhalaników w zbiorach Archiwum Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Rieger J.A., 2019, „Nowe” i „stare” w metodologii badań dialektologicznych, [w:] J. Rieger, Język polski na Kresach, Warszawa, s. 99–110.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Smułkowa E., 1992, Pojęcie gwar przejściowych i mieszanych na polsko-białorusko-ukraińskim pograniczu językowym, [w:] J. Bartmiński, M. Łesiów (red.), Między Wschodem a Zachodem, cz. IV: Zjawiska językowe na pograniczu polsko-ruskim, „Dzieje Lubelszczyzny”, t. VI: Lublin, s. 336–347.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Smułkowa E., 2002a, Propozycja terminologicznego zawężenia zakresu pojęć: „gwary przejściowe” – „gwary mieszane”, [w:] E. Smułkowa, Białoruś i pogranicza. Studia o języku i społeczeństwie, Warszawa, s. 349–354.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Smułkowa E., 2002b, Pogranicze językowe jako przedmiot współczesnej dialektologii, [w:] E. Smułkowa, Białoruś i pogranicza. Studia o języku i społeczeństwie, Warszawa, s. 425–431.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Smułkowa E., 2002c, Kształt współistnienia na polsko-białorusko-litewskim pograniczu językowym, [w:] E. Smułkowa, Białoruś i pogranicza. Studia o języku i społeczeństwie, Warszawa, s. 483–491.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Smułkowa E., 2003, Badanie pograniczy językowych – uwagi metodologiczne, [w:] J. Sierociuk (red.), Gwary dziś, t. 2: Regionalne słowniki i atlasy gwarowe, „Prace Komisji Językoznawczej – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Filologiczno-Filozoficzny”, t. 40, Poznań, s. 47–58.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szcześniak K., 2022, Świat zamów światem roślin na pograniczu wschodniej i zachodniej Słowiańszczyzny, Gdańsk – Sopot.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Veras Z., 1924, Belaruska-polʹska-rasejska-lacìnskì botanìčny sloǔnìk, Vìlʹnâ.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Waniakowa J., 2012, Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Zdancewicz T., 1968, Nazwy wrotyczu pospolitego (Tanacetum vulgare) w gwarach podlasko-suwalskich i przyległych, „Slavia Occidentalis” 27, s. 319–332.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
