Emilia Urbańczykówna – właścicielka atelier „Secesya” w Podgórzu
Nowoczesna kobieta, zapomniana fotografka
DOI:
https://doi.org/10.12797/RK.2024.90.08Słowa kluczowe:
zakład fotograficzny „Secesya”, Józef Sebald, Jan Suchecki, Bazyli Sławiński, Antoni Walaszek, Stanisław Walaszek, Rynek Podgórski 9, zakład fotograficzny „Luna”, zakład fotograficzny „Plastyka”Abstrakt
W artykule przedstawiono losy i działalność Emilii Urbańczykówny, fotografki prowadzącej w latach 1915‒1939 zakład „Secesya” znajdujący się w Rynku Podgórskim 9. Urbańczykówna była pierwszą kobietą w Krakowie, która otworzyła własne atelier. Działała w branży przeszło trzydzieści lat. W latach czterdziestych była właścicielką atelier „Luna”, a następnie prowadziła studio „Plastyka”.
Praca nie tylko przywraca pamięć o tej zapomnianej postaci, ale obejmuje także nieznane dotychczas losy zakładu fotograficznego „Secesya” („Secesja”), działającego w Podgórzu od końca XIX stulecia, aż po lata sześćdziesiąte XX wieku. W artykule wspomniano o innych fotografach prowadzących ten zakład: Józefie Sebaldzie, Janie Sucheckim, Bazylim Sławińskim, Antonim Walaszku i jego synu Stanisławie. Po działalności atelier zachowały się liczne fotografie przechowywane w instytucjach archiwalnych i muzealnych oraz w zbiorach prywatnych, część z nich nie była wcześniej kojarzona z konkretnymi fotografami.
Bibliografia
Bednarek Anna, Walanus Wojciech, Mało znane fotografie Krakowa i ich domniemany autor ks. Leopold Textoris (1822–1885), „Rocznik Krakowski”, T. 84: 2018.
Encyklopedia Podgórza, red. prowadzący M. Baran, Kraków 2024.
Furgał Ewa, Katalog kolekcji Archiwum Przodkiń. Seria: Dawne zakłady fotograficzne, Kraków 2016.
Gaczoł Ewa, Geller Joanna, Amalia Krieger, Kraków 2019.
„Księga Rzemiosła Polskiego”, Łódź 1949.
Kudłacz Katarzyna, Miskowiec Marta, Katalog winiet krakowskich zakładów fotograficznych w zbiorach Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie, Kraków 2008.
Kwiatek Anna, Podgórze, Kraków 2021.
Łabno Beata, Pelagia Bednarska, w: Wojna to męska rzecz? Losy kobiet w okupowanym Krakowie, Katalog wystawy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa 16 listopada 2011 – 22 kwietnia 2012, Kraków 2011.
Mossakowska Wanda, Teofil Swierczewski (1829–1885), mało znany, wiele podróż ują cy fotograf, „«Dagerotyp». Biuletyn Stowarzyszenia Historii Fotografii”, nr 6, Warszawa 1997.
Nowicka Martyna, Profesjonalistki. O zawodowych fotografkach w Galicji, „Przegląd Kulturoznawczy”, 2014, nr 3.
Puchała-Rojek Karolina, Między prywatnym a politycznym. Z historii polskich fotografek (do roku 1945), w: Dokumentalistki. Polskie fotografki XX wieku, Warszawa 2008.
Sheybal Stanisław, Wspomnienia 1891–1970, Kraków 1984.
„Skorowidz Przemysłowo-Handlowy Królestwa Galicyiˮ, red. Józef Olszewski, Lwów 1906.
„Skorowidz Przemysłowo-Handlowy Królestwa Galicyi”, wyd. 2, red. Józef Olszewski, Lwów 1913.
Walanus Wojciech, Biogramy fotografów czynnych na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej do roku 1939 (wybór), w: (Nie)utracone dziedzictwo. Inwentaryzacja zabytków sztuki na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, Kraków 2022.
Walczyk Tomasz, Historia zakładów fotograficznych w Krynicy od początków do I wojny światowej, cz. 2, „Krynickie Zdroje”, nr 6/9, grudzień 2015.
Zbroja Barbara, Historia rodziny Ettingerów, właścicieli zakładów fotograficznych „Erna” i „Janina” w Krakowie oraz w Rabce w latach 1917–1943, „Rocznik Krakowski”, T. 84: 2023.
Zbroja Barbara, Za obiektywem. Krakowskie zakłady fotograficzne pierwszej połowy XX wieku. Katalog wystawy w Archiwum Narodowym w Krakowie, 30 IX–7 XI 2021, Kraków 2022.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
