Brama Kombinatu – zwycięskie koncepcje projektów Centrum Administracyjnego w Nowej Hucie, ewolucja i realizacja
DOI:
https://doi.org/10.36123/RK.2021.87.08Keywords:
Nowa Huta, Centrum Administracyjne HiL, kombinat metalurgiczny, realizm socjalistyczny, biurowiec, „narodowa forma”Abstract
THE STEEL PLANT GATEWAY – WINNING DESIGN CONCEPTIONS THE ADMINISTRATIVE CENTRE IN NOWA HUTA, EVOLUTION AND IMPLEMENTATION
With the establishment of the Steel Plant in the Nowa Hutadistrict of Kraków the plan was to construct the Administrative Centre, two buildings fronting the entrance to theplant. The first proposed design was sent from the USSR, along with a preliminary outline of the overall investment. A local design was rejected. In May 1951, a competition was announced, which resulted in a joint selection of two works: by Biuro Projektów NH and by Miastoprojekt NH. Eventually, the Miastoprojekt studio (Janusz Ballenstedt, and Janusz and Marta Ingarden) was entrusted with the execution. Groups of photographs depicting the winning conceptions have been preserved in the National Archives in Kraków. All proposals, constrained by the doctrine of socialist realism, drew on native art. The architects looked for inspiration in symbolic places, such as the Saski Palace in Warsaw, the National Museum in Kraków, or the Wawel Royal Castle. Significant places that expressed national content were chosen, and their forms were applied in a different context, giving them a new, socialist meaning. Thanks to the extant materials and comparative analysis, it was possible to assign articular conceptual drawings to architectural studios. The Archives of the New Administrative Centre store the complete detailed design, which also includes two successive variants of the façade solution. This allows us to trace the evolution of the conception, probably in a reaction to the criticism that was part of the creative process under Socialist Realism. Reaching back to the tradition of Polish architecture and simplifying the forms of architectural details was also common in the interwar period, especially in public buildings. Here, the form of the facade of office buildings conceals their function, disguises the material and construction, as well as the layout of the rooms and passageways. The architecture of the Administrative Centre had been criticised even before the complex was completed, which was connected with the downfall of the doctrine of Socialist Realism.
References
Baraniewski Waldemar, Ideologia w architekturze Warszawy okresu realizmu socjalistycznego, „Rocznik Historii Sztuki”, T. 22: 1996.
Baraniewski Waldemar, Klasycyzm a nowy monumentalizm. Materiały z sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 1991, Warszawa 1994.
Baraniewski Waldemar, Rola „tradycji” w architekturze polskiej lat 1949–1956, w: Tradycja i innowacja. Materiały z sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 1979, Warszawa 1981.
Blaschke Kinga, Mit „renesansu lubelskiego” w polskiej historii sztuki w latach 50. XX wieku, w: Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, red. Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Scheuerer, Piotr Oszczanowski, Wrocław 2011.
Fabiański Marcin, Purchla Jacek, Historia architektury Krakowa, Kraków 2001.
Jankowski Janusz, Mosty w Polsce i mostownicy polscy, Wrocław i in. 1973.
Komorowski Waldemar, Urbanistyka i architektura Nowej Huty 1949–1959, „Rocznik Krakowski”, T. 71: 2005.
Krakowski Piotr, Nacjonalizm a sztuka patriotyczna, w: Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789–1950, red. Dariusz Konstantynow, Robert Pasieczny, Piotr Paszkiewicz, Warszawa 1998.
Leśniakowska Marta, Polska historia sztuki i nacjonalizmy, w: Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789–1950, red. Dariusz Konstantynow, Robert Pasieczny, Piotr Paszkiewicz, Warszawa 1998.
Miezian Maciej, Nowa Huta: Socjalistyczna w formie, fascynująca w treści, Kraków 2004.
Mikułowski-Pomorski Jerzy, U genezy powołania nowego miasta. Między pogłoską a dedukcją,w: Narodziny nowej Huty. Materiały sesji naukowej odbytej 25 kwietnia 1998 roku, Kraków 1999.
Paradowska Aleksandra, Szymański Wojciech, Towarzysz architekt. Wizje nowoczesności Mariana Spychalskiego i nieukończony projekt II RP, w: Socrealizmy i modernizacje, red. Aleksandra Sumorok, Tomasz Załuski, Łódź 2017.
Pilikowski Michał, Architekt Adolf Szyszko-Bohusz w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, Kraków 2020.
Pochwała Stanisław, Salwiński Jacek, Sibila Leszek J., Kryptonim „Gigant”, Kraków 2008.
Pszczółkowski Michał, Architektura użyteczności publicznej II Rzeczpospolitej 1918–1939. Forma i styl, Łódź 2014.
Sibila Leszek J., Nowa Huta – architektura i twórcy „miasta idealnego”, w: Nowa Huta –architektura i twórcy miasta idealnego – niezrealizowane projekty, red. Anna Biedrzycka, Agnieszka Chyb, Magdalena Fryźlewicz, Kraków 2007.
Sibila Leszek J, Nowohucki design. Historia wnętrz i ich twórcy w latach 1949–1959, Kraków 2007.
Smaga Magdalena, Od planu po realizację – budynki „Z” i „S” Centrum Administracyjnego Huty im. Lenina, „Światowid. Rocznik Muzeum PRL-u w Krakowie”, T. 4: 2017.
Smaga Magdalena, Od planu po realizację – budynki „Z” i „S” Centrum Administracyjnego Huty im. Lenina, cz. 2, „Światowid. Rocznik Muzeum PRL-u w Krakowie”, T. 5: 2018.
Stefański Krzysztof, Architektura polska 1949–1956, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 1982, t. 27, nr 1/2.
Szacki Jerzy, Trzy pojęcia tradycji, „Studia Socjologiczne”, 1970, t. 10, nr 1.
Trybuś Jarosław, Warszawa niezaistniała. Niezrealizowane projekty urbanistyczne i architektoniczne Warszawy dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 2012.
Turowski Andrzej, Polska ideoza, w: Sztuka polska po 1945 roku. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, listopad 1984, Warszawa 1984.
Włodarczyk Małgorzata, Nowy Gmach Muzeum Narodowego w Krakowie. Z dotychczasowych dziejów, zwroty historii, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2010, t. 55, nr 3.
Włodarczyk Wojciech, Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950–1954, Paris 1986.
Artykuły prasowe
Dyskusja o architekturze Młynowa, „Stolica. Warszawski Tygodnik Ilustrowany”, 1953, nr 48; 1954, nr 16.
Fołtyn Adam, Powstają mury nowej dzielnicy śródmieścia Nowej Huty, „Dziennik Polski”, 1952, nr 298.
Na budowie Centrum Administracyjnego, „Budujemy socjalizm”, 1956, nr 3.
Powstaje 100 000 socjalistyczne miasto. Budowa centralnej dzielnicy Nowej Huty rozpocznie się we wrześniu b.r., „Dziennik Polski”, 1952, nr 202.
Powstanie Centrum Administracyjne, „Dziennik Polski”, 1952, nr 20.
Robak Tadeusz, Baszty, kolumny i forteca, czyli o architekturze Nowej Huty, „Budujemy socjalizm”, 1955, nr 118.
Strony internetowe
http://www.sztakmodernizmu.pl/szlak//baza-obiektow/centrum-administracyjne-huty-im-leninaHYPERLINK
http://www.sztakmodernizmu.pl/szlak//baza-obiektow/centrum-administracyjne-huty-im-lenina [dostęp: 26.11.2020]”
http://www.inmemoriam.architektsarp.pl/pokaz/artur_chwalibogowski,8827
Downloads
Published
Issue
Section
License
See more at Copyright & Licensing tab.