Z bilingwizmu pisarzy młodopolskich
Antroponimia w polsko- i niemieckojęzycznych dramatach Tadeusza Rittnera
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.11.2016.22.13Słowa kluczowe:
bilingwizm, onomastyka literacka, Tadeusz RittnerAbstrakt
On the bilingualism of Young Polish writers. Anthroponymy in Tadeusz Rittner’s Polish and German dramas
The present paper is devoted to the question of literary onomastics in the texts of a bilingual author. In discussing this problem, we focus on how literary characters are named in selected dramas by Tadeusz Rittner, which have both a Polish and a German version. A detailed analysis includes a comparison of names and surnames used by the author to identify his characters. We indicate differences in the choice of specific types of proper names and in their forms, which result from different customs and onomastic systems in each of Rittner’s languages, as well as from separate Polish and German linguistic etiquettes, determining the use of particular proper names. In addition, the analyses emphasize Rittner’s attention to onomastic and cultural reality that he introduced to his works, which confirms his linguistic and communicative competence in both Polish and German in this domain.
Pobrania
Bibliografia
Źródła
DJ: T. Rittner, Der dumme Jacob. Komödie in drei Akten, Berlin 1910.
GJ: T. Rittner, Głupi Jakub. Komedia w 3 aktach, „BN I”, nr 160, Wrocław 1956.
KH: T. Rittner, Das kleine Heim. Drama in drei Akten, Berlin 1908.
L: T. Rittner, Lato. Komedia w 3 aktach, [w:] idem, Dramaty, oprac. Z. Raszewski, Warszawa 1966.
S: T. Rittner, Sommer. Komödie, Wien 1912.
WiN: T. Rittner, Wölfe in der Nacht. Komödie in drei Akten, Wien 1914.
WMD: T. Rittner, W małym domku. Dramat w 3 aktach, „BN I”, nr 116, Wrocław 1954.
WwN: T. Rittner, Wilki w nocy. Komedia w 3 aktach, „BN I”, nr 169, Wrocław 1956.
Literatura
Bahl.: H. Bahlow, Deutsches Namenlexikon. Familien- und Vornamen nach Ursprung und Sinn erklärt, Frankfurt am Main 1972.
Bubak J., 1993, Księga naszych imion, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Cieślikowa A., 1993, Nazwy własne w różnych gatunkach tekstów literackich, [w:] M. Biolik (red.), Onomastyka literacka, Olsztyn, s. 33–93.
Cieślikowa A., 2001, Nazwa w tekście a tekst w nazwie, [w:] A. Pajdzińska, R. Tokarski (red.), Semantyka tekstu artystycznego, Lublin, s. 99–108.
Eustachiewicz L., 1982, Dramaturgia Młodej Polski. Próba monografii dramatu z lat 1890–1918, Warszawa.
Gott.: M. Gottschald, Deutsche Namenkunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung, Berlin 1954.
Gugg.: E.H. Guggenheimer, H.V. Guggenheimer, Etymologisches Lexikon der jüdischen Familiennamen, München 1996.
Kohl: R.V. Kohlheim, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Mannheim 2000.
Lenartowski M., 1988, Rittneriana, „Pamiętnik Teatralny” XXXVII, z. 3−4, s. 469–484.
Ligara B., 1987, Galicyzmy leksykalne w listach Zygmunta Krasińskiego na tle wpływów francuskich w polszczyźnie XIX wieku. (Studium bilingwizmu polsko-francuskiego), „Zeszyty Naukowe UJ” „Prace Językoznawcze” nr 86.
Ligara B., 2010a, Bilingwizm polsko-francuski Adama Mickiewicza. W stronę antropologii lingwistycznej, „LingVaria” nr 2 (10), s. 141–170.
Ligara B., 2010b, Twórca wobec kontaktów językowych: bilingwizm polsko-francuski Zygmunta Krasińskiego a norma, [w:] A. S. Gruchała, H. Kurek (red.) Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, Kraków, s. 181−191.
Ligara B., 2011, Dwujęzyczność twórców literatury polskiej jako problem badawczy historii języka, „LingVaria” nr 1 (11), s. 165–178.
Ligara B., 2014a, Bilingwizm w tekście zapisany. Cz. I: Status lingwistyczny. Paradygmaty badawcze, „LingVaria” nr 1 (17), s. 149–168.
Ligara B., 2014b, Bilingwizm w tekście zapisany. Cz. II: Wykładniki transkodowe. Gatunki, „LingVaria” nr 2 (18), s. 139–174.
Lukszyn J. (red.), 1998, Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa.
Łaziński M., 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa.
Malec M., 2001, Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków.
Marinković I., 2004, Wielka księga imion, Wrocław.
Matuszewski J., 1975, Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź.
Milanowski A., 1999, Czy Tadeusz Rittner był pisarzem polskim czy austriackim?, [w:] G. Ritz, G. Matuszek (red.), Recepcja literacka i proces literacki. O polsko-niemieckich kontaktach literackich od modernizmu po okres międzywojenny, Kraków, s. 63–85.
Miodunka W.T. 2014, Dwujęzyczność polsko-obca w Polsce i poza jej granicami. Rozwój i perspektywy badań, „LingVaria” nr 1 (17), s. 199–226.
Podraza-Kwiatkowska M., 1992, Literatura Młodej Polski, Warszawa.
Rachwał M., 1991, „Panie Wokulski”… czyli o pewnym typie form adresatywnych w „Lalce”
B. Prusa, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie” z. 137, s. 227–236.
Rachwał M., 1992, O przyczynach zmian systemu adresatywnego języka polskiego w XIX wieku, [w:] J. Anusiewicz, M. Marcjanik (red.), Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, Wrocław, s. 41–49.
Raszewski Z., 1966a, Wstęp, [w:] T. Rittner, Dramaty, oprac. Z. Raszewski, t. 1, Warszawa, s. 7–51.
Raszewski Z., 1966b, Nota wydawcy, [w:] T. Rittner, Dramaty, oprac. Z. Raszewski, t. 2, Warszawa, s. 361–373.
Raszewski Z., 1967, Tadeusz Rittner (1873–1921), [w:] K. Wyka, A. Hutnikiewicz, M. Puchalska (red.), Literatura okresu Młodej Polski, t. II, Warszawa, s. 326–357.
Rym.: K. Rymut, Nazwiska Polaków: słownik historyczno-etymologiczny, t. 1–2, Kraków 1999–2001.
Sarnowska-Giefing I., 1984, Nazewnictwo w nowelach i powieściach okresu realizmu i naturalizmu, Poznań.
Siwiec A., 1998, Nazwy własne w prozie Michała Choromańskiego, Lublin.
Słownik imion, 1991, oprac. W. Janowowa, A. Skarbek, B. Zbijowska, J. Zbiniowska, Wrocław.
Taborski R., 1983, Wśród wiedeńskich poloników, Kraków.
Tomiczek E., 1983, System adresatywny współczesnego języka polskiego i niemieckiego. Socjolingwistyczne studium konfrontatywne, Wrocław.
Waligóra J., 2004, Młodopolski „dramat wewnętrzny”. Przejawy podmiotowości i subiektywizacji w wybranych utworach dramatycznych, Kraków.
Weintraub W., 1961, Wyznaczniki stylu realistycznego, „Pamiętnik Literacki” z. 2, s. 399–413.
Wierzbicka A., 2008, Podmiot rozdwojony w sobie: dwa języki, dwie kultury, jedno(?) ja, [w:] J. Bartmiński, A. Pajdzińska (red.), Podmiot w języku i kulturze, Lublin, s. 139–159.
Wimmer O., 1966, Handbuch der Namen und Heiligen: mit einer Geschichte des christlichen Kalenders, Innsbruck.
Wojtak M., 2014, O języku i stylu polskiego dramatu. Studia i szkice, Lublin.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
