Gwarowe dopowiedzenie juści / a juści jako przykład leksykalizacji dawnych struktur składniowych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.38.14

Słowa kluczowe:

historia języka, dialektologia, leksyka funkcyjna, gwara

Abstrakt

THE DIALECTAL APPOSITION (COMPLEMENT) “JUŚCI/A JUŚCI” AS AN EXAMPLE OF LEXICALIZATION OF OLD SYNTACTIC STRUCTURES

A significant part of the Old Polish heritage in terms of lexis typical of spoken language, confirming the primary nature of Old Polish, has irretrievably disappeared in modern Polish, which has been shaped under the overwhelming influence of writing and patterns of indirect communication. This generally known fact is confirmed by Krystyna Kleszczowa’s research (Kleszczowa 2015; Kleszczowa, Szczepanek 2014) on the genesis of particles and the contents of the “Dictionary of Forgotten Functional Expressions” (Pawelec 2015). In this situation, the researcher can turn to dialects which often better preserve lexical mementos of past ages. This is also the case with the dialectal affirmative complement (and particle) juści/a juści. The author of the presentation attempts to establish the genesis, semantic structure and categorical value of this unit, which shows functional similarity to the standard Polish expressions: a jakże, oczywiście, właśnie, no pewnie, etc.

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Awdiejew A., 1989, Semantyka a pragmatyka – spór metodologiczny a praktyka badawcza, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XLII, s. 121–127.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bühler K., 2004, Teoria języka. O językowej funkcji przedstawiania, przeł. J. Koźbiał, Kraków [oryg. Sprachtheorie. Die Darstellungsfunktion der Sprache, 1934].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Cybulski M., 2010, Geneza i rozwój gatunków użytkowych, [w:] E. Pleszkun-Olejniczakowa, J. Bachura, M. Worsowicz (red.), O mediach i komunikacji, Łódź, s. 115–128.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Deskur A., 2021, Oralność czy mówioność? O śladach mowy w tekstach staropolskich, „LingVaria” XVI, nr 1 (31), s. 73–83, https://doi.org/10.12797/lv.16.2021.31.06. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.31.06
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dobaczewski A., 1997, O dopowiedzeniach właśnie i otóż to, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska” XLVIII, s. 43–59.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dobaczewski A., 1998, Cechy składniowe i semantyczne polskich dopowiedzeń potwierdzających, Warszawa.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dobaczewski A., 2014, Jeszcze o dopowiedzeniach, [w:] K. Kleszczowa, A. Szczepanek (red.), Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Katowice, s. 125–133.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ducrot O., 1980, Strukturalizm, wypowiadanie i semantyka, przeł. K. Falicka, „Pamiętnik Literacki” 71, z. 2, s. 321–342 [oryg. Structuralisme, énonciation et sémantique, „Poétique” 33, 1978, s. 107–125].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ducrot O., 1993, Dire et ne pas dire. Principes de sémantique linguistique, wyd. 3, Paris.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Grochowski M., 1986, Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia, Wrocław.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Grochowski M., 1993, Interiekcje wolitywne, [w:] M. Grochowski, Konwencje semantyczne a definiowanie wyrażeń językowych, Warszawa, s. 86–93.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jakobson R., 1989, Szyftery, kategorie czasownikowe i czasownik rosyjski, [w:] R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, t. 1, red. M.R. Mayenowa, Warszawa, s. 257–281.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kasabova A., 2008, The Modes of Deixis, [on-line:] https://www.academia.edu/3755263/The_modes_of_deixis (dostęp: 28 IV 2024).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kiklewicz A., 2011, Reguły konwersacji H. P. Grice’a. Pragmatyka czy semantyka?, „Linguistica Copernicana” nr 2 (6), s. 25–38. DOI: https://doi.org/10.12775/LinCop.2011.020
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kleszczowa K., 2015, U źródeł polskich partykuł. Derywacja funkcjonalna, przemiany, zaniki, Katowice.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kleszczowa K., Szczepanek A. (red.), 2014, Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Katowice.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Morris Ch.W., 1946, Signs, Language, and Behavior, New York. DOI: https://doi.org/10.1037/14607-000
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ong W.J., 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. J. Japola, Lublin.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Padučeva E.V., 1992, Wypowiedź i jej odniesienie do rzeczywistości (referencyjne aspekty znaczenia zaimków), przeł. Z. Kozłowska, Warszawa.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pastuch M., 2020, Polskie wyrażenia o funkcji dopowiedzeniowej – historia i współczesność, Katowice.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pastuch M., 2005, Leksykalizacja jako zjawisko wieloprzyczynowe, „Issledovaniâ po Slavânskim âzykam” 10, s. 63–70.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pastuchowa M., 2011, Leksykalizacja wobec tradycji językowej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” VI, s. 244–253.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pastuchowa M., 2015, „Słowa-kameleony” – jak badać dopowiedzenia w tekście staropolskim?, [w:] T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Stramczewska (red.), Jak badać teksty staropolskie, „Staropolskie Spotkania Językoznawcze”, nr 1, Poznań, s. 119–135.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pawelec R. (red.), 2015, Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych, Warszawa.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Przybylska R., 2002, Polisemia przyimków polskich w świetle semantyki kognitywnej, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Przybylska R., 2006, Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-, „Językoznawstwo Kognitywne. Studia i Analizy”, t. 7 Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

SEBor: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sikora K., 2010, Z ginącego gwarowego słownictwa. Toli jako szyfter i aktualizator kontekstu, [w:] J.S. Gruchała, H. Kurek (red.), Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, „Biblioteka LingVariów”, t. 10, Kraków, s. 345–362.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sikora K., 2019, Gwarowe wej wśród wyrażeń egocentrycznych i metatekstowych, [w:] B. Grabka, R. Kucharzyk, A. Tyrpa (red.), Studia Dialektologiczne, t. V, „Prace Instytutu Języka Polskiego PAN”, nr 155, Kraków, s. 169–201.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Szczepankowska I., 2012, O semantyce zaimków, „Białostockie Archiwum Językowe” nr 12, s. 275–291.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Świętek J., 1893, Lud nadrabski (od Gdowa po Bochnię). Obraz etnograficzny, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Świętek J., 1989–2001, Brzozowa i okolica Zakliczyna nad Dunajcem. Obraz etnograficzny – zbiór z lat 1897–1906, red. K. Kwaśniewicz, E. Pietraszek, cz. I–V, Wrocław. Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ziółkowska O., 2020, O wieloznaczności i funkcjonalności terminu dopowiedzenie. Na przykładzie nowotestamentalnych apokryfów staropolskich, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, LXXVI, s. 281–292, https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.6678. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.6678
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pobrania

Opublikowane

2024-11-18

Jak cytować

Sikora, K. (2024) „Gwarowe dopowiedzenie juści / a juści jako przykład leksykalizacji dawnych struktur składniowych”, LingVaria, 19(2(38), s. 207–218. doi: 10.12797/LV.19.2024.38.14.

Numer

Dział

Dialektologia