Nie tylko Bulla gnieźnieńska. O znaczeniu dokumentu fundacyjnego Zbyluta (1153) dla polskich badań historycznojęzykowych

Cz. II: Relacje między przekazami

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12797/LV.17.2022.33.10

Słowa kluczowe:

zabytki języka staropolskiego, transliteracja, nazwy własne, oryginał, kopia, abrewiacja, dyplomatyka (średniowieczna)

Abstrakt

NOT ONLY BULLA GNIEŹNIEŃSKA: ON THE IMPORTANCE OF ZBYLUT’S FOUNDATION DOCUMENT (ISSUED IN 1153) FOR POLISH HISTORICAL AND LINGUISTIC RESEARCH: PART 2: THE RELATIONSHIP BETWEEN VERSIONS OF THE DOCUMENT

This article is the second part of a series. The purpose of the first part was to introduce the Zbylut’s document (its original and copies) into the Polish historical-linguistic research, to verify and supplement the existing transliterations, to show the document as an object of studies, and to select historical information that may prove to be important from the historical-linguistic perspective. The foundation document issued in 1153 by knight Zbylut for the Cistercians in Łekno, called the Zbylut’s document, may be of value to historians of language for at least three reasons: first, it contains onomastic material from the mid-12th century; second, it is available in several versions (including two parallel originals from the mid-12th century and one copy from the end of the same century), which are fully legible and perfectly preserved; and third, it has been carefully studied by a few generations of historians. The results of their research constitute an invaluable and basic context for linguistic analyses. However, the issue of the number of writing hands and the relationship between different versions of the document, which is very important for linguistic research, could not be resolved unequivocally. Until now, it has usually been assumed that the three documents were written by two or three different hands.

 

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Adamska A., 2017, Loca scribendi: geneza pojęcia, definicje i granice użyteczności, [w:] A. Adamska, A. Bartoszewicz, M. Ptaszyński (red.), Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnej Rzeczypospolitej XV–XVIII stulecia, Warszawa, s. 9–26, https://doi.org/10.31338/uw.9788323527725.pp.9-26. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323527725.pp.9-26

Bańkowski A., 2011a, Dyskusyjne interpretacje niektórych staropolskich nazw osobowych z tzw. Bulli gnieźnieńskiej, [w:] idem, Opuscula linguistica selecta, Częstochowa, s. 191–200.

Bańkowski A., 2011b, Wątpliwe lekcje nazw miejscowych i wodnych w Bulli gnieźnieńskiej, [w:] idem, Opuscula linguistica selecta, Częstochowa, s. 177–183.

Dobosz J., 1989, Dokument fundacyjny klasztoru cystersów w Łeknie, [w:] A.M. Wyrwa (red.), Osadnictwo i architektura w rejonie Łekna we wczesnym średniowieczu, „Historia – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu”, nr 160, „Studia i Materiały do Dziejów Pałuk”, t. 1, Poznań, s. 53–83.

Jurek T., 2015, Początki dokumentu polskiego, [w:] idem (red.), Dyplomatyka staropolska, „Nauki Pomocnicze Historii. Seria Nowa”, s. 64–87.

Kętrzyński W., 1891, Studyja nad dokumentami XII wieku, Kraków [odb.: „Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego” t. 26].

Kętrzyński W., 1893, O początkach dyplomatyki polskiej, Lwów [nadb.: „Kwartalnik Historyczny” VII, s. 16–49].

Kętrzyński S., 1934/2008, Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, t. 1, Warszawa 1934; [oprac. J. Dobosz], Poznań 2008.

Kozłowska-Budkowa Z., 1937/2006, Repertorjum polskich dokumentów doby piastowskiej, „Wydawnictwa Komisji Historycznej PAU”, Kraków 1937; „Klasyczne Dzieła Polskiej Historiografii”, nr 3, Kraków 2006.

Krzyżanowski S., 1892, Początki dyplomatyki polskiej, „Kwartalnik Historyczny” VI, s. 794–800.

Kürbis B., 2001, Cystersi w kulturze polskiego średniowiecza. Trzy świadectwa z XII wieku, [w:] eadem, Na progach historii 2: O świadectwach do dziejów kultury Polski średniowiecznej, Poznań, s. 221–241.

Kuźmicki M., (w druku), Studia nad filologicznymi i historycznymi edycjami średniowiecznych rot przysiąg sądowych. W stronę interdyscyplinarnych wydań otwartych.

Lisowski T., 2004, Ideografizacja polskiego pisma a interpretacja historycznojęzykowa, czyli co wiemy o dawnym systemie graficznym, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LX, s. 17–27.

Maleczyński K., 1971a, O wpływie szkoły pisarskiej leodyjskiej na dukt dokumentów łekneńskich z r. 1153, [w:] idem, Studia nad dokumentem polskim, Wrocław, s. 77–88.

Maleczyński K., 1971b, Wpływy obce na dokument polski w XII wieku, [w:] idem, Studia nad dokumentem polskim, Wrocław, s. 89–115.

Mika T., 2021, Nie tylko Bulla gnieźnieńska. O znaczeniu dokumentu fundacyjnego Zbyluta (1153) dla polskich badań historycznojęzykowych. Cz. I: Obiekt badań, „LingVaria” nr 1 (31), s. 123–141, https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.31.10. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.31.10

Piekosiński F. (rec.), 1877, Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski T. 1, „Przegląd Krytyczny” R. 3, nr 12, s. 453–455.

Rospond S., 1957, Dawność mazurzenia w świetle grafiki staropolskiej, „Prace Językoznawcze PAN”, t. 15, Wrocław.

Semkowicz W. (rec.), 1909, Monumenta Poloniae palaeographica edidit Stanislaus Krzyżanowski, „Kwartalnik Historyczny” XXIII, s. 385–400.

Semkowicz W., 1935, Uwagi o początkach dokumentu polskiego, „Kwartalnik Historyczny” XLIX, s. 1–55.

Semkowicz W., 2002, Paleografia łacińska, wyd. 2 popr., Kraków.

Wyrwa A.M. (oprac.), Strzelecka A. (tłum.), 2016, Dokument fundacyjny Zbyluta dla klasztoru cysterskiego w Łeknie z 1153 roku, Dziekanowice.

Opublikowane

2022-05-18

Jak cytować

Kuźmicki, M. i Mika, T. (2022) „Nie tylko Bulla gnieźnieńska. O znaczeniu dokumentu fundacyjnego Zbyluta (1153) dla polskich badań historycznojęzykowych: Cz. II: Relacje między przekazami”, LingVaria, 17(1(33), s. 145–172. doi: 10.12797/LV.17.2022.33.10.

Numer

Dział

Polszczyzna historyczna