Fleksja rzeczownika w małopolskich rotach przysiąg sądowych

Roty środkowomałopolskie – deklinacje męska i nijaka

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.38.13

Słowa kluczowe:

fleksja historyczna, rzeczownik, deklinacje prasłowiańskie i staropolskie, przysiąg sądowych

Abstrakt

INFLECTION OF NOUNS IN THE LESSER POLAND JUDICIAL OATHS: LESSER POLAND MIDDLE ROTA – MASCULINE AND NEUTER DECLENSIONS

The author of the article reviews the declensional forms of nouns found in the oldest Middle Polish judicial oaths according to Leski’s declension system. Within each declension, subtypes were distinguished by gender, taking into account the division into hard- and soft-stem nouns. This review was limited to common nouns, excluding anthroponyms and toponyms due to the volume constraints of this study. For the same reasons, masculine and neuter declension nouns were analyzed, first presenting material suitable for each case and number, then subjecting it to formal and statistical analysis. The conducted research allowed us to conclude that, in this fragment of the inflectional system, the persistence of its fundamentals is still quite evident. The most innovative forms, however, are as follows:
– acc. sg. declension -o-//-jo- (appearance of genitive forms in the accusative function in almost all animate nouns),
– instr. sg. declension -o-//-jo- (new ending -em< *-ъmь from the -ŭ- declension and -‘em< *-ьmь from the -i- and -en- declensions),
– loc. sg. for soft-stem nouns with almost exclusive ending -u transferred from the -ŭ- declension.

In other represented forms of inflected nouns of masculine and neuter declensions in the rotes, newer forms from the clearly expansive -ŭ- declension appeared. Variations in the distribution of endings or the process of newer and older forms rubbing against each other are illustrated by examples of parallel facultative endings, such as lista//lystu or vszitka/ vszitku in gen. sg., kmeczv//kmeczovi in dat. sg., penandzi/penandzy, grossij/groszy/grossz/grossow in gen. pl., or stawech/stawach in loc. pl.

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Czachorowska M., 2000, Wielkopolskie composita toponimiczne z rot sądowych końca XIV i pierwszej połowy XV wieku, [w:] S. Warchoł (red.), Słowiańskie composita onomastyczne (Toponimia. Varia), „Rozprawy Slawistyczne”, nr 17, Lublin, s. 33–39.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dunaj B., 2011, Potrzeby w zakresie badań najstarszej polszczyzny, [w:] B. Dunaj, M. Rak (red.), Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy, „Biblioteka LingVariów”, t. 14, Kraków, s. 13–17.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kamińska M., 1981, Psałterz floriański. Monografia językowa, cz. 1: Ortografia, fonetyka, fleksja imion, „Prace Wydziału I Językoznawstwa, Nauki o Literaturze i Filozofii”, nr 81, Wrocław.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Krążyńska Z., 1979, Ze składni poznańskich rot sądowych. I. Zdania CO-/TO- i CO-/TEN-, „Slavia Occidentalis” 36, s. 83–89.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Krążyńska Z., 1986–1987, Jak pisarze rot wielkopolskich rozbudowują wypowiedzenia, „Studia Polonistyczne” 14–15, s. 101–110.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Krążyńska Z., 2011, Zdania podrzędne czasowe w wielkopolskich rotach sądowych, „LingVaria” VI, nr 1 (11), s. 127–150.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Krążyńska Z., Twardzik W., 2002, Imiesłowy czynne w staropolskich rotach i zapiskach sądowych a mowa potoczna, [w:] M. Białoskórska, L. Mariak (red.), Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. 8: Materiały X Kolokwium Językoznawczego, Pobierowo, 18–20 września 2000 r., Szczecin, s. 341–362.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kuraszkiewicz W., 1932, Studja nad polskiemi samogłoskami nosowemi. Rezonans nosowy, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kuraszkiewicz W., 1953, Pochodzenie polskiego języka literackiego w świetle wyników dialektologii historycznej, Wrocław.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kuraszkiewicz W., 1986, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Warszawa – Poznań.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kuraszkiewicz W., Kowalewicz H., 1959–1981, Wielkopolskie roty sądowe XIV–XV wieku, t. I–V, Poznań.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kuźmicki M., 2013, Współistnienie języków w rotach przysiąg sądowych, „Slavia Occidentalis” 70/1, s. 75–85.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kuźmicki M., 2022, Studia nad filologicznymi i historycznymi edycjami średniowiecznych rot przysiąg sądowych. W stronę interdyscyplinarnych wydań otwartych, „Biblioteczka Poznańskich Studiów Polonistycznych Serii Językoznawczej”, nr 61, Poznań.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Lindertówna B., 1957, Końcówka gen.-dat.-loc. sg -e i -ej w odmianie zaimkowo-przymiotnikowej rodzaju żeńskiego, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 2, s. 139–182.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mycawka M., 2012, Język polski XIV wieku. Wybrane zagadnienia, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nieminen E., 1929–1930, Beiträge zur historischen Dialektologie der polnischen Sprache, „Lud Słowiański” I, s. A256–A296.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Przęczek-Kisielak S., 2011, Właściwości fonetyczne małopolskich rot sądowych, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Przęczek-Kisielak S., 2015, Nazwy miejscowe w najstarszych małopolskich rotach przysiąg sądowych, „Kwartalnik Językoznawczy” nr 3–4 (23–24), s. 48–80.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Przęczek-Kisielak S., Czekańska K., Gałkowska M., Karpeta P., Milaniak M., Oracz K., Ptak K., Sarnowska-Frank A., Stróżyk M., 2018, Nazwy miejscowe w małopolskich rotach przysiąg sądowych z lat 1399–1418, „Conversatoria Linguistica” XII, s. 196–226.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rospond S., 1957, Dawność mazurzenia w świetle grafiki staropolskiej, Wrocław.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Skulina T., 1964, Rozwój grup spółgłosek zwarto-szczelinowych w języku polskim, Poznań.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Słoboda A., 2002, Szyk określeń (kwantyfikatorów) ilościowych w staropolskiej grupie imiennej (na przykładzie poznańskich rot sądowych), „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” 1, s. 355–364.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Stęplewski A., 2002, Poprawki w wielkopolskich rotach sądowych, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” 1, s. 365–375.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Stęplewski A., 2013, Pismo i pisarze w średniowiecznej Polsce. Grafia wielkopolskich rot sądowych, Poznań.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Trawińska M., 2005, Fonetyka wielkopolskich rot sądowych, Warszawa.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Trawińska M., 2014, Rękopis najstarszej poznańskiej księgi ziemskiej (1386–1400). Wokół analizy filologicznej, Warszawa – Poznań.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wanicowa Z., Twardzik W., 2003, Kto kogo zwlókł i ilu ich było przy uczynionym gwałcie, czyli jak należy czytać jedną rotę kaliską, a jak jej czytać nie należy, „Polonica” 22–23, s. 409–418.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pobrania

Opublikowane

2024-11-18

Jak cytować

Przęczek-Kisielak, S. (2024) „Fleksja rzeczownika w małopolskich rotach przysiąg sądowych: Roty środkowomałopolskie – deklinacje męska i nijaka”, LingVaria, 19(2(38), s. 179–204. doi: 10.12797/LV.19.2024.38.13.

Numer

Dział

Polszczyzna historyczna