Ochrona klimatu i środowiska jako zagadnienie rangi konstytucyjnej
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.22.2025.99.07Keywords:
climate, environment, constitution, public opinionAbstract
CLIMATE AND ENVIRONMENTAL PROTECTION AS A CONSTITUTIONAL ISSUE
Environmental protection and combating climate change are currently one of the key trends in the international public debate in the world. International organizations began their activity in this area in the second half of the 20th century, initiating various types of conventions and multilateral agreements. At present, it seems that individual states should also include the issues of climate and environmental protection in their basic laws. The article presents these issues in the context of a constitutional challenge. Is it worth including environmental and climate protection in the constitution? Definitely yes. These are social expectations. This is the need of the times when climate warming and environmental problems negatively affect the lives of entire populations and the functioning of the economy. However, constitutional provisions may be insufficient in the fight for a better climate and a clean environment.
Downloads
References
Auffret S., Pétition pour le climat: quelles pourraient être les conséquences pour l’Etat?, [online] https://www.lemonde.fr/climat/article/2018/12/27/petition-l-affaire-du-siecle-un-recourspour-carence-fautive-d-une-ampleur-inedite_5402589_1652612.html.
Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2017.
Bétaille J., Le préjudice écologique à l’épreuve de l’Affaire du siècle, „L’Actualité juridique. Droit administratif ” 2021, no. 38.
Bourg D., Whiteside K.H., France’s Charter for Environement: of Presidents, Principles and Environmental Protection, „Modern & Contemporary France” 2007, vol. 15, no. 2, https://doi.org/10.1080/09639480701299921. DOI: https://doi.org/10.1080/09639480701299921
Cattaneo C. et al., Human Migration in the Era of Climate Change, „Review of Environmental Economics and Policy” 2019, vol. 13, no. 2. DOI: https://doi.org/10.1093/reep/rez008
Chmielniak T., Wodór w energetyce, „ACADEMIA Magazyn Polskiej Akademii Nauk” 2021, nr 1(65), https://doi:10.24425/academiaPAN.2021.136851. DOI: https://doi.org/10.24425/academiaPAN.2021.136851
Convention Citoyenne pour le Climat, [online] https://www.conventioncitoyennepourleclimat.fr/.
Cournil Ch., Fleury M., De „l’Affaire du siècle” au „casse du siècle?, „La Revue des droits de l’homme: Actualités Droits-Libertés” 2021, Février, https://doi.org/10.4000/revdh.11141. DOI: https://doi.org/10.4000/revdh.11141
Czekałowska M., Problem konstytucyjnych norm programowych dotyczących ochrony środowiska na tle wybranych regulacji ustawowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”
2015, nr 3. Czekałowska M., Zagadnienia ochrony środowiska na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2022. DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2022.06.17
Deklaracja Narodów Zjednoczonych w sprawie naturalnego środowiska człowieka z dnia 16 czerwca 1972 r., [online] https://legal.un.org/avl/pdf/ha/dunche/dunche_ph_e.pdf.
Delzangles H., Le «contrôle de la trajectoire» et la carence de l’Etat français à lutter contre les changements climatiques, „L’Actualité juridique. Droit administratif ” 2021, no. 36.
Doktór-Bindas K., Prawo do czystego powietrza, „Przegląd Konstytucyjny” 2020, nr 4. Eurobarometr nr 517/2021: Przyszłość Europy.
Ferris E., Bergmann J., Soft Law, Migration and Climate Change Governance, „Journal of Human Rights and the Environment” 2017, vol. 8, no. 1. DOI: https://doi.org/10.4337/jhre.2017.01.01
Gacek Ł., Cywilizacja ekologiczna i transformacja energetyczna w Chinach, Poznań 2020.
Gacek Ł., Nowa era zielonego i niskoemisyjnego rozwoju w Chinach, „Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka” 2018, nr 1.
Garric A., Mandard S., L’affaire du siècle: l’Etat condamné pour «carences fautives» dans la lutte contre le réchauffement climatique, [online] https://www.lemonde.fr/planete/article/2021/02/03/climat-l-etat-condamne-pour-carences-fautives-dans-l-affaire-du-siecle_6068613_3244.html.
Giddens A., The Politics of Climate Change, Cambridge 2011.
Groszkowska K., Migracje klimatyczne, „Infos. Zagadnienia społeczno-gospodarcze” 2020, nr 12(278).
Haugseth J.F, Smeplass E., The Greta Thunberg Effect: A Study of Norwegian Youth’s Reflexivity on Climate Change, „Sociology” 2022, vol. 57, no. 4, https://doi.org/10.1177/00380385221122416. DOI: https://doi.org/10.1177/00380385221122416
Kielczewska-Konopka M., I po rewolucji. Prawo klimatyczne padło ofiarą politycznych rozgrywek we Francji, „Gazeta Wyborcza” 2021, 17 V.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Europejski Zielony Ład, COM(2019) 640 final.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Zjednoczeni w realizacji unii energetycznej i działań w dziedzinie klimatu – Przygotowanie fundamentów w celu zapewnienia udanego przejścia na czystą energię, COM(2019) 285 final.
Konstytucja Republiki Włoskiej z dnia 27 grudnia 1947 r., przeł. Z. Witkowski, [online] https://biblioteka.sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2016/11/Wlochy_pol_010711.pdf.
Konstytucja RP. Komentarz, t. 1, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483, ze zm.
Konstytucja V Republiki Francuskiej z dnia 4 października 1958 r., JORF n° 234 du 5 octobre 1958 nr 234, [online] https://www.conseil-constitutionnel.fr/la-constitution.
Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r., Dz.U. z 2003 r. nr 78, poz. 706.
Kotzé L.J., Arguing Global Environmental Constitutionalism, „Transnational Environmental Law” 2012, no. 1(1). DOI: https://doi.org/10.1017/S2047102511000094
Kryszeń G., Ustrój polityczny – analiza pojęcia, „Administracja Publiczna. Studia Krajowe i Międzynarodowe” 2003, nr 1.
Kryszeń G., Ustrój społeczno-gospodarczy jako przedmiot regulacji konstytucyjnej, [w:] Państwo, gospodarka, prawo, red. A. Piszcz, M. Olszak, M. Etel, Białystok 2015.
Krzywoń A., Konstytucja RP a środowisko, „Państwo i Prawo” 2012, nr 8.
Le jugement n° 1904967-1904968-1904972-1904976, Tribunal Administratif de Paris, Décision du 14 octobre 2021.
Milke A., Zarys konstytucyjnych podstaw ochrony środowiska, „Studia Iuridica” 2009, nr 50.
Młynarski T., La Charte de l’environnement: konstytucjonalizacja polityki ochrony środowiska w świetle francuskich aspiracji przywództwa w przeciwdziałaniu zmianom klimatu, [w:] Konstytucjonalizm, doktryny, partie polityczne. Księga dedykowana Profesorowi Andrzejowi Ziębie, red. R. Kłosowicz, B. Kosowska-Gąstoł, G. Kowalski, T. Wieciech, Ł. Jakubiak, Kraków 2016.
Moore J.W., Schindler D.E., Getting Ahead of Climate Change for Ecological Adaptation and Resilience, „Science” 2022, vol. 376, no. 6600, https://doi/10.1126/science.abo3608. DOI: https://doi.org/10.1126/science.abo3608
Mrozowska S., Hinz M., Religion and Climate Policy in the European Union, „European Journal of Science and Theology” 2020, vol. 16, no. 5.
Mrozowska S., Wendt J.A., Tomaszewski K., The Challenges of Poland’s Energy Transition, „Energies” 2021, vol. 14, no. 23, artykuł nr 8165, https://doi.org/10.3390/en14238165. DOI: https://doi.org/10.3390/en14238165
Murphy P.D., Speaking for the Youth, Speaking for the Planet: Greta Thunberg and the Representational Politics of Eco-Celebrity, „Popular Communication” 2021, vol. 19, no. 3, https://doi.org/10.1080/15405702.2021.1913493. DOI: https://doi.org/10.1080/15405702.2021.1913493
Niewiadomski A., Prośrodowiskowe determinanty polskiej i europejskiej polityki rolnej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2017, vol. XXVI, no. 1, https://doi/10.17951/sil.2017.26.1.271.
O’Gorman R., Environmental Constitutionalism: A Comparative Study, „Transnational Environmental Law” 2017, no. 6(3), https://doi.org/10.1017/S2047102517000231. DOI: https://doi.org/10.1017/S2047102517000231
Opitz Stapleton S., Nadin R., Climate Change, Migration and Displacement: the Need for a Risk-Informed and Coherent Approach, United Nations Development Programme, New York 2017.
Pietraś M., Międzynarodowy reżim zmian klimatu, Toruń 2011.
Polska energetyka na fali megatrendów, [online] https://www.forum-energii.eu/polska-energetyka-na-fali-megatrendow.
Polskie prawo konstytucyjne na tle porównawczym, red. R.M. Małajny, Warszawa 2013.
Precedens we Francji – państwo skazane za niedociągnięcia w walce ze zmianami klimatu, [online] https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/francja-wyrok-trybunalu-administracyjnegozmiany-klimatu-9881.html.
Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, Rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 25 września 2015 r., A/RES/70/1.
Pułło A., Wokół pojęcia ustroju politycznego, [w:] W kręgu zagadnień konstytucyjnych, red. M. Kudej, Katowice 1999.
Radecki W., Ochrona środowiska w konstytucjach polskiej, czeskiej i słowackiej, „Prawo i Środowisko” 2008, nr 4.
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z dnia 9 maja 1992 r., polski przekład dokumentu: Dz.U. nr 53, poz. 238.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
