Relikty polszczyzny północnokresowej na rubieżach dawnej Rzeczypospolitej (południowe ziemie obwodu pskowskiego). Cz. I
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.14.2019.27.10Słowa kluczowe:
dialektologia słowiańska, polszczyzna północnokresowa, gwary białoruskie, gwary rosyjskie, zapożyczenia, leksykaAbstrakt
Relics of the Polish Language of the North-Eastern Borderland in the Former Boundaries of Polish-Lithuanian Commonwealth (Southern Lands of the Pskov Province). Part I
The present paper consists of two parts, and presents the spoken Polish of the North-Eastern Borderland, as well as borrowings from Polish which function in the dialects of the Pskov province. Three regions with different histories have been included. The southern lands of the Pskov province (the area which belonged to the Polish-Lithuanian Commonwealth until 1772) were described in the first part of the article. The sociolinguistic situation and loanwords borrowed from Polish (or via Polish) were analysed basing on two sources: the author’s materials collected during dialectological field research, and material from The Pskov Regional Dictionary with Historical Data. The Pytalovo region (which belonged to Latvia in the interwar period) and the historical Pskov region (where there were no Polish settlements) were described in the second part of the paper. Two sources were used: The Pskov Regional Dictionary with Historical Data, and The Dialectological Dictionary of One Family (Pytalovo Region of the Pskov Province).
Pobrania
Bibliografia
Ânkovâk M., 2016, Balto-slavânskie âzykovye kontakty v Nevelʹskom rajone, „Nevel’skij sbornik”, vyp. 22, St. Petersburg, s. 111–121.
Bednarczuk L., 1974, Z północno-wschodniej peryferii polszczyzny, „Język Polski” LIV, s. 326–332.
Bednarczuk L., 2010, Językowy obraz Wielkiego Księstwa Litewskiego. Millennium Lithuaniae MIX–MMIX, Kraków.
Bulyka A.M., 1972, Daǔnìâ zapazyčannì belaruskaj movy, Mìnsk.
Buzuk P., 1926, Da haraktarystykì paǔnočna-belaruskìh dyâlektaǔ: Gutarkì nevelʹskaga ì vâlìskaga pavetaǔ, Mensk.
ÈSBM: V.U. Martynaǔ (red.), Ètymalagìčny sloǔnìk belaruskaj movy, t. 1–, Mìnsk 1978–.
ÈSRÂ 1986–1987: M. Fasmer, Ètimologičeskij slovar’ russkogo âzyka, t. 1–4, Moskva 1986–1987.
Grek-Pabisowa I., 1986, Polonizmy w gwarach pskowskich, [w:] J. Majowa (red.), Język i jego odmiany w aspekcie porównawczym, „Prace Slawistyczne”, nr 53, Wrocław, s. 183–194.
Jankowiak M., 2015, Współczesne gwary białoruskie na południowej Pskowszczyźnie. Rejon newelski, „Slavia. Časopis pro slovanskou filologii” 84, z. 2, s. 213–231.
Jankowiak M., 2018, Zakres i zróżnicowanie leksykalnych wpływów polskich we współczesnych gwarach białoruskich na pograniczach (Podlasie – Wileńszczyzna – Łatgalia – Pskowszczyzna), [w:] „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, seria 13, t. 2: Językoznawstwo.
Prace na XVI Międzynarodowy Kongres Slawistów w Belgradzie 2018, Poznań, s. 103–111.
Kochman S., 1975, Polsko-rosyjskie stosunki językowe od XVI do XVIII w. Słownictwo, Opole.
Korolëva E.E., 2013, Dialektnyj slovarʹ odnoj semʹi – 2 (Pytalovskij rajon Pskovskoj oblasti), Daugavpils.
Leeming H., 1976, Rola języka polskiego w rozwoju leksyki rosyjskiej do roku 1696. Wyrazy pochodzenia łacińskiego i romańskiego, Wrocław.
LG: R.Ì. Avanesava, K.K. Atrahovìča, Û.F. Mackevìč (red.), Lìngvìstyčnaâ geagrafìâ ì grupoǔka belaruskìh gavorak, Mìnsk 1968.
LVDA: Latviešu valodas dialektu atlants. Leksika. Kartes, Rīga 1995.
Mžel’skaâ O.S., 1963, O leksičeskih svâzâh govorov s zapadnymi slavânskimi âzykami (slovo«skorlupa»), „Vestnik Leningradskogo universiteta” 14, s. 89–100.
Ostrówka M., 2002, Współczesna polszczyzna mówiona na Łotwie, Warszawa [maszynopis].
POS: Pskovskij oblastnoj slovarʹ s istoričeskimi dannymi, Leningrad / St. Petersburg 1967–.
Rieger J., 2014, Słownictwo polszczyzny gwarowej na Brasławszczyźnie, oparte głównie na nagraniach i zapisach A. Stelmaczonek-Bartnik i in., Warszawa.
Rychlikowa I., 1994, Bojarzy pancerni na pograniczu moskiewskim w XVI–XIX wieku, „Przegląd Wschodni” 3, z. 3 (11), s. 411–450.
SGKP: B. Chlebowski, W. Walewski (red.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII, Warszawa 1886, t. X, Warszawa 1889.
SMPPK: I. Grek-Pabisowa, M. Ostrówka, M. Jankowiak, Słownik mówionej polszczyzny północnokresowej, red. I. Grek-Pabisowa, Warszawa 2017 [preprint].
Smułkowa E. (red.), 2009, Brasławszczyzna. Pamięć i współczesność, t. II: Słownictwo dwujęzycznych mieszkańców rejonu (słownik brasławski), Warszawa.
SPZB: Û.F. Mackevìč (red.), Sloǔnìk belaruskìh narodnyh gavorak paǔnočna-zahodnâj Belarusì ì âe pagranìčča, t. 1–5, Mìnsk 1979–1986.
SRNG: Slovar’ russkih narodnyh govorov, Moskva 1965–.
Tichomirow A., 2005, Struktura wyznaniowa i etniczna guberni witebskiej w pierwszej połowie lat 60. XIX w., [w:] E. Skrobocki (red.), Problemy świadomości narodowej ludności polskiej na Białorusi. Materiały III międzynarodowej konferencji naukowej, Grodno, 22–24 listopada 2004, Grodno, s. 165–182; wersja rozszerzona artykułu: http://pawet.net/library/history/bel_history/tich/26/Struktura_wyznaniowa_i_etniczna_guberni_witebskiej_w_pierwszej_po%C5%82owie_lat_60._XIX_wieku.html (dostęp: 20 X 2018).
Wójtowicz M., 2016, Zapożyczenia leksykalne z języka polskiego w gwarach pskowskich i nowogrodzkich, „Studia Rossica Posnaniensia” XLI, s. 451–460.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Mirosław Jankowiak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
