Co „czas ochronił, a wieki i zdarzenia gwałtowne oszczędziły”. Refleksje nad dziejami Ołtarza Mariackiego
DOI:
https://doi.org/10.36123/RK.2021.87.03Słowa kluczowe:
Ołtarz Mariacki, ochrona i konserwacja dzieł sztukiAbstrakt
Ołtarz Wita Stwosza zdobi krakowski kościół Mariacki od ponad pięciuset lat. W tym okresie zniknęła bezpowrotnie ogromna ilość gotyckich retabulów w Krakowie i w Polsce, inne zostały usunięte z pierwotnego miejsca, podzielone względnie przekształcone. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, jak to się stało, że ogromna nastawa przetrwała pożary, działania wojenne, próby zawłaszczenia bądź wymiany na nową, jak uniknęła radykalnych działań restauratorskich.
PlumX Metrics of this article
Bibliografia
Adamowicz Jarosław, Program badawczo-konserwatorski wielkiego ołtarza Wita Stwosza w bazylice Mariackiej w Krakowie realizowany w latach 2105–2020/2021 w kontekście jego historii konserwacji, w: Studia jubileuszowe 70 lat Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, red. Małgorzata Nowalińska, Kraków 2020.
Google Scholar
Bandmann Günter, Przemiany w ocenie tworzywa w teorii sztuki XIX w., w: Pojęcia, problemy, metody współczesnej nauki o sztuce, red. Jan Białostocki, Warszawa 1976.
Google Scholar
Bednarek Anna, Historia jednego albumu. Pomniki Krakowa.
Google Scholar
Sztuka i starożytność = Monumenta antiquae artis Cracoviensia Karola Beyera i Melecjusza Dutkiewicza, „Folia Historiae Artium”, Seria Nowa, R. 16: 2018.
Google Scholar
Budziłło-Skowron Danuta, Uwagi o stanie zachowania krakowskiego Ołtarza Mariackiego Wita Stwosza, „Folia Historiae Artium”, R. 25: 1989.
Google Scholar
Dettloff Szczęsny, Dobrowolski Tadeusz, Dutkiewicz Józef E., Wit Stwosz – ołtarz krakowski, Warszawa 1951.
Google Scholar
Essenwein August v., Die mittelalterlichen Kunstdenkmale der Stadt Krakau, Leipzig 1869.
Google Scholar
Frycz Jerzy, Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795–1918, Warszawa 1975.
Google Scholar
Gadomski Jerzy, Jeszcze o konstrukcji i treści późnogotyckiego retabulum ołtarza głównego w katedrze na Wawelu, w: Artem quaevis alit terra. Studia professori Piotr Skubiszewski anno aetatis suae septuagesimo quinto oblata, Warszawa 2006.
Google Scholar
Gadomski Jerzy, Późnogotyckie retabulum ołtarza głównego w katedrze na Wawelu, Kraków 2001.
Google Scholar
Grabowski Ambroży, Kraków i jego okolice, Kraków 1836.
Google Scholar
Jurkowlaniec Grażyna, Ołtarz Mariacki Wita Stwosza.
Google Scholar
Tradycja – innowacja – recepcja, w: Andrzej Nowakowski, Blask. Ołtarz Mariacki Wita Stwosza, Kraków 2011.
Google Scholar
Kaszowska Zofia, Brokaty wytłaczane w gotyckim malarstwie i rzeźbie na terenie Małopolski, Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, t. 15, Kraków 2006.
Google Scholar
Kremer Józef, Listy z Krakowa, Wilno 1855.
Google Scholar
Link-Lenczowska Stanisława, „Kabinet patriotyczny” w zbiorach wawelskich i jego twórca Józef Korwin Brzostowski, „Studia Waweliana”, 2007, t. 13.
Google Scholar
Łuszczkiewicz Władysław, O treści i znaczeniu artystycznym ołtarza w kościele Panny Maryi w Krakowie, arcydzieła Wita Stwosza, Kraków 1868.
Google Scholar
Makowski Adam, Kwiat świątobliwego żywota szlachetney panny Barbary Langi […], Kraków 1655.
Google Scholar
Marcinkowski Wojciech, Ołtarz neogotycki z rzeźbami gotyckimi z ołtarza św. Jana Chrzciciela w kościele św. Floriana, hasło w: Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa, katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie, Kraków 2018.
Google Scholar
Marcinkowski Wojciech, Uwagi o typie krakowskiej nastawy Wita Stwosza, „Folia Historiae Artium, R. 25: 1989.
Google Scholar
Marcinkowski Wojciech, „Współodkupienie” i „Zaślubiny”. Przedstawienia we wnętrzu szafy krakowskiego retabulum Stwosza, „Folia Historiae Artium”, R. 24: 1988.
Google Scholar
[od redakcji] „Pszczółka Krakowska”, 1820, t. 5.
Google Scholar
Paciorek Marian, Luboń Agnieszka, Ołtarz Wita Stwosza, w: Prace konserwatorskie we wnętrzu bazyliki Mariackiej (1997–1999), „Renowacje”, 2000, T. 3, z. 1.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, Dwa manierystyczne ołtarze z krakowskiego kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Iwanowicach, w: Praxis atque theoria. Studia ofiarowane profesorowi Adamowi Małkiewiczowi, red. Jan Ostrowski, Piotr Krasny, Andrzej Betlej, Kraków 2006.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, Dzieje nastaw ołtarza głównego katedry wawelskiej od połowy XV do początku XXI wieku, „Rocznik Krakowski”, T. 73: 2007.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, Dzieje ośmiu krakowskich obrazów Hansa Suessa z Kulmbachu z cyklem św. Katarzyny Aleksandryjskiej od powstania do roku 1939, hasło w: Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa, katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie, Kraków 2018.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, Kilka uwag o pochodzeniu i losach późnogotyckich figur Madonny z Dzieciątkiem w kościele parafialnym pw. Wszystkich Świętych w Iwanowicach oraz św. Katarzyny i św. Małgorzaty w Muzeum Narodowym w Krakowie, w: „Żeby wiedzieć”. Studia dedykowane Helenie Małkiewiczównie, red. Wojciech Walanus, Marek Walczak, Joanna Wolańska, Kraków 2008.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, Manierystyczny ołtarz główny w kościele św. Marka w Krakowie, w: Studia z dziejów kościoła św. Marka, Kraków 2001.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, O późnorenesansowym ołtarzu kościoła oo. Franciszkanów w Krakowie; w: „Patientia et Tempus”, studia z historii sztuki ofiarowane Marianowi Korneckiemu w 75 rocznicę urodzin, Kraków 1998.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, Późnogotycki pentaptyk tablicowy ze sceną Koronacji Marii, niegdyś w krakowskim kościele Mariackim, obecnie u św. Mikołaja na Wesołej, w: Limen expectationis. Księga pamiątkowa ku czci śp. ks. prof. dr. hab. Zdzisława Klisia, red. Jacek Urban, Andrzej Witko, Kraków 2012.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, Recepcja dzieł dawnej sztuki i pamiątek przeszłości w diecezji krakowskiej w epoce kontrreformacji, Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, t. 18, Kraków 2009.
Google Scholar
Pencakowski Paweł, Renesansowy ołtarz główny z katedry krakowskiej w Bodzentynie, „Studia Waweliana”, 2002/2003, t. 11/12.
Google Scholar
Rudkowski Tadeusz, Dzieje konserwatorskie Ołtarza Mariackiego, w: Wit Stosz. Studia o sztuce i recepcji, red. Adam S. Labuda, Poznań – Warszawa 1986.
Google Scholar
Secomska Krystyna, Kwatery tryptyku (dominikańskiego), hasło w: Malarstwo gotyckie w Polsce, t. 2: Katalog zabytków, red. Adam S. Labuda i Krystyna Secomska, Warszawa 2004.
Google Scholar
Seweryn Tadeusz, Warsztat malarski Wita Stwosza, „Sztuki Piękne”, 1933, R. 9, nr 6.
Google Scholar
[Siemieński Lucjan], O restauracyach krakowskich, „Czas Krakowski”, 1870, R. 23, nr 8.
Google Scholar
Skrabski Józef, Modernizacja i renowacja kościoła Mariackiego w czasach archiprezbitera Jacka Łopackiego. Między Kacprem Bażanką a Franciszkiem Placidim, „Rocznik Krakowski”, T. 74: 2008.
Google Scholar
Skubiszewski Piotr, Cykl wielkanocny w Ołtarzu Mariackim Wita Stwosza, „Rocznik Historii Sztuki”, T. 12: 1981.
Google Scholar
Szydłowski Tadeusz, O Wita Stwosza Ołtarzu Mariackim i jego pierwotnym wyglądzie, „Prace Komisji Historii Sztuki”, 1920, t. 2, z. 1.
Google Scholar
Szydłowski Tadeusz, Über die Restaurierung des Krakauer Veit-Stoß-Marienaltars in den Jahren 1866–1871, „Mitteilungen der k.k. Zentral-Komission für Denkmalpflege”, Jh. 13 (III Folge): 1914, Nr 11–12.
Google Scholar
Ślesiński Władysław, Konserwacja Ołtarza Mariackiego w XIX wieku w świetle znalezionego rękopisu, „Ochrona Zabytków”, 1967, t. 20, nr 2.
Google Scholar
Walawender Antoni, Kronika klęsk elementarnych w Polsce i w krajach sąsiednich w latach 1450–1586, cz. 2: Zniszczenia wojenne i pożary, Lwów 1935.
Google Scholar
Walczy Łukasz, „Aresztowanie” ołtarza Wita Stwosza. Wystawa na Wawelu 1949–1957, „Ochrona Zabytków”, 1992, t. 45, nr 4.
Google Scholar
Walczy Łukasz, Dzieje konserwacji ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie, Biblioteka Krakowska, nr 157, Kraków 2012.
Google Scholar
Walczy Łukasz, Der krakauer Marienaltar von Veit Stoß und sein Schicksal, „Maltechnik-Restauro”, Jh. 40: 1985, H. 2.
Google Scholar
Walczy Łukasz, Krakowski ołtarz Wita Stwosza i jego losy, „Ochrona Zabytków”, 1983, t. 36, nr 3–4.
Google Scholar
Waltoś Stanisław, Grabież ołtarza Wita Stwosza, Kraków 2015.
Google Scholar
Wolska Agata, Zagrabiony, odzyskany. Historia powrotu ołtarza Wita Stwosza do Krakowa, Kraków 2019.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.