Raczył Łukasza Górnickiego w świetle teorii kultury języka autora Dworzanina polskiego
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.09.2014.18.10Słowa kluczowe:
Łukasz Górnicki, kultura języka, czasownik raczyćAbstrakt
Łukasz Górnicki’s Raczył ‘He deigned’ in the light of the linguistic culture theory of the author of Dworzanin polski ‘The Polish courtier’
The paper consists of three parts. The first one introduces the basic assumptions of the linguistic culture theory, the first Polish linguistic guide, as it was reconstructed on the basis of Łukasz Górnicki’s Dworzanin polski ‘The Polish courtier’ (1566). The second part discusses Górnicki’s miniature Raczył ‘He deigned’ (1598) which, too, is evidence of his interest in linguistic matters. The paper draws attention to the rhetoric shape of the work which, as a whole, follows the convention of a judicial speech. The third part of the paper presents the results of a study of the verb raczyć, based on a dictionary query.
Pobrania
Bibliografia
Barycz H., 1950, Wstęp, [w:] Ł. Górnicki, Dzieje w Koronie Polskiej, Wrocław, s. III–LXIV.
Berlińska A., 1993, Projekt ortograficzny Łukasza Górnickiego, „Poradnik Językowy” z. 4, s. 166–176.
Chmielowski P., 1886, Wstęp, [w:] R. Loewenfeld, P. Chmielowski, Łukasza Górnickiego dzieła wszystkie, t. 1, Warszawa, s. V–XXXII.
Gallewicz A., 2006, Dworzanin polski i jego włoski pierwowzór. Studium adaptacji, Warszawa.
Górnicki Ł., 1566, Dworzanin polski, Kraków.
Górnicki Ł., 1598, Raczył, Kraków.
Górny W., 1966, Składnia przytoczenia w języku polskim, [w:] A. Wierzbicka, System składniowo-stylistyczny prozy polskiego renesansu, W. Górny, Składnia przytoczenia w języku polskim, Warszawa, s. 283–405.
Gruchała J.S., 1997, Łukasz Górnicki – „Dworzanin polski”, [w:] A. Borowski, J.S. Gruchała (red.), Lektury polonistyczne. Średniowiecze – Renesans – Barok, t. 1, s. 103–129.
Kaczmarczyk B., 1991, Teoria i praktyka ortograficzna Łukasza Górnickiego, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” XVII, Wrocław, s. 85–102.
Klemensiewicz Z., 1981, Historia języka polskiego, Warszawa.
Kleszczowa K., 1989, Verba dicendi w historii języka polskiego. Zmiany znaczeń, Katowice.
Kozielewski I., 1929, Łukasz Górnicki. Studium historyczno-literackie, Lwów.
Lausberg H., 2002, Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, Bydgoszcz.
Lichański J.Z., 1998, Łukasz Górnicki. Sarmacki Castiglione, Warszawa.
Loewenfeld R., Chmielowski P., 1886, Łukasza Górnickiego dzieła wszystkie, t. 1–3, Warszawa.
Łossowska I., 1993, Recepcja Łukasza Górnickiego w Oświeceniu, [w:] B. Noworolska, W. Stec (red.), Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok, s. 303–312.
Modrzewski A.F., 1577, O poprawie Rzeczypospolitej księgi czwore, Łosk.
Noworolska B., Stec W. (red.), 1993, Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok.
Otwinowska B., 1974, Język – naród – kultura. Antecedencje i motywy renesansowej myśli o języku, Wrocław.
Otwinowska B., 1998, Mowa, [w:] T. Michałowska (red.), Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – Renesans – Barok, Wrocław, s. 562–568.
Pollak R., 1928, Uwagi o języku polskim w „Dworzaninie” Górnickiego, [w:] Studia staropolskie. Księga ku czci Aleksandra Brücknera, Kraków, s. 252–262.
Pollak R., 1932, Dokoła pierwszej polskiej „nauki o języku”, „Pamiętnik Literacki” XXIX, z. 3–4, s. 302–318.
Pollak R., 1961, Wstęp, [w:] Ł. Górnicki, Pisma, t. 1, Warszawa, s. 5–45.
Pollak R., 1984, Dworzanin polski, [w:] J. Krzyżanowski (red.), Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1, Warszawa, s. 218.
Pollak R., 2004, Wstęp, [w:] Ł. Górnicki, Dworzanin polski, t. 1, Wrocław, s. V–CXXXI.
Rospond S., 1949, Studia nad językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Malecki, Grzegorz Orszak), Wrocław.
Rzepka W.R., Walczak B., 1993, Łukasza Górnickiego teoria kultury języka, [w:] B. Noworolska, W. Stec (red.), Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok, s. 211–243.
Salwa P. (red.), 2005, Łukasz Górnicki i jego włoskie inspiracje, Warszawa.
Sierotwiński S., 1986, Słownik terminów literackich. Teoria i nauki pomocnicze literatury, Wrocław.
Sinielnikoff R., 1962, Z badań nad kulturą językową XVI wieku. Nazwy pojęć w „Dworzaninie” Górnickiego, „Poradnik Językowy” z. 1, s. 1–12.
SJAM: K. Górski, S. Hrabec (red.), Słownik języka Adama Mickiewicza, Wrocław – Warszawa – Kraków 1962–1983.
SJPD: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958–1969.
SPXVI: Słownik polszczyzny XVI w., t. I–IV red. komitet redakcyjny, t. V–XVII red. M.R. Mayenowa, t. XVIII–XXXII red. F. Pepłowski, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966–2010.
SStp: S. Urbańczyk (red.), Słownik staropolski, Kraków 1953–2002.
STL: J. Sławiński (red.), Słownik terminów literackich, Wrocław 1988.
SW: J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1900–1927.
SWJP: B. Dunaj (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998.
Ślaski J., 1993, Italianizm Łukasza Górnickiego, [w:] B. Noworolska, W. Stec (red.), Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok, s. 31–69.
Tutak K., 2013, O dedykacjach w drukach polskich XVI i XVII wieku (grafia i interpunkcja), „Biblioteka »LingVariów«” t. 16, Kraków.
USJP: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003.
Walczak B., 1992, Pierwszy polski wstęp do filologii słowiańskiej, [w:] J. Brzeziński, P. Suder (red.), XVII Konferencja młodych językoznawców Język – teoria – dydaktyka, Zielona Góra, s. 123–132.
Walczak B., 1995, Zarys dziejów języka polskiego, Poznań.
Werpachowska A., 1987, Z dziejów retoryki XVI wieku. Polemika Jakuba Górskiego z Benedyktem Herbestem, Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
