Walery Maliszewski (1836–1885) – nie tylko fotograf Krakowa
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2022.07Keywords:
Walery Maliszewski, history of photography, photography in KrakówAbstract
WALERY MALISZEWSKI (1836–1885) – SO MUCH MORE THAN A PHOTOGRAPHER OF KRAKÓW
Walery Maliszewski (b. 27 January 1836 in Kraków, d. 30 May 1885 also in Kraków) was the son of Tomasz Maliszewski and Elżbieta Maliszewska, née Taroni. He started off as a confectioner, and then, probably in the early 1860s, his career shifted to photography. According to literature on the subject, Maliszewski worked as a daguerreotyper from 1848 onward, which is, obviously, misinformation. Another date which has been marked as the beginning of his photographic activity – 1856 – does not seem to be confirmed either. Many questions still remain unclear, such as his association with the “J. Maliszewski & Co” studio which operated in Kraków in the 1860s. Walery Maliszewski ran his atelier at 166 Nowy Świat St (currently 9 Straszewskiego St) from the second half of the 1860s at the latest. It was probably in 1870 that he moved his establishment to a new location at 430 Mały Rynek (currently at No. 7), where he co-ran his studio for a short period of time with a business partner by the name of Marceli Rzymkowski. By 1871 he was presumably running the studio solely under his own name, and by 1880 at the latest he relocated his business to 228 Szewska St (currently No 21). From 1869 onward he struggled to open a branch of his studio in Krynica; while this attempt proved unsuccessful, he had more luck in Iwonicz where his new studio operated probably from the 1870s to 1885. Maliszewski used the photographic process which was typical of his time, i.e. collodion negatives from which he produced albumen prints. He signed his works in the manner which was very common at that time, i.e. by lithographing his name, address and some ornaments at the back of the prints, as well as using other inscriptions and stamps. His workshop is most famous for photographs of Kraków which he executed mostly in the form of stereoscopic cards and in the carte de visite format. Maliszewski photographed Kraków’s Old Town, Wawel Castle, and, less frequently, Kazimierz or Zwierzyniec. Apart from typical views representing individual buildings, he would often also execute wider frames showing larger portions of the cityscape, such as a street, or a square. Some of the frames prove that capturing picturesqueness was perhaps more important to him than the strictly documentary qualities. Maliszewski also created portraits, as well as the so-called ‘ethnic (folk) types’ presenting the diversity of ethnic groups inhabiting the Kraków area, the Lemkos, the Rusyns, and the Romani. His oeuvre also included the photographic reproductions of Maksymilian Cercha’s works which were supposed to be published in the form of a picture album in 1868 – a project which, apparently, was never brought to fruition. Other creative projects included the photographic calendars for the years 1867 and 1868 designed as photomontages of a plethora of prints and pictures of Kraków. Photographs from Maliszewski’s studio were also used to compile similarly arranged collages: Pamiątka z Krakowa [Souvenir from Kraków] and Pamiątka z Krynicy [Souvenir from Krynica]. Apart from taking and developing pictures, Maliszewski also organized exhibitions of photographs brought from abroad, mostly those presenting sights from World’s Fairs. The first of these exhibitions was held in Kraków at the turn of 1867 and the beginning of 1868, and the last one took place in 1878 in Warsaw.
References
|125 aukcja antykwaryczna 18.05.2013. Krakowski Antykwariat Naukowy. Kraków 2013
II. Lista Gości przybyłych do Krynicy od dnia 30go Czerwca do 15go Lipca 1869. Krynica 1869
IIIcia lista gości przybyłych do Krynicy od dnia 15go lipca do 31go lipca 1871 r. Krynica 1871
„Ad Usque fidelis”: ikonografia irredenty polskiej w zbiorach Fundacji Rodzinnej Blochów. Cześć Trzecia A. [online]. Nowy Jork 2022 [dostęp 30 listopada 2022]. Dostępny w internecie: https://www.academia.edu/68018858/_Ad_Usque_fidelis_IKONOGRAFIA_irredenty_polskiej_w_zbiorach_nowojorskiej_Fundacji_Rodzinnej_Bloch%C3%B3w_Cz%C4%99%C5%9B%C4%87_Trzecia_A_Nowy_Jork_2022
Alexander Nowolecki. „Kłosy” 1884, t. 34, nr 1017, s. 418
B.L.: Czasopisma lwowskie. Dokończenie. „Niwa. Dwutygodnik naukowy, literacki i artystyczny” 1873, t. 3, nr 33, s. 207–210
Banach Jerzy: Ikonografia Wawelu. Kraków 1977
Banach Jerzy: Ikonografia Rynku Głównego w Krakowie. Katalog Widoków Krakowa, nr 1. Kraków 1998
Bąk-Koczarska Celina: Mieszkańcy pałacu „pod Krzysztofory” w Krakowie. Właściciele i lokatorzy od XIV do XX wieku. Kraków 1999
Bednarek Anna: Nie tylko Kriegerowie. Fotografowie Krakowa i jego zabytków w XIX wieku. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, z. 37, s. 151–170
Bednarek Anna, Walanus Wojciech: Katalog. W: Katalog Fototeki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Fotografie dzieł sztuki polskiej wykonane przed rokiem 1900. Red. Wojciech Walanus. Kraków 2019, s. 59–466
Bednarek Anna, Walanus Wojciech: „Rzecz to zapewne niełatwa, gdzie mało Światła słonecznego, aż pełno zawsze pobożnych”. O najstarszych fotografiach ołtarza mariackiego Wita Stwosza. W: Jako serce pośrodku ciała… Kultura artystyczna kościoła Mariackiego w Krakowie. Red. Marek Walczak, Agata Wolska. Kraków 2021, s. 435–448
Białkiewicz Zbigniew Jan: Feliks Księżarski – krakowski architekt epoki romantycznego historyzmu i dojrzałego eklektyzmu. „Rocznik Krakowski” 1989, t. 55, s. 163–180
Białkiewicz Zbigniew Jan: Feliks Księżarski (1820–1884). Krakowski architekt epoki historyzmu. Kraków 2008
Bühler Lucia, Herren Marc: Vitalis Maleszewsky [online]. Büro für Fotografiegeschichte Bern [dostep 3 grudnia 2022]. Dostępny w internecie: https://fr.foto-ch.ch/home?detail=1394&type=photographer
Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie. Przewodnik po zasobie archiwalnym. Oprac. Anna Krochmal. Warszawa 2005
Cercha Maksymilian, Cercha Stanisław: Pomniki Krakowa. Z tekstem Feliksa Kopery. T. 1. Kraków 1904
Cyrankiewicz Stanisław: Przewodnik cmentarny Krakowa, Podgórza i Zwierzyńca. Kraków 1908
Dehnel Jacek: Ks. Jędrzej Kutrzeba [online]. [dostęp 21 listopada 2022]. Dostępny w internecie: https://awers-rewers.pl/ks-jedrzej-kutrzeba
Dębicki Klemens: Iwonicz w roku 1882. Lwów 1883
Dziedzic Leszek: Najstarsze fotografie Kielc (do 1885 roku). Źródła do Dziejów Kielc. Seria Nowa, nr 9. Kielce 2017
Encyklopedia Krakowa. Red. prowadzący Antoni Henryk Stachowski. Kraków 2000
Frankowska Bożena: Encyklopedia teatru polskiego. Warszawa 2003
Garztecki Juliusz: Metoda kolodionowa w fotografii i konserwacja negatywów kolodionowych. „Ochrona Zabytków” 1971, nr 1, s. 25–34
Garztecki Juliusz: Mistrz zapomniany. O Michale Greimie z Kamieńca. Kraków 1972
Girtler Kazimierz: Opowiadania. T. 1. Pamiętniki z lat 1803–1831. Przedm. i wybór tekstu Zbigniew Jabłoński, oprac. tekstu i przypisy Zbigniew Jabłoński, Jan Staszel. Kraków 1971
Got Jerzy: Teatr i teatrologia. Wybór tekstów Emil Orzechowski. Kraków 1994
Homola-Skapska Irena: Krakowskie cukiernie i kawiarnie w XIX wieku. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F. Historia” 1996, t. 51, s. 43–61
Homola-Skapska Irena: W salonach i traktierniach Krakowa. Przemiany w Środowisku społecznym Krakowa lat 1795–1846. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” 2000, t. 45, s. 191–228
Janik Maciej: Fotografia w guberniach kieleckiej i radomskiej w latach 1839–1918. „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1986/1987, t. 15, s. 85–139
Kenig Piotr: Dawne atelier fotograficzne Bielska-Białej. Bielsko- Biała 2019
Keder Iwona, Komorowski Waldemar: Ikonografia placu Wszystkich Świętych oraz ulic Franciszkańskiej, Poselskiej, Senackiej i Kanoniczej w Krakowie. Katalog Widoków Krakowa, nr 4. Kraków 2007
Keder Iwona, Komorowski Waldemar, Bromboszcz Agnieszka: Ikonografia ulic Brackiej, Wiślnej, Olszewskiego, Gołębiej, Św. Anny i Jagiellońskiej wraz z gmachem Collegium Maius w Krakowie. Katalog Widoków Krakowa, nr 5. Kraków 2016
Keder Iwona, Komorowski Waldemar, Zbroja Barbara, Dworzak Agata, Klinke Michał: Ikonografia ulic Św. Jana, Floriańskiej i Pijarskiej oraz środkowych odcinków ulic Św. Tomasza i Św. Marka w Krakowie. Katalog Widoków Krakowa, nr 7. Kraków 2019
Komorowski Waldemar, Keder Iwona: Ikonografia kościoła Dominikanów i ulicy Grodzkiej w Krakowie. Katalog Widoków Krakowa, nr 3. Kraków 2005
Kozielec Tomasz: Fotografie albuminowe – wytwarzanie, właściwości, trwałość i ochrona przed niszczeniem. „Ochrona Zabytków” 2010, nr 1–4, s. 123–137
Koziński Jerzy: Fotografia krakowska w latach 1840–1914. Kraków dawniej i dziś, nr 20. Kraków 1978
Kudłacz Katarzyna: Winiety – tekturki reklamowe krakowskich atelier. W: Kudłacz Katarzyna, Miśkowiec Marta: Katalog winiet krakowskich zakładów fotograficznych w zbiorach Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie. Kraków 2008, s. 8–13
Kudłacz Katarzyna: Awit Szubert, krakowski fotograf drugiej połowy XIX wieku. „Dagerotyp” 2009, nr 18, s. 5–79
Kudłacz Katarzyna, Miśkowiec Marta: Katalog winiet krakowskich zakładów fotograficznych w zbiorach Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie. Kraków 2008
L.J. [Louis Józef ]: Przechadzka kronikarza po rynku krakowskim. Kraków 1890
Lavédrine Bertrand: Photographs of the past. Process and preservation. Los Angeles 2009
Lejko Krystyna: Kalendarze fotograficzne z zakładu Konrada Brandla. Obraz życia Warszawy w latach 60. XIX wieku. Warszawa 2009
Listy Izydora Kopernickiego do J. Talko-Hryncewicza (1887–1891) spisane z autografów i zaopatrzone wstępem przez Juljana Talko-Hryncewicza. „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych” 1925, t. 2, z. 2, s. 269–284
Maciesza Aleksander: Historia fotografii polskiej w latach 1839–1889. Płock 1972
Makowiecka Zofia: Brat Adam. Maj 1844–grudzień 1847.
Kronika Życia i Twórczości Mickiewicza, t. 5. Red. Stanisław Pigoń. Warszawa 1975
Manikowska Ewa: Typy ludowe Karola Beyera (1866) – znaczenie i kontekst powstania. W: Odkrywanie peryferii. Historie fotografii w Europie Środkowo-Wschodniej. Red. Małgorzata Biernacka, Marta Zietkiewicz. Źródła do historii fotografii polskiej XIX wieku, nr 4. Warszawa 2017, s. 197–214
Marceli Rzymkowski (około 1827 lub 1834–1893). Oprac. Małgorzata Karwicka. „Scriptores” 2019, nr 48, s. 224–230
Mossakowska Wanda: Walery Rzewuski (1837–1888) fotograf. Studium warsztatu i twórczości. Wrocław 1981
Mossakowska Wanda, Zenczak Anna: Kraków na starej fotografii. Kraków 1984
Na wystawie Stereoskopów w resursie obywatelskiej. „Kolce” 1874, nr 3, s. 24
Nowicki Wojciech: Ciemne świecidło. Kilka słów o Michale Greimie. W: Ciemne świecidło. Fotografie Michała Greima (1828–1911). Kraków 2013, s. 5–16
Opalińska Stanisława, Śnieżynska-Stolot Ewa: Pomniki Krakowa Maksymiliana i Stanisława Cerchów z tekstem Feliksa Kopery w 110 rocznicę wydawnictwa. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” 2015, t. 40, s. 217–244
Ossendowski Ferdynand Antoni: Karpaty i Podkarpacie. Poznań 1939
Plutecka Grażyna, Garztecki Juliusz: Fotografowie nietypowi. Kraków 1987
Płażewski Ignacy: Spojrzenie w przeszłość polskiej fotografii. Warszawa 1982
Przewodnik przemysłowo-handlowy. „Diabeł” 1900, nr 21, s. nlb.
Przybyło Jerzy, Mikrut Sławomir: Kraków przez uchylone drzwi. Stereoskopowy obraz miasta na zdjęciach z XIX i XX wieku. Wyd. 2. Kraków 2022
Rak Maciej: Listy Izydora Kopernickiego do Seweryna Udzieli z lat 1887–1891. „LingVaria” 2013, t. 8, nr 1, s. 227–249
Reinfuss Roman: Śladami Łemków. Warszawa 1990
Ross Juliusz: Dawna architektura Iwonicza Zdroju i jej walory estetyczno-historyczne. W: Iwonicz Zdrój. Monografia. Wyd. 2. Iwonicz-Zdrój 1984, s. 81–93
Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965. Red. Zbigniew Raszewski. Warszawa 1973
Skorowidz przedmiotowy publikacyj księgarskich 1872 r. „Warszawski Rocznik Literacki Poświęcony literaturze, oświacie, bibljografii i księgarstwu” 1873, t. 2 (za rok 1872), s. 239–254
Sprawozdanie Dyrekcyi Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie z czynności w roku 1867/68. Kraków 1868
Sprawozdanie Dyrekcyi Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie z czynności w roku 1873/74. Rok XX. Kraków 1874
Strzałkowski Jacek: Poland. In: Encyclopedia of nineteenth-century photography. Ed. John Hannavy. Vol. 2. New York–Oxon 2008, pp. 1140–1142
Stulik Dusan C., Kaplan Art: Albumen. The Atlas of Analytical Signatures of Photographic Processes [online]. Los Angeles 2013. The Getty Conservation Institute [dostęp 30 listopada 2022]. Dostępny w internecie: http://www.getty.edu/conservation/publications_resources/pdf_publications/pdf/atlas_albumen.pdf
Sunderland Jan: Zarys dziejów fotografii tatrzańskiej w Polsce od początków do I wojny światowej (na prawach rękopisu). Warszawa 2010
Sztandara Magdalena: Fotografia etnograficzna i „etnograficzność” fotografii. Studium z historii myśli etnologicznej i fotografii II poł. XIX i I poł. XX wieku. Opole 2006
Walanus Wojciech: Fotografie z zakładu Ignacego Kriegera w zbiorach Fototeki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, z. 37, s. 19–36
Walczyk Tomasz: Historia zakładów fotograficznych w Krynicy od początków do I wojny światowej, cz. 1. „Krynickie Zdroje” 2015, nr 4–5, s. 4–7
Walery Maliszewski [online]. Genealogia Polaków, Fundacja Odtworzeniowa Dziedzictwa Narodowego [dostęp 3 grudnia 2022]. Dostępny w internecie: https://genealogia.okiem.pl/powstaniec-styczniowy/57095/walery-maliszewski
Wasilewska-Prędki Kamila: Fotografia żydowska w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, z. 37, s. 69–87
Watral Marta: Rewitalizacja Łemków. „Znak” 2015, nr 717, s. 38–44
Wiśniewski Wojciech W.: Portrety Macieja Bogusza Zygmunta Steczyńskiego (1814–1890). „Almanach Muszyny” 2007, t. 17, s. 79–94
Wystawa stereoskopów. „Kolce” 1878, nr 46, s. 362
Zieleniewski Michał: Obraz ruchu i postępu zakładu zdrojowego w Krynicy w roku 1870. Kraków 1871
Żakowicz Aleksander i współpracownicy: Fotografia galicyjska do roku 1918. Fotografowie Galicji, Tatr oraz Księstwa Cieszyńskiego. Częstochowa–Katowice–Lwów 2010
Downloads
Published
Issue
Section
License
See more at Copyright & Licensing tab.