Czego Zenon Klemensiewicz nie napisał o języku polskim w dwudziestoleciu międzywojennym, czyli dlaczego potrzebne jest nowe opracowanie dziejów polszczyzny w latach 1918–1939
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.14.2019.28.06Słowa kluczowe:
historia języka polskiego XX wiek, dwudziestolecie międzywojenne, Zenon KlemensiewiczAbstrakt
What Zenon Klemensiewicz Did Not Write About the Polish Language in the Interwar Period, or Why Is There a Need for a New Synthesis of the History of Polish Between 1918 and 1939
The article formulates a postulate of a new synthesis of the history of the Polish language in the years 1918–1939, and presents reasons that justify this need. The interwar period has been described in the third volume of Z. Klemensiewicz’s History of the Polish Language (Pol. Historia języka polskiego) as the closing phase of the New Polish period. Such classification of this brief period in the history of Polish might be the reason why it has attracted little interest from historians studying the language, and why the centre of gravity of linguistic research has shifted to the period after 1945 which Klemensiewicz presented as the time of great changes in the Polish language. Klemensiewicz’s work, whose third volume was published in 1974, ignores numerous important issues which characterize the sociopolitical background of the development of Polish and the attitude towards the language. These are primarily issues connected to multinationality and multilingualism, including the problem of bilingual education with the language of instruction being a minority language, and the question of language policy. A wider range of sources needs to be included in historical and linguistic research into the interwar period, as the existing literature is mainly only familiar with the topics popularized by contemporary language correctness journals such as Poradnik Językowy or Język Polski.
Pobrania
Bibliografia
Bajerowa I., 1982, Badania nad terminologią języków specjalnych (środowiskowych), [w:] J. Rieger, M. Szymczak (red.), Język i językoznawstwo polskie w sześćdziesięcioleciu niepodległości (1918–1978). Materiały konferencji naukowej, Warszawa, 25 października 1978, Wrocław, s. 37–40.
Bajerowa I., 1985, Przedmowa, [w:] Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, cz. 1: Doba staropolska (od czasów najdawniejszych do początków XVI wieku), „Z Prac Instytutu Badań Literackich PAN”, Warszawa, s. 11–12.
Bajerowa I. (red.), 1996, Język polski czasu drugiej wojny światowej (1939–1945), Warszawa.
Bajerowa I., 2005, Zarys historii języka polskiego 1939–2000, Warszawa.
Chruściel S., 1938, Szkoła państwowa a mniejszości narodowe w Polsce i za granicą, Lwów.
Gabryś-Sławińska M., 2016, Język jako wartość w „Tygodniku Ilustrowanym” w latach 1918–1929, „LingVaria” nr 2 (22), s. 279–292, [on-line:] http://dx.doi.org/10.12797/LV.11.2016.22.18.
Gajda S., 1976, Rozwój polskiej terminologii górniczej, „Studia i Monografie WSP im. Powstańców Śląskich w Opolu”, nr 55, Opole.
Hibel K., 2014, „Wojna na mapy”, „wojna na słowa”. Onomastyczne i międzykulturowe aspekty polityki językowej II Rzeczpospolitej w stosunku do mniejszości ukraińskiej w Galicji Wschodniej w okresie międzywojennym, „Slavische Sprachgeschichte”, t. 7, Wien – Berlin.
Klemensiewicz Z., 1956, Zagadnienia i założenia historii języka polskiego, „Pamiętnik Literacki” XLVII, s. 86–137.
Klemensiewicz Z., 1985, Historia języka polskiego, cz. 3: Doba nowopolska (od ósmego dziesięciolecia XVIII wieku do r. 1939), „Z Prac Instytutu Badań Literackich PAN”, Warszawa.
Kornecki J., 1929, Szkolnictwo dla mniejszości narodowych w Polsce, Warszawa.
Król K., 1928, Wskazówki językowe do tekstu wydawnictw urzędowych: 1. „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej”, 2. „Dziennik Urzędowy Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego”, Warszawa.
Lewaszkiewicz T., 2018, Władysław Kuraszkiewicz jako recenzent wydawniczy Historii języka polskiego Zenona Klemensiewicza, [w:] M. Hawrysz, M. Uździcka (red.), Wokół dziejów używania polszczyzny – wspólnoty, potrzeby, zachowania komunikatywne, „Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze”, 2017, Zielona Góra, s. 211–224.
Lubaś W., 2012, O polskiej polityce językowej, „Poradnik Językowy” nr 6, s. 11–33.
Obiezierska H., 1995, Jedno życie prywatne na tle życia narodu polskiego w wieku XX, „Biblioteka Wileńskich Rozmaitości”. Seria B, nr 4, Bydgoszcz.
Ogonowski J., 2000, Uprawnienia językowe mniejszości narodowych w Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939, Warszawa.
Rozporządzenie: Rozporządzenie Ministra Komunikacji z dnia 13 grudnia 1930 r.
Nr. I/1/11239/30 w sprawie Regulaminu Komisji Językowej Ministerstwa Komunikacji oraz składu osobowego tej Komisji, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Komunikacji 1931, nr 1, poz. 1, [on-line:] https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/375233/edition/357418/content (dostęp: 20 XII 2018).
Sagan-Bielawa M., 2012, Status prawny polszczyzny w odbudowywanym państwie polskim (lata 1916–1924), „Socjolingwistyka” XXVI, s. 107–121.
Sagan-Bielawa M., 2013, Wspólnota komunikacyjna na ziemiach polskich po odzyskaniu niepodległości, [w:] P. Nowakowski, K. Stroński, M. Szczyszek (red.), Wspólnoty komunikacyjne, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 25, s. 39–46.
Sagan-Bielawa M., 2014, Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej, „Biblioteka LingVariów”, t. 18, Kraków.
Sagan-Bielawa M., 2017, Język jako element świadomości społecznej (na przykładzie Polski po 1918 roku), „LingVaria” nr 2 (12), s. 211–223, [on-line:] http://dx.doi.org./10.12797/LV.12.2017.24.14.
Sanojca K., 2013, Dwa patriotyzmy, czyli rzecz o wychowywaniu polskiej i ukraińskiej młodzieży na Kresach Południowo-Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] A. Landau-Czajka, K. Sierakowska (red.), Procesy socjalizacji w Drugiej Rzeczypospolitej 1914–1939.
Zbiór studiów, „Metamorfozy Społeczne”, 7, Warszawa, s. 19–34.
Siekiera R., 2016, Początki polskiej publicystyki sportowej w ujęciu genologicznym. „Przegląd Sportowy” w latach 1921–1925, „Dziennikarstwo i Komunikacja”, Łódź.
Starzec A., 1984, Rozwój polskiej terminologii motoryzacyjnej (od początku do 1945 roku), „Studia i Monografie WSP im. Powstańców Śląskich w Opolu”, nr 94, Opole.
Szober S., 1934, Adam Antoni Kryński. Życie i prace, Warszawa, s. VII–XXXIX (odb. z „Prac Filologicznych” XVI), [on-line:] http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=32529 (dostęp: 20 XII 2018).
Treder J., 1972, 70 lat „Poradnika Językowego”. Zawartość pisma w latach 1901–1970, Warszawa.
Walczak B., 1988, Znaczenie odzyskania niepodległości w dziejach języka polskiego, „Życie i Myśl” 36, nr 10, s. 44–55.
Walczak B., 1999, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław.
Wawrzyńczyk J., 1990, Nowe słownictwo polskie w świetle źródeł prasowych z lat 1918–1939, Łódź.
Wawrzyńczyk J., 1994, Tak zwane nowe słownictwo polskie w świetle dokumentacji „Polskiego Informatorium Wyrazowego”, Katowice.
Wawrzyńczyk J., 1999, Nowe słownictwo polskie. Fikcje i fakty, „Semiosis Lexicographica”, t. 2, Warszawa.
Wiecki E., 2013, Kim mają być nasze dzieci? Podręczniki do nauki języka żydowskiego dla dzieci najmłodszych, [w:] A. Landau-Czajka, K. Sierakowska (red.), Procesy socjalizacji w Drugiej Rzeczypospolitej 1914–1939. Zbiór studiów, „Metamorfozy Społeczne”, 7, Warszawa, s. 193–213.
Wierzchoń P., 2010, Depozytorium leksykalne języka polskiego. Nowe fotomateriały z lat 1901–2010, t. 1, Warszawa.
Wierzchoń P., 2014, Depozytorium leksykalne języka polskiego. Fotosuplement do Słownika warszawskiego, t. 11–40, Warszawa.
Woźniak E., 2015, Polityka językowa państwa polskiego w okresie międzywojennym, „Socjolingwistyka” XXIX, s. 7–20, [on-line:] http://dx.doi.org./10.17651/SOCJOLING.29.1.
Woźniak E., 2017, Dwudziestolecie międzywojenne w periodyzacji historycznojęzykowej – wizje i rewizje, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 51, t. 2, s. 99–111, [on-line:] http://dx.doi.org/10.18778/0208-6077.51.2.08.
Woźniak E., 2019, Pamiętniki jako źródło do dziejów języka polskiego w okresie dwudziestolecia międzywojennego, „Poradnik Językowy” nr 4, s. 21–31.
Zieleniewski L., 1930, Ustawodawstwo językowe Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Ewa Woźniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
