Позначкы ку 30-ій рочніці кодіфікації русиньского языка на Словакії
DOI:
https://doi.org/10.12797/RRB.20.2024.20.08Słowa kluczowe:
Rusini, język rusiński, kodyfikacja, szkolnictwo, teatr, cerkiew, prawa językoweAbstrakt
REFLEKSJE NAD 30 ROCZNICĄ KODYFIKACJI JĘZYKA RUSIŃSKIEGO NA SŁOWACJI
Mija 30 lat od momentu, kiedy Rusini na Słowacji w stolicy swojego kraju – Bratysławie, dokonali historycznego aktu, uroczyście proklamując kodyfikację języka rusińskiego na Słowacji. Jako pierwsi w obszarze Karpat zrealizowali główny cel I Kongresu Języka Rusińskiego, który odbył się w 1992 r. W niniejszym artykule podjęta została próba podsumowania, jakie dalsze cele udało się lub nie udało się osiągnąć Rusinom na Słowacji, ale także Rusinom w ogóle, odnosząc się do postulatów wspomnianego kongresu językowego, stanu języka rusińskiego i jego znajomości na Słowacji, a także badań związanych z jego kodyfikacją.
Bibliografia
«Декларація зо святочного выголошіня кодіфікації русиньского языка на Словеньску». 1995. Народны новинкы, ч. 5: 1, [«Deklaracìâ zo svâtočnogo vygološìnâ kodìfìkacìï rusinʹskogo âzyka na Slovenʹsku». 1995. Narodny nov Narodny novinky, č. 5: 1].
Крайняк, Франтішек. 1992. Малый ґрекокатолицькый катехізм про русиньскы діти. Меджілабірці: Русиньска оброда, [Krajnâk, Frantìšek. 1992. Malyj g̀rekokatolicʹkyj katehìzm pro rusinʹsky dìti Medžìlabìrcì: Rusinʹska obroda].
Кузмякова, Анна. 2010. Наша двадцятьрічна путь. Пряшів: Русиньска оброда на Словеньску, [Kuzmâkova, Anna. 2010. Naša dvadcâtʹrìčna putʹ. Prâšìv: Rusinʹska obroda na Slovenʹsku].
Медвідь, Петро. 2015. «Скінчіли Інтернетовы новинкы АРК в СР». Академія русиньской културы в Словеньскій републіцї. Доступ [Medvìdʹ, Petro. 2015. «Skìnčìli Ìnternetovy novinky ARK v SR». Akademìâ rusinʹskoj kultury v Slovenʹskìj republìcï. Dostup]: 10.11.2024. http://www.cms3.rusynacademy.sk/?20-1-2015-%C2%A0%D0%A1%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%87%D1%96%D0%BB%D0%B8-%D0%86%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%8B-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D1%8B-%D0%90%D0%A0%D0%9A-%D0%B2-%D0%A1%D0%A0?20-1-2015-%C2%A0Скінчіли-Інтернетовы-новинкы-АРК-в-СР.
Медвідь, Петро. 2016. «„Най Бог благословить нашу путь…” – 25 років русиньской пресы». lem.fm. Доступ [Medvìdʹ, Petro. 2016. «„Naj Bog blagoslovitʹ našu putʹ…” – 25 rokìv rusinʹskoj presy». lem.fm. Dostup]: 10.11.2024. https://www.lem.fm/nay-bog-blagoslovit-nashu-put-25-rokiv-rusinskoy-presyi/.
Медвідь, Петро. 2022а. «Списованя на Словакії: Ку русиньскому походжіню приголосило ся понад 63,5 тісяч людей. Русины наросли другым вопросом». lem.fm. Доступ [Medvìdʹ, Petro. 2022а. «Spisovanâ na Slovakìï: Ku rusinʹskomu pohodžìnû prigolosilo sâ ponad 63,5 tìsâč lûdej. Rusiny narosli drugym voprosom». lem.fm. Dostup]: 10.11.2024. https://www.lem.fm/spisovanya-na-slovakiyi-ku-rusinskomu-pokhodzhinyu-priholosilo-sya-ponad-635-tisyach-lyudej-rusiny-narosli-druhym-voprosom/.
Медвідь, Петро. 2022б. «30 років од першого языкового конґресу, імпулзу ку кодіфікації». lem.fm. Доступ [Medvìdʹ, Petro. 2022b. «30 rokìv od peršogo âzykovogo kong̀resu, ìmpulzu ku kodìfìkacìï». lem.fm. Dostup]: 8.11.2024. https://www.lem.fm/30-rokiv-od-pershoho-yazykovoho-kongresu-impulzu-ku-kodifikatsiyi/.
Медвідь, Петро. 2023а. «Русины святочно выголосили кодіфікацію русиньского языка в Будапешті». lem.fm. Доступ [Medvìdʹ, Petro. 2023a. «Rusiny svâtočno vygolosili kodìfìkacìû rusinʹskogo âzyka v Budapeštì». lem.f]: 8.11.2024. https://www.lem.fm/rusiny-svyatochno-vyholosili-kodifikatsiyu-rusinskoho-yazyka-v-budapeshti/.
Медвідь, Петро. 2023б. «100 років од народжіня владыкы Івана Лявинця». lem.fm. Доступ [Medvìdʹ, Petro. 2023b. «100 rokìv od narodžìnâ vladyky Ìvana Lâvincâ». lem.fm. Dostup]: 8.11.2024. https://www.lem.fm/100-rokiv-od-narodzhinya-vladyky-ivana-lyavintsya/.
Медвідь, Петро. 2023в. «Русиньскых означінь сел і міст буде веце. Влада схвалила нове наряджіня». lem.fm. Доступ [Medvìdʹ, Petro. 2023v. «Rusinʹskyh označìnʹ sel ì mìst bude vece. Vlada shvalila nove narâdžìnâ». lem.fm. Dostup]: 10.11.2024. https://www.lem.fm/rusinskykh-oznachin-sel-i-mist-bude-vetse-vlada-skhvalila-nove-naryadzhinya/.
Медвідь, Петро. 2024. «Меджі формалностьов і реалностьов». lem.fm. Доступ [Medvìdʹ, Petro. 2024. «Medžì formalnostʹov ì realnostʹov». lem.fm. Dostup]: 10.11.2024. https://www.lem.fm/medzhi-formalnostov-i-realnostov/.
Панько, Юрій. 1994. Русиньско-русько-україньско-словеньско-польскый словник лінґвістічных термінів. Пряшiв: Русиньска оброда на Словеньску, [Panʹko, Ûrìj. 1994. Rusinʹsko-rusʹko-ukraïnʹsko-slovenʹsko-polʹskyj slovnik lìng̀vìstìčnyh termìnìv Prâšiv: Rusinʹska obroda na Slovenʹsku].
Плїшкова, Анна. 2006. «Зачали ся приправы 3. конґресу русиньского языка». В: Русин, ч. 16 (5): 2, [Plïškova, Anna. 2006. «Začali sâ pripravy 3. kong̀resu rusinʹskogo âzyka». V: Rusin, č. 16 (5): 2].
Плїшкова, Анна, ред. 2008. Русиньскый язык меджі двома конґресами. Зборник рефератів з III. Меджінародного конґресу русиньского языка. Пряшів: Інштітут русиньского языка і културы Пряшівской універзіты в Пряшові, [Plïškova, Anna, red. 2008. Rusinʹskyj âzyk medžì dvoma kong̀resami Zbornik referatìv z III. Medžìnarodnogo kong̀resu rusinʹskogo âzyka Prâšìv: Ìnštìtut rusinʹskogo âzyka ì kultury Prâšìvskoj unìverzìty v Prâšovì].
Тетраєвангеліє. 2009. Пряшів: Світовый конґрес Русинів, [Tetraêvangelìê. 2009. Prâšìv: Svìtovyj kong̀res Rusinìv].
Фонтаньскій, Генрик, Хомяк, Мирослава. 2000. Ґраматыка лемківского языка, [Fontanʹskìj, Genrik, Homâk, Miroslava. 2000. G̀ramatyka lemkìvskogo âzyka]. Katowice: «Śląsk» Wydawnictwo Naukowe.
«Hodnotiaca správa Výboru pre národnostné menšiny a etnické skupiny o podpore kultúr národnostných menšín, o stave národnostného školstva a o používaní jazykov národnostných menšín za obdobie rokov 2021–2022». Úrad splnomocnenca vlády SR
pre národnostné menšiny. Доступ: 2.11.2024. https://www.narodnostnemensiny.vlada.gov.sk/site/assets/files/3564/hodnotiaca_sprava_vnmes_2021-2022-_final_-_s_ms.pdf?csrt=5823591086203177952.
Krupička, Miroslav. 2019. «Historie českého rozhlasu». archiv.radio.cz. Доступ: 10.11.2024. https://archiv.radio.cz/cz/static/historie-radia-praha/historie-cro.
«Nariadenia vlády Slovenskej republiky z 25. januára 2023, ktorým sa vydáva zoznam obcí, v ktorých občania Slovenskej republiky patriaci k národnostnej menšine tvoria najmenej 15 % obyvateľstva». Slov-Lex. Доступ [Dostup]: 10.11.2024. https://www.slov-lex.sk/ezbierky/pravne-predpisy/SK/ZZ/2023/35/20230301.
«O nás». Divadlo Alexandra Duchnoviča. Доступ [Dostup]: 10.11.2024. https://www.divadload.sk/o-nas.
Petejová-Meššová, Marianna. «Premiéra v DAD». Korzár. Доступ [Dostup]: 30.10.2024. https://spis.korzar.sme.sk/c/4408346/premiera-v-dad.html.
Pukan, Miron. 2007. V premenách času. Ukrajinské národné divadlo/Divadlo Alexandra Duchnoviča Prešov. Bratislava: Divadelný ústav.
«Ústav rusínskeho jazyka a kultúry PU». Prešovská univerzita v Prešove. Доступ [Dostup]: 30.10.2024. https://https://www.unipo.sk/pracoviska/urjk/uvod//.
«Večerné školy». Kolysočka. Доступ [Dostup]: 12.11.2024. https://www.rusinskyjazyk.sk/vecerne-skoly/.
«Zákon z 20. júna 2024 o Slovenskej televízii a rozhlase a o zmene niektorých zákonov». Slov-Lex. Доступ [Dostup]: 10.11.2024. https://www.slov-lex.sk/ezbierky/pravne-predpisy/SK/ZZ/2024/157/.
«Zákon z 22. mája 2008 o výchove a vzdelávaní (školský zákon) a o zmene a doplnení niektorých zákonov». Slov-Lex. Доступ [Dostup]: 10.11.2024. https://www.slov-lex.sk/ezbierky/pravne-predpisy/SK/ZZ/2008/245/.
