Etnolingwistyka kognitywna – w stronę integralnego opisu języka
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.36.17Słowa kluczowe:
etnolingwistyka kognitywna, historia semantyki, Jerzy Bartmiński, język, językowy obraz świata, przysłowie, stereotypAbstrakt
COGNITIVE ETHNOLINGUISTICS: TOWARDS THE INTEGRAL DESCRIPTION OF LANGUAGE
The history of ethnolinguistics is, among other things, the history of the evolution of the idea of integrating hitherto isolated levels of research and types of data that are used in analyses. This paper discusses four views important for ethnolinguistics: on the unity of language and culture; about the importance of the cognitive function of language; about the need to use a broad material base inresearch; about recognizing that the ultimate goal of ethnolinguistic research is to reach the way of conceptualization of the world by the speaker, his mentality and the world of values.
Pobrania
Bibliografia
Anusiewicz J., 1990, Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku, [w:] J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata, Lublin, s. 277–307.
Anusiewicz J., 1994, Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław.
Barnard A., 2000, History and Theory in Anthropology, Cambridge, U.K. – New York.
Barnard A., 2006, Antropologia. Zarys teorii i historii, przeł. S. Szymański, Warszawa.
Bartmiński J., 1986, Czym zajmuje się etnolingwistyka?, „Akcent” 4, s. 16–20.
Bartmiński J., 1987, Z problemów etnolingwistyki (wybrane aspekty zagadnienia), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 5, s. 5–13.
Bartmiński J., 1988a, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji, [w:] idem (red.), Konotacja, Lublin, s. 169–183.
Bartmiński J., 1988b, Słowo wstępne, „Etnolingwistyka” 1, s. 5–7.
Bartmiński J., 1990, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] idem (red.), Językowy obraz świata, Lublin, s. 103–120.
Bartmiński J., 1991, Miejsce hiperonimu w definicji leksykograficznej, [w:] M. Grochowski, D. Weiss (red.), Words are Physicians for an Ailing Mind, München, s. 45–50.
Bartmiński J., 1993a, O profilowaniu i profilach raz jeszcze, [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), O definicjach i definiowaniu, Lublin, s. 269–275.
Bartmiński J., 1993b, O profilowaniu pojęć w słowniku etnolingwistycznym, [w:] N. Toporov (red.), Philologia Slavica. K 70 letiju akademika N.I. Tolstogo, Moskva, s. 12–17.
Bartmiński J., 1996, O „Słowniku stereotypów i symboli ludowych”, [w:] SSiSL I/1, s. 9–34.
Bartmiński J., 2001, Język w kontekście kultury, [w:] idem (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 13–22.
Bartmiński J., 2003, Miejsce wartości w językowym obrazie świata, [w:] idem (red.), Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin, s. 59–86.
Bartmiński J., 2004, Etnolingwistyka słowiańska – próba bilansu, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 16, s. 9–27.
Bartmiński J., 2007, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
Bartmiński J., 2016, O aktualnych zadaniach etnolingwistyki, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 28, s. 7–29, https://doi.org/10.17951/et.2016.28.7.
Bartmiński J., Chlebda W., 2008, Jak badać językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów?, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 20, s. 11–27.
Bartmiński J., Niebrzegowska S., 1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata, [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), Profilowanie w języku i w tekście, Lublin, s. 211–224.
Bartmiński J., Tokarski R., 1986, Językowy obraz świata a spójność tekstu, [w:] T. Dobrzyńska (red.), Teoria tekstu. Zbiór studiów, Wrocław, s. 65–81.
Benedict R., 1934, Patterns of Culture, Boston – New York.
Benedict R., 2002, Wzory kultury, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa.
Benveniste É., 1977, Semiologia języka, [w:] M. Głowiński (red.), Znak, styl, konwencja, Warszawa, s. 11–42.
Chlebda W., 2018, Pytania o tożsamość etnolingwistyki, [w:] J. Tambor (red.), Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy, t. 4, Katowice, s. 227–239.
EJO: K. Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław 1999.
EWJP: S. Urbańczyk (red.), Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Wrocław 1978.
Goodenough W.H., 1981, Culture, Language and Society, Menlo Park.
Goodenough W.H., 2006, W poszukiwaniu roboczej teorii kultury, przeł. M. Szpetulska-Łazarowicz, [w:] M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa, s. 100–116.
Grabias S., 2001, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Kępiński A., 1977, Psychopatie, Kraków.
Kroeber A.L., Kluckhohn C., 1952, Culture. A Critical Review of Concepts and Definitions, Cambridge (Mass.).
Mayenowa M.R., 1991, Język, [w:] A. Kłoskowska (red.), Encyklopedia kultury polskiejXX wieku, t. 1, Wrocław, s. 87–109.
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2020a, Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce, Lublin.
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2020b, Elementy „językowe” i „przyjęzykowe” w definicji leksykograficznej, [mps].
Nikolski L.B., 1976, Sinhronnaja sociolingvistika (Teorija i problemy), Moskva.
Olszewska-Dyoniziak B., 1996, Zarys antropologii kultury, Kraków.
Pottier B. (red.), 1973, Le Langage, Paris.
Puzynina J., 2010, Współcześni językoznawcy jako współbadacze i animatorzy kultury duchowej, Lublin.
Rajewski M., 2004, Koncepcje kultury i cywilizacji w naukach humanistycznych i społecznych, [w:] R. Kuźmińska (red.), Bogactwo kultur i cywilizacji europejskiej na lektoracie języka obcego, Wrocław, s. 220–239.
Sapir E., 1978, Kultura, język, osobowość, przeł. B. Stanosz, R. Zimand, Warszawa.
de Saussure F., 1916, Cours de linguistique générale, Paris.
de Saussure F., 2002, Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. K. Kasprzyk, Warszawa.
Spiro M., 1986, Cultural Relativism and the Future of Anthropology, „Cultural Anthropology” 1, s. 259–286, https://doi.org/10.1525/can.1986.1.3.02a00010.
Spiro M., 2006, Relatywizm kulturowy i przyszłość antropologii kulturowej, przeł. G. Pożarlik, [w:] M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa, s. 27–53.
SSiSL: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. I: Kosmos, z. 1: Niebo, światła niebieskie, ogień, kamienie, Lublin 1996, z. 2: Ziemia, woda, podziemie, Lublin 1999, z. 3: Meteorologia, Lublin 2012, z. 4: Świat, światło, metale, Lublin 2012; t. II: Rośliny, z. 1: Zboża, Lublin 2017, z. 2: Warzywa, przyprawy, rośliny przemysłowe, Lublin 2018, z. 3: Kwiaty, Lublin 2019, z. 4: Zioła, Lublin 2019, z. 5: Rośliny, drzewa owocowe i iglaste, Lublin 2020, z. 6: Drzewa liściaste, Lublin 2021, z. 7: Krzewy i krzewinki, Lublin 2022.
Tylor E.B., 1896, Cywilizacja pierwotna. Badania rozwoju mitologii, filozofii, wiary, mowy, sztuki i zwyczajów, przeł. Z. Kowerska, t. 1, Warszawa.
USJP: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. I‒IV, Warszawa 2003.
Węgiel M., 2007, Gdy przysłowia umierają, ludy mądrość zatracają, czyli zarys propozycji opisu przysłów w Wielkim słowniku języka polskiego, [w:] P. Żmigrodzki, R. Przybylska (red.), Nowe studia leksykograficzne, t. 1, Kraków, s. 101–110.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
