Językowy obraz demokracji w polszczyźnie

Autor

  • Monika Grzeszczak Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin

DOI:

https://doi.org/10.12797/LV.17.2022.34.07

Słowa kluczowe:

demokracja, językowy obraz świata, „cechy bazowe”, profilowanie

Abstrakt

THE LINGUISTIC IMAGE OF DEMOCRACY IN POLISH LANGUAGE

The article attempts to reconstruct the linguistic image of DEMOCRACY in Polish language in accordance with the methodological assumptions of the “Lublin school of cognitive ethnolinguistics”. The material for analysis has been excerpted from three types of sources: dictionaries, surveys and texts. First, a set of fundamental defining features (“basic features”) of the concept of DEMOCRACY has been established, which focused on four aspects: political, social, ethical and economic. Second, using the operation of profiling, the author of the article outlined which sets of features are ascribed to DEMOCRACY in various types of Polish public discourse. Particular attention has been given to the following (basic) features of the analysed concept: power/majority rule, freedom, equality, tolerance and pluralism.

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bartmiński J., 1986, Czym zajmuje się etnolingwistyka, „Akcent” 26, nr 4, s. 16‒22.

Bartmiński J., 1990, Kolekcja w strukturze tematycznej tekstu ustnego, [w:] T. Dobrzyńska (red.), Tekst w kontekście, Wrocław, s. 155‒174.

Bartmiński J., 2000, Pasywne i aktywne paneuropeizmy we współczesnym języku polskim, [w:] J. Mazur (red.), Słownictwo współczesnej polszczyzny w okresie przemian, Lublin, s. 109‒116.

Bartmiński J., 2006, Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, [w:] idem (red.), Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, Lublin, s. 8‒35.

Bartmiński J., 2008, Wartości i ich profile medialne, [w:] I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa (red.), Oblicza komunikacji. Ideologie w słowach i obrazach, Wrocław, s. 23‒41.

Bartmiński J., Chlebda W., 2013, Problem konceptu bazowego i jego profilowania – na przykładzie polskiego stereotypu Europy, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 25, s. 69‒95.

Bartmiński J., Niebrzegowska S., 1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata, [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), Profilowanie w języku i w tekście, Lublin, s. 211‒224.

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa.

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2019, Wolność w polskiej lingwokulturze, [w:] M. Abramowicz, J. Bartmiński (red.), Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 4: Wolność, Lublin ‒ Warszawa, s. 181‒244.

Bartmiński J., Żuk G., 2007, Polnisch równość ‘Gleichheit’ im semantischen Netz. Kognitive Definition der równość ‘Gleichheit’ im Polnischen, [w:] B. Bock, R. Lühr (red.), Normenund Wertbegriffe in der Verständigung zwischen Ost- und Westeuropa. Akten der internationalen Arbeitstagung 27./28. Februar 2006 in Jena, Frankfurt am Main, s. 33‒68.

Bartmiński J., Żuk G., 2009, Pojęcie równości i jego profilowanie we współczesnym języku polskim, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 21, s. 47‒67.

Bednarczuk M., 2009, Rozumienie narodu i jego profilowanie we współczesnym języku polskim, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 21, s. 85‒101.

Czachur W., 2011, Dyskursywny obraz świata. Kilka refleksji, „tekst i dyskurs – text und diskurs” 4, s. 79‒97, [on-line:] http://tekst-dyskurs.eu/resources/html/article/details?id=223460 (dostęp: 10 I 2022).

Dijk T.A. van, 2003, Dyskurs polityczny i ideologia, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 15, s. 7‒28.

Grzegorczykowa R., 2004, Idee kognitywizmu jako podstawa badań porównawczych w zakresie semantyki, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 16, s. 75‒84.

Grzeszczak M., 2014, Polski honor w świetle danych ankietowych i tekstowych, [w:] J. Bartmiński, I. Bielińska-Gardziel, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów 2. Wokół europejskiej aksjosfery, Lublin, s. 237‒260, https://doi.org/10.17951/et.2013.25.23.

Grzeszczak M., 2015, Pojęcie demokracji i jego profilowanie w polskim i niemieckim dyskursie publicznym (1989–2009), Lublin.

JWP: J. Bartmiński (red.), Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, Lublin 2006.

Majer-Baranowska U., 2006, demokracja, [w:] J. Bartmiński (red.), Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, Lublin, s. 72‒77.

Marczewska M., 2012, Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam… Choroba. Studium językowo-kulturowe, Kielce, [on-line:] https://www.academia.edu/5351775/_Ja_ci%C4%99_zamawiam_ja_ci%C4%99_wyp%C4%99dzam_Choroba_Studium_j%C4%99zykowo_kulturowe (dostęp: 10 I 2022).

Niebrzegowska-Bartmińska S., 2004, Badania etnolingwistyczne w Lublinie, [w:] Z. Krążyńska, Z. Zagórski (red.), Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. 13, Poznań, s. 79‒89.

PJT: J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), Profilowanie w języku i w tekście, Lublin 1998.

PP: J. Bartmiński (zest.), Profilowanie pojęć. Wybór prac, Lublin 1993.

Tyrpa A., 2006, Etnolingwistyka ludowa, narodowa, porównawcza – koncepcje neofilologów i polonistów, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 18, s. 105‒116.

Underhill J.W., 2012, Ethnolinguistics and Cultural Concepts. Truth, Love, Hate and War, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511862540

Waszakowa K., 2005, Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa.

Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, praca zbiorowa, red. P. Żmigrodzki, M. Bańko, B. Batko-Tokarz, J. Bobrowski, A. Czelakowska,

M. Grochowski, R. Przybylska, J. Waniakowa, K. Węgrzynek, Kraków 2018.

Pobrania

Opublikowane

2022-11-21

Jak cytować

Grzeszczak, M. (2022) „Językowy obraz demokracji w polszczyźnie”, LingVaria, 17(2(34), s. 97–109. doi: 10.12797/LV.17.2022.34.07.

Numer

Dział

Polszczyzna współczesna