Kłopoty z kategoryzacją polskich pluraliów tantum
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.38.12Słowa kluczowe:
kategoria językowa, pluralia tantum, singularia tantum, rzeczowniki dwuliczboweAbstrakt
PROBLEMS WITH CATEGORISING POLISH PLURALIA TANTUM
The author of the article discusses problems with the status of the nouns, in contemporary Polish, traditionally classified as pluralia tantum. These problems are mainly related to the Aristotelian model of categorization the essence of which is marking categorial boundaries. Linguistic facts reveal the inadequacy of this approach. An alternative approach is the prototype-based model of categorization, which can accommodate not only those nouns that lack the singular form but also nouns that are similar to them in some respects. This broad understanding of the pluralia tantum category allows one to show the peculiarities of its elements, their unequal status within the category, and the relationship of similarity between them.
Pobrania
Bibliografia
Andrzejczuk A., 2007, (Nie) tylko w liczbie mnogiej. Rozważania o szeroko rozumianych plurale tantum, „LingVaria” II, nr 2 (4), s. 177‒188.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Bańko M., 2012, Wykłady z polskiej fleksji, wyd. 2, Warszawa.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
EJP: S. Urbańczyk, M. Kucała (red.), 1999, Encyklopedia języka polskiego, wyd. 3 popr. i uzup., Wrocław.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Friedelówna T., 1968, Kategoria plurale tantum w języku polskim, „Prace Wydziału Filologiczno-Filozoficznego – Towarzystwo Naukowe w Toruniu” 20, z. 1, Toruń.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Gradkowska J., 1989, Charakterystyka fleksyjna rzeczowników plurale tantum (na materiale Słownika języka polskiego PAN pod red. W. Doroszewskiego), [w:] Z. Saloni (red.), Studia z polskiej leksykografii współczesnej, t. 3, „Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego”, nr 376, Wrocław – Białystok, s. 145‒162.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Jadacka H., 2006, Pluralia tantum w opisie leksykograficznym, „LingVaria” I, nr 1 (1), s. 161‒169.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Jasińska M., 2015, Pluralia tantum w języku polskim i rosyjskim. Studium porównawcze, Łódź.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kleiber G., 2003, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne, przeł. B. Ligara, „Językoznawstwo Kognitywne”, t. 5, Kraków [oryg. La sémantique du prototype. Catégories et sens lexical, 1990].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Lakoff G., 2011, Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle, red. E. Tabakowska, przeł. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska, „Językoznawstwo Kognitywne”, t. 12, Kraków [oryg. Women, Fire, and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, 1987].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Langacker R.W., 1987, Foundations of Cognitive Grammar, t. 1: Theoretical Prerequisites, Stanford.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Laskowski R., 1998, Kategorie morfologiczne języka polskiego – charakterystyka funkcjonalna, [w:] R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego, cz. 2: Morfologia, wyd. 2 zm., Warszawa, s. 151–224.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Narodowy Korpus Języka Polskiego, praca zbiorowa, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nowosad-Bakalarczyk M., 2017a, Fakultatywne pluralia tantum we współczesnej polszczyźnie, [w:] M. Pachowicz, K. Choińska (red.), Świat słów. Jedność w różności, Tarnów, s. 195–211.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nowosad-Bakalarczyk M., 2017b, Uzualne pluralia tantum we współczesnej polszczyźnie, „Studia Europaea Gnesnensia” 15, s. 209‒231, https://doi.org/10.14746/seg.2017.15.10.
DOI: https://doi.org/10.14746/seg.2017.15.10
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nowosad-Bakalarczyk M., 2018, Kategoria ilości i jej wykładniki we współczesnej polszczyźnie, Lublin.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nowosad-Bakalarczyk M., 2019, O dynamice nazw pluralia tantum w polszczyźnie, [w:] A. Dombrowski, W. Żarski, M. Rudnicka (red.), Pojęcie – kategoria – słowo w teorii i praktyce, Kraków, s. 123‒138.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nowosad-Bakalarczyk M., 2021, O semantyce nazw pluralia tantum w polszczyźnie, [w:] I. Bundza, A. Kravčuk (red.), Polonìstika u svìtlì tradicìj ì viklikìv sučasnostì. Zbìrnik pracʹ z nagodi p’âtnadcâtilìttâ kafedri polʹsʹkoï fìlologìï Lʹvìvsʹkogo nacìonalʹnogo unìversitetu ìmenì Ìvana Franka / Polonistyka w świetle tradycji i wyzwań współczesności. Praca zbiorowa z okazji piętnastolecia Katedry Filologii Polskiej Narodowego Uniwersytetu Lwowskiego im. Iwana Franki, Kiïv, s. 157–171.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nowosad-Bakalarczyk M., 2024, Plurale tantum vs. rzeczownik dwuliczbowy – o płynności statusu jednostki językowej, „Język Polski” CIV, z. 3, s. 51–63.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00973
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nowosad-Bakalarczyk M., [w druku], Pluralia tantum we współczesnej polszczyźnie (centrum – wokół centrum – peryferie kategorii).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Rosch E., 2005, Zasady kategoryzacji, przeł. S. Wróbel, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 17, s. 11–35, [oryg. Principles of Categorization, [w:] E. Rosch, B. Lloyd (red.), Cognition and Categorization, Hillsdale 1978, s. 27‒48].
DOI: https://doi.org/10.4324/9781032633275-4
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szałkiewicz Ł., 2013, Singularia tantum w języku polskim. Analiza słownikowo-korpusowa, niepublikowana rozprawa doktorska, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa [on-line:] https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/200/ST_Lukasz_Szalkiewicz_doktorat.pdf?sequence=1.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Taylor J.R., 2001, Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, przeł. A. Skucińska, Kraków [oryg. Linguistic Categorization: Prototypes in Linguistic Theory, 1995).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wierzbicka A., 1999, Owoce i warzywa. Semantyka kategoryzacji ludzkiej, przeł. J. Bartmiński, [w:] A. Wierzbicka, Język – umysł – kultura, red. J. Bartmiński, Warszawa, s. 83–137.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wierzbicka A., 2006, Reguły semantyczne w gramatyce, przeł. A. Głaz, [w:] A. Wierzbicka, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, przeł. A. Głaz, K. Korżyk, R. Tokarski, Lublin, s. 417‒440 [oryg. Semantics. Primes and Universals, 1996].
DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198700029.001.0001
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, praca zbiorowa, red. P. Żmigrodzki, M. Bańko, B. Batko-Tokarz, J. Bobrowski, A. Czelakowska, M. Grochowski, R. Przybylska, J. Waniakowa, K. Węgrzynek, Kraków 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wittgenstein L., 1972, Dociekania filozoficzne, przekł. wstęp i przyp. B. Wolniewicz, „Biblioteka Klasyków Filozofii”, Warszawa [oryg. Philosophische Untersuchungen, 1953].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Żmigrodzki P., 2008, Słowo, słownik, rzeczywistość. Z problemów leksykografii i metaleksykografii, Kraków.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
