Walery Maliszewski (1836–1885) – nie tylko fotograf Krakowa

Abstrakt

Walery Maliszewski (ur. 27 stycznia 1836 roku w Krakowie, zm. 30 maja 1885 roku tamże) był synem Tomasza i Elżbiety z Taronich. Początkowo wykonywał zawód cukiernika, a prawdopodobnie na początku lat sześćdziesiątych XIX wieku zajął się fotografią. W literaturze podaje się, że jako dagerotypista działał od 1848 roku, co jest z pewnością informacją błędną. Druga data wyznaczana jako początek jego działalności fotograficznej – rok 1856 – również nie znajduje potwierdzenia. Wiele kwestii nadal pozostaje niejasnych, m.in. pytanie o jego związek z zakładem „J. Maliszewski & Co”, czynnym w Krakowie w latach sześćdziesiątych XIX wieku. Maliszewski swoje atelier prowadził co najmniej od drugiej połowy lat sześćdziesiątych przy Nowym Świecie 166 (obecnie ul. Straszewskiego 9). Zapewne w 1870 roku przeniósł je na Mały Rynek 430 (obecnie nr 7), gdzie przez krótki czas miał wspólnika Marcelego Rzymkowskiego. Zapewne od 1871 roku zakład prowadził jedynie pod własnym nazwiskiem, a nie później niż w 1880 roku przeprowadził się na ulicę Szewską 228 (obecnie nr 21). Od 1869 roku bezskutecznie próbował otworzyć filię swojego zakładu w Krynicy, udało mu się to natomiast w Iwoniczu, gdzie działał zapewne od lat siedemdziesiątych do 1885 roku. Maliszewski posługiwał się techniką typową dla swoich czasów – używał negatywów kolodionowych, z których wykonywał odbitki na papierze albuminowym. Sygnował je w sposób zgodny z powszechną wówczas praktyką, a więc za pomocą tzw. winiet, a także innych napisów i pieczęci. Jego zakład jest najbardziej znany z fotografii Krakowa, które wykonywał przede wszystkim w formie stereopar i w formacie carte-de-visite. Fotografował Stare Miasto, Wawel, rzadziej Kazimierz czy Zwierzyniec. Obok typowych ujęć pojedynczych budowli często wykonywał również szersze kadry, obejmujące większy fragment zabudowy, ulice albo plac. Niektóre ujęcia świadczą, że od walorów czysto dokumentacyjnych ważniejsze bywało dla niego uzyskanie efektu malowniczości. Maliszewski wykonywał również portrety i tzw. typy ludowe, ukazujące mieszkańców Krakowa i okolic, Łemków, Rusinów i Romów. W swoim dorobku miał także fotograficzne reprodukcje prac Maksymiliana Cerchy, które w 1868 roku miały być wydane w formie albumu, co jednak prawdopodobnie nie doszło do skutku. Maliszewski był również autorem kalendarzy fotograficznych na lata 1867 i 1868, będących fotomontażami złożonymi z wielu grafik i zdjęć Krakowa. W podobny sposób skomponowane zostały inne fotografie z jego zakładu: Pamiątka z Krakowa oraz Pamiątka z Krynicy. Oprócz wykonywania zdjęć Maliszewski urządzał również pokazy fotografii przywiezionych z zagranicy, przedstawiających głównie widoki wystaw światowych. Pierwszą taką wystawę zorganizował w Krakowie na przełomie 1867 i 1868 roku, ostatnią – w 1878 roku w Warszawie.