Towarzysze czy strażnicy pamięci? Na przykładzie Muzeum KL Plaszow
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2023.10Keywords:
memorial site, camp, cemetery, institution, museum, society, conflictAbstract
COMPANIONS OR GUARDIANS OF MEMORY? A CASE STUDY OF THE MUSEUM OF KL PLASZOW
The paper describes the process of establishing the Museum of KL Plaszow in Kraków (MKLP) and the social consequences thereof. The sequence of actions undertaken in the formal sphere resulted in the post-camp area losing its neutral character, which in turn met with opposition from the local community of Kraków. Most of all, a redefinition of the understanding of the concept of a memorial site took place in the public discourse, and there was a growing need to identify the primary memory of the said space. The ongoing dispute, axiological in nature, had an impact on all the engaged parties, and in the case of the Museum it led not only to some concessions regarding the form of commemoratiom (e.g. lack of a fence), but also to the reflection which, in turn, results in the gradual change in our interpretation of the memorial site itself and the role of its guardian. And even though from the perspective of scholars (e.g. Nora, Bauman, Kapralski) this particular conflict, as well as other, similar ones, are an inherent part of contemporaneity, it becomes a challenge for an institution which understands theoretical analyses to rework and internalize this process in its day-to-day practice.
References
Bauman Zygmunt: Ponowoczesne wzory osobowe. „Studia Socjologiczne” 2011, t. 1, s. 435–458
Bednarek Małgorzata: Sytuacja prawna cmentarzy żydowskich w Polsce 1944–2019. Kraków–Budapeszt–Syrakuzy 2020
Bednarek Monika, Śmietana Marta: Muzeum Miejsce Pamięci KL Plaszow. Założenia scenariusza upamiętnienia. W: Historia w przestrzeniach pamięci. Obozy – „miejsca po” – muzea. Red. Tomasz Kranz. Lublin 2021, s. 309–336
Dauksza Agnieszka: Ustanawianie świadka. „Teksty Drugie” 2018, nr 3, s. 69–96
Gaweł Łukasz: Społeczna odpowiedzialność organizacji kultury. Muzea w otoczeniu społecznym. W: Zarządzanie w kulturze. Teoria i praktyka. Red. nauk. Anna Pluszyńska, Agnieszka Konior, Łukasz Gaweł. Warszawa 2020, s. 81–94
Groby wojenne na terenie Małopolski [online]. Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl/pl-PL/Home/Obiekt/2223
Kapralski Sławomir: Muzea historyczne w pespektywie studiów nad pamięcią zbiorową. W: Historia Polski od-nowa. Nowe narracje muzealne i reprezentacje przeszłości.
Red. Robert Kostro, Kazimierz Wóycicki, Michał Wysocki. Warszawa 2014, s. 159–187
Kocik Katarzyna: Płaszów. Próby upamiętnienia (1945–2007). W: Płaszów – odkrywanie. Kraków 2016, s. 97–142
Kocik Katarzyna: KL Plaszow – pomiędzy historią a polityką pamięci. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2020, z. 38, s. 221–252
Konkurs Urbanistyczno-Architektoniczny na opracowanie koncepcji zagospodarowania przestrzennego terenów byłego „Obozu Płaszów” w Krakowie. „Komunikat SARP” [online]. 2007, nr 5/6, s. 30–35 [dostęp 20 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://www.sarp.pl/pliki/kom_05_06-07.pdf
Kornhauser Julian: Wiersz o pamięci. W: Hetman Rafał: Las zbliża się powoli. Kto po wojnie mordował w Dębrzynie. Wołowiec 2022, s. 5
Kotarba Ryszard: Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Warszawa–Kraków 2009
Kotarba Ryszard: Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Przewodnik historyczny. Kraków 2014
Kotarba Ryszard: Żydzi Krakowa w dobie zagłady (ZAL/KL Plaszow). Kraków–Warszawa 2022
„Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2020, z. 38
Łapiński Jacek: Sacrum w krajobrazie a krajobraz sakralny. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” 2018, nr 39, s. 41–62
Miejsce Pamięci KL Plaszow. Raport za okres 2016–2017 [online]. Muzeum KL Plaszow [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://plaszow.org/o-muzeum/wydawnictwa
Miejsce Pamięci KL Plaszow. Raport za okres 2018–2019 [online]. Muzeum KL Plaszow [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://plaszow.org/o-muzeum/wydawnictwa Mrowiec Małgorzata: Kraków. Emocje wokół tworzonego muzeum KL Plaszow [online]. Kraków Nasze Miasto, 1 lipca 2019 [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://krakow.naszemiasto.pl/krakow-emocje-wokol-tworzonego-muzeum-kl-plaszow/ar/c1-5188875
Muzeum – Miejsce Pamięci KL Plaszow w Krakowie – konsultacje społeczne wokół zagadnień związanych z powstającym muzeum [online]. Kraków.pl, 4 listopada 2021
[dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://obywatelski.krakow.pl/konsultacje_spoleczne_-_zakonczone/243801,2149,komunikat,muzeum___miejsca_pamieci_kl_plaszow_w_krakowie___konsultacje_spoleczne_wokol_zagadnien_zwiazanych_z_powstajacym_muzeum.html
Nora Pierre: Między pamięcią a historią. Les lieux de Mémoire. Przeł. Paweł Mościcki. „Archiwum” 2009, nr 2, s. 4–12
Nycz Ryszard: Polska pamięć. „Teksty Drugie” 2016, nr 6, s. 7–14
Park Pamięci Płaszów [online]. Akcja Ratunkowa dla Krakowa [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https:/akcjaratunkowadlakrakowa.pl/park-pamieci-plaszow
Płaszów – odkrywanie. Kraków 2016
Porąbka Sylwia: Kulturowe aspekty sporu wokół form upamiętnienia KL Plaszow w Krakowie. „Politeja” 2020, nr 4, s. 169–184
Raport końcowy wraz z załącznikami z konsultacji społecznych powstawania Muzeum – Miejsca Pamięci KL Plaszow w Krakowie [online]. Kraków.pl, 4 listopada 2021 [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://obywatelski.krakow.pl/konsultacje_spoleczne_-_zakonczone243801,2149,komunikat,muzeum___miejsca_pamieci_kl_plaszow_w_krakowie___konsultacje_spoleczne_wokol_zagadnien_zwiazanych_z_powstajacym_muzeum.html
Skrobot Wiesław: Muzeum – przestrzeń publiczna i miejsce społeczne. „Muzealnictwo” [online]. 2015, t. 56, s. 219–225 [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://muzealnictworocznik.com/resources/html/article/details?id=139618&language=pl
Stendig Jakub: Płaszów. Ostatnia stacja krakowskiego żydostwa.Przyg. do druku Monika Bednarek. Kraków 2020
Stiepanowa Maria: Pamięci pamięci. Przeł. Agnieszka Sowińska. Warszawa 2020
Stop Ogradzaniu Krzemionek [online]. Facebook [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://www.facebook.com/stopOgradzaniuKrzemionek
Szpociński Andrzej: Miejsca pamięci (lieux de mémoire). „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 11–20
Szymański Wojciech: Pomnik Ofiar Faszyzmu w Płaszowie jako tekst, kontekst i pod-tekst kultury. Pamięć o wojnie po wojnie. W: Płaszów – odkrywanie. Kraków 2016, s. 143–169
Ślusarczyk Joanna: Konflikt magistrat – mieszkańcy wokół Miejsca Pamięci KL Plaszów [online]. Radio Kraków, 4 listopada 2021 [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://www.radiokrakow.pl/aktualnosci/krakow/konflikt-magistrat-mieszkancy-wokol-miejscapamieci-kl-plaszow
Śmietana Marta: Cmentarz – muzeum. Poza kategoriami. W: Niematerialne dziedzictwo kulturowe w teorii i praktyce. Red. nauk. Anna Niedźwiedź, Izabela Okręglicka [online]. Kraków 2021, s. 41–58 [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://books.akademicka.pl/publishing/catalog/view/327/1010/1329
Uchwała nr XLVII/1273/20 Rady Miasta Krakowa z dnia 14 października 2020 r. w sprawie utworzenia samorządowej instytucji kultury: Muzeum – Miejsce Pamięci KL Plaszow w Krakowie. Niemiecki nazistowski obóz pracy i obóz koncentracyjny (1942–1945) (w organizacji) [online]. Miasto Kraków – bip [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=167&sub_dok_id=167&sub=uchwala&query=id%3D25210%26typ%3Du
Wizualizacje projektów Muzeum KL Plaszow [online]. Muzeum KL Plaszow, 25 stycznia 2013 [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://plaszow.org/aktualnosc/wizualizacje-projektow-muzeum-kl-plaszow
Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy, stan na styczeń 2021 r. [online]. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie [dostęp 19 lipca 2023]. Dostępny w internecie: https://www.wuoz.malopolska.pl/wp-content/uploads/2021/02/Rejestr-powiaty-stycze%C5%84-2021.pdf
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Marta Śmietana

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
See more at Copyright & Licensing tab.