Późnogotyckie sklepienia w kaplicach kościoła Mariackiego w Krakowie
DOI:
https://doi.org/10.12797/RK.2024.90.02Słowa kluczowe:
Kraków, kościół Mariacki, sklepienia, architektura gotycka, późny gotykAbstrakt
Niniejszy tekst jest próbą analizy późnogotyckiego zespołu sklepień przekrywających kaplice kościoła Mariackiego w Krakowie. Dokonana została rewizja dotychczasowego stanu badań zarówno polskich, jak i zagranicznych badaczy oraz szczegółowa analiza poszczególnych sklepień w kontekście architektury Krakowa, Małopolski i Europy Środkowej, co pozwoliło na dokonanie nowych ustaleń, przede wszystkim w zakresie ich datowania i genezy formalnej.
PlumX Metrics of this article
Bibliografia
Adamski Jakub, Gotycka architektura sakralna na Śląsku w latach 1200–1420. Główne kierunki rozwoju, Kraków 2017.
Google Scholar
Adamski Jakub, Nowatorskie sklepienia figuratywne w klasztorze Franciszkanów w Krakowie, w: Sztuka w kręgu krakowskich franciszkanów i klarysek, red. Marcin Szyma, Marek Walczak, Kraków 2020.
Google Scholar
Adamski Jakub, Nurty stylowe późnogotyckich sklepień w Krakowie. Przekrycia chórów kościołów Mariackiego, Augustianów i Dominikanów, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2013, t. 75.
Google Scholar
Bała Sonia, Maswerki kościoła Mariackiego w Krakowie w świetle zachowanej ikonografii, w: Jako serce pośrodku ciała… Kultura artystyczna kościoła Mariackiego w Krakowie, red. Marek Walczak, Agata Wolska, Kraków 2020–2021.
Google Scholar
Bąkowski Klemens, Kościół N.P. Maryi w Krakowie, Kraków 1913.
Google Scholar
Bischoff Franz, Burkhard Engelberg. „Der vilkunstreiche Architector und der Statt Augspurg Wercke Meister”. Burkhardt Engelberg und die süddeutsche Architektur um 1500. Anmerkungen zur sozialen Stellung und zur Arbeitsweise spätgotischer Steinmetzen und Werkmeister, Augsburg 1999.
Google Scholar
Bláhová Zdenka, Kostel sv. Mořice, w: Od gotiky k renesanci. Výtvarná kultura Moravy a Slezska 1400–1550. III. Olomoucko, red. Ivo Hlobil, Marek Perůtka, Olomouc 1999.
Google Scholar
Böker Johann Josef, Architektur der Gotik. Bestandskatalog der weltgrö ssten Sammlung an gotischen Baurissen (Legat Franz Jä ger) im Kupferstichkabinett der Akademie der bildenden Kü nste Wien = Gothic Architecture: Catalogue of the World-Largest Collection of Gothic Architectural Drawings (bequest Franz Jä ger) in the Collection of Prints and Drawings of the Academy of Fine Arts Vienna, Salzburg 2005.
Google Scholar
Böker Johann Josef, Der Wiener Stephansdom. Architektur als Sinnbild für das Haus Österreich, Salzburg 2007.
Google Scholar
Brucher Günter, Gotische Baukunst in Österreich, Salzburg–Wien 1990.
Google Scholar
Bureš Jaroslav, Problém klenby bratislavského dómu, w: Zo starších výtvarných dejín Slovenska, red. Marian Váross, Bratislava 1965.
Google Scholar
Czyżewski Krzysztof J., Walczak Marek, Kilka zagadnień z dziejów architektury w Krakowie w czasach Wita Stwosza, w: Wokół Wita Stwosza. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej w Muzeum Narodowym w Krakowie 19–22 maja 2005, red. Dobrosława Horzela, Adam Organisty, Kraków 2006.
Google Scholar
Bureš Jaroslav, Kościół Mariacki – fara krakowskiego patrycjatu w XV i XVI wieku, w: Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa, red. Mirosław Piotr Kruk, Aleksandra Hola, Marek Walczak, Kraków 2018.
Google Scholar
Bureš Jaroslav, Late Gothic Architecture in the Region of Lesser Poland and its Central European Connections. Selected Issues, w: Die Länder der böhmischen Krone und ihre Nachbarn zur Zeit der Jagiellonenkönige (1471–1526). Kunst – Kultur – Geschichte, hrsg. Evelin Werter, Ostfilden 2004.
Google Scholar
Bureš Jaroslav, Z badań nad gotycką katedrą w Krakowie, „Studia Waweliana”, T. 8: 1999.
Google Scholar
Entz Geza, Gotische Baukunst in Ungarn, Budapest 1976.
Google Scholar
Fehr Götz, Benedikt Ried, München 1961.
Google Scholar
Feuchtmüller Rupert, Der Wiener Stephansdom, Wien 1978.
Google Scholar
Frazik Józef Tomasz, Frazikowa Renata, Sklepienie krzywokreślne w kaplicy Św. Wawrzyńca kościoła Mariackiego w Krakowie jako odbicie ostatniej fazy rozwoju sklepień żebrowych w Europie Środkowej, „Czasopismo Techniczne. Architektura”, 1997, t. 94, nr 1-A.
Google Scholar
Frazik Józef Tomasz, Sklepienia żebrowe w Polsce XV wieku, w: Sztuka i ideologia XV wieku, red. Piotr Skubiszewski, Warszawa 1978.
Google Scholar
Gąsiorowski Wilhelm, Kościół archipresbiteralny N.P. Maryi w Krakowie, Kraków 1878.
Google Scholar
Gfeller Walter, Geschichte des Masswerks am Oberrhein, Petersberg 2016.
Google Scholar
Grzybkowski Andrzej, Kościół w Gosławicach. Zagadnienie genezy, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 1971, t. 16, z. 4.
Google Scholar
Horbacki Władysław, Kościół Mariacki, Kraków 1948.
Google Scholar
Juckes Tim, Gewölbe der Stephanskirche. Wien als Architekturzentrum in Mitteleuropa (mit einem Exkurs über die Datierung des Langhauses von Maria am Gestade), „Wiener Jahrbuch für Kunstgeschichte”, T. 62: 2014.
Google Scholar
Juckes Tim, Prague – Vienna – Košice: The Church of St Elizabeth in Košice and Vault Design in the Generation after Peter Parler, w: Prague and Bohemia. Medieval Art, Architecture and Cultural Exchange in Central Europe, red. Zoë Opačić, Leeds 2009.
Google Scholar
Juckes Tim, The Parish and Pilgrimage Church of St Elizabeth in Košice: Town, Court, and Architecture in Late Medieval Hungary, Turnhout 2012.
Google Scholar
Kahoun Karol, Neskorogotická architektúra na Slovensku a stavitelia východného okruhu, Bratislava 1973.
Google Scholar
Kalina Pavel, Benedikt Ried a počátky záalpské renesance, Praha 2009.
Google Scholar
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 4, Miasto Kraków, cz. 2, Kościoły i klasztory śródmieścia, 1, red. Adam Bochnak, Jan Samek, Warszawa 1971.
Google Scholar
Kayser Christian, Die Baukonstruktion gotischer Fenstermasswerke in Mitteleuropa, Petersberg 2012.
Google Scholar
Kroupa Petr, Architektonické dílo Antona Pilgrama na Moravě = Architectural Works of Anton Pilgram in Moravia, w: Podzim středověku: vyhraňování geografických teritorií, městská kultura a procesy vzniku lokálních uměleckých škol ve střední Evropě 15. století = The Waning of the Middle Ages: Specification of Geographic Territories, Town Culture and the Rise of Local Artistic Schools in 15th Century Central Europe, red. Alena Martyčá ková , Brno 2001.
Google Scholar
Kšír Josef, Málo známé kroužené klenby v Olomouci, „Památková péče”, T. 32: 1972, z. 1.
Google Scholar
Kuthan Jiří, Die Architektur des rosenbergischen Dominiums in der Jagiellonenzeit, w: Die Jagiellonen. Kunst und Kultur einer europäischen Dynastie an der Wende zur Neuzeit, red. Dietmar Popp, Robert Suckale, Nürnberg 2002.
Google Scholar
Kuthan Jiří, Královské dílo za Jiřího z Poděbrad a dynastie Jagellonců. Díl druhý. Města, církev, korunní země, Praha 2013.
Google Scholar
Látal Hynek, Laboratoře inovací – Centra a osobnosti klenebního umění střední Evropy konce 15. století, České Budějovice 2017.
Google Scholar
Lavička Roman, Špulířská kaple při kostele Nanebevzetí Panny Marie v Jindřichově Hradci, w: Doba jagellonská v zemích české koruny (1471–1526). Konference k založení Ústavu dějin křesťanského umění KTF UK v Praze (2.–4.10.2003), red. Viktor Kubík, České Budějovice 2005.
Google Scholar
Lepiarczyk Józef, Fazy budowy kościoła Mariackiego w Krakowie (wieki XIII–XV), „Rocznik Krakowski”, T. 34: 1954–1959.
Google Scholar
Machowski Marek, Łekno. Kościół par. p.w. śś. Piotra i Pawła, w: Architektura gotycka w Polsce, red. Teresa Mroczko, Marian Arszyński, Katalog zabytków, red. Andrzej Włodarek, Warszawa 1995.
Google Scholar
Mączyński Franciszek, Kościół Najśw. Panny Marii w Krakowie, Kraków 1938.
Google Scholar
Mencl Václav, České středověké klenby, Praha 1974.
Google Scholar
Mencl Václav, Plzeň – 7 kapitol z její výtvarné minulosti, Plzeň 1961.
Google Scholar
Mencl Václav, Vývoj okna v architekture českého středověku; Zprávy památkové péče, T. 20: 1960.
Google Scholar
Mencl Václav, Vznik a vývoj gotické kroužené klenby, „Ročenka Kruhu pro pěstování dějin umění” za rok 1934, 1935.
Google Scholar
Miłobędzki Adam, Późnogotyckie typy sakralne w architekturze ziem polskich, w: Późny gotyk. Studia nad sztuką przełomu średniowiecza i czasów nowych. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Wrocław 1962, Warszawa 1965.
Google Scholar
Nussbaum Norbert, German Gothic Church Architecture, trans. Scott Kleager, New Haven–London 2000.
Google Scholar
Nussbaum Norbert, Lepsky Sabine, Das gotische Gewölbe. Eine Geschichte seiner Form und Konstruktion, Darmstadt 1999.
Google Scholar
Papp Szilárd, A királyi udvar építkezései Magyarországon, 1480–1515, Budapest 2005.
Google Scholar
Piwowarczyk Elżbieta, Dzieje Kościoła Mariackiego (XIII–XVI w.), Kraków 2000.
Google Scholar
Prix Dalibor, Asymetryczne sklepienia na Śląsku, „Rocznik Historii Sztuki”, T. 41: 2016.
Google Scholar
Prix Dalibor, Związki śląsko-czeskie w architekturze średniowiecznej w okresie panowania Luksemburgów, w: Śląsk – perła w koronie czeskiej. Historia, kultura, sztuka, red. Mateusz Kapustka, Jan Klípa, Andrzej Kozieł i in., Praha 2007.
Google Scholar
Ptaśnik Jan, Studia nad patrycyatem krakowskim wieków średnich, cz. II, „Rocznik Krakowski”, T. 16: 1914.
Google Scholar
Rożek Michał, Kościół Mariacki w Krakowie, Warszawa 1987.
Google Scholar
Rzempołuch Andrzej, Oporów. Zamek rycerski, w: Architektura gotycka w Polsce, red. Teresa Mroczko, Marian Arszyński, Katalog zabytków, red. Andrzej Włodarek, Warszawa 1995.
Google Scholar
Samek Jan, Kościół Mariacki w Krakowie, Warszawa 1990.
Google Scholar
Szyma Marcin, Walczak Marek, Niesymetryczne sklepienia gwiaździste w kaplicach kościoła Dominikanów w Krakowie, w: Modestia est signum sapientiae. Studie nejen o středověkém umění k poctě Dalibora Prixe, red. Kateřina Dolejší, Ondřej Haničák, Dalibor Prix, Praha 2021.
Google Scholar
Urbanová Norma, Bardejov, Rím. kat. farský kostol sv. Egídia, w: Gotika. Dejiny slovenského výtvarného umenia, red. Dušan Buran, Bratislava 2003.
Google Scholar
Urbanová Norma, Prešov, Rím. kat. farský kostol sv. Mikuláša, w: Gotika. Dejiny slovenského výtvarného umenia, red. Dušan Buran, Bratislava 2003.
Google Scholar
Urbanová Norma, Sabinov, Rím. kat. farský kostol Sťatia sv. Jána Krstiteľa, w: Gotika. Dejiny slovenského výtvarného umenia, red. Dušan Buran, Bratislava 2003.
Google Scholar
Walczak Marek, Działalność fundacyjna biskupa krakowskiego, kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, cz. 1, „Folia Historiae Artium”, T. 28: 1992.
Google Scholar
Walczak Marek, Działalność fundacyjna biskupa krakowskiego, kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, cz. 2, „Folia Historiae Artium”, T. 30: 1994.
Google Scholar
Walczak Marek, Niekol’ko úvah o architektúre neskorogotických meštianskych kaplniek pri Mariánskom kostole v Krakove, w: Pocta Václavovi Menclovi. Zborník štúdií k otázkam interpretácie stredoeurópskeho umenia, zost. Dana Bořutová, Štefan Oriško, Bratislava 2000.
Google Scholar
Walczak Marek, Remarks on Late Gothic Vaults in Lesser Poland. The Role of the Founder in the Studies of Gothic Architecture in Central Europe, w: Seminaria Niedzickie, t. 7, Gothic Architectures in Poland, Bohemia, Slovakia, and Hungary, Cracow 1992.
Google Scholar
Węcławowicz Tomasz, Małopolska i Ziemie Ruskie Korony, w: Architektura gotycka w Polsce, t. 1, red. Teresa Mroczko, Marian Arszyński, Warszawa 1995.
Google Scholar
Žáry Juraj, Bratislava, Dóm sv. Martina, w: Gotika. Dejiny slovenského výtvarného umenia, red. Dušan Buran, Bratislava 2003.
Google Scholar
Žáry Juraj, Dóm sv. Martina v Bratislave: architektúra a sochárska vyzdoba, w: Gotika. Dejiny slovenského výtvarného umenia, red. Dušan Buran, Bratislava 2003.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
