Emilia Urbańczykówna – właścicielka atelier „Secesya” w Podgórzu

Nowoczesna kobieta, zapomniana fotografka

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12797/RK.2024.90.08

Słowa kluczowe:

zakład fotograficzny „Secesya”, Józef Sebald, Jan Suchecki, Bazyli Sławiński, Antoni Walaszek, Stanisław Walaszek, Rynek Podgórski 9, zakład fotograficzny „Luna”, zakład fotograficzny „Plastyka”

Abstrakt

W artykule przedstawiono losy i działalność Emilii Urbańczykówny, fotografki prowadzącej w latach 1915‒1939 zakład „Secesya” znajdujący się w Rynku Podgórskim 9. Urbańczykówna była pierwszą kobietą w Krakowie, która otworzyła własne atelier. Działała w branży przeszło trzydzieści lat. W latach czterdziestych była właścicielką atelier „Luna”, a następnie prowadziła studio „Plastyka”.
Praca nie tylko przywraca pamięć o tej zapomnianej postaci, ale obejmuje także nieznane dotychczas losy zakładu fotograficznego „Secesya” („Secesja”), działającego w Podgórzu od końca XIX stulecia, aż po lata sześćdziesiąte XX wieku. W artykule wspomniano o innych fotografach prowadzących ten zakład: Józefie Sebaldzie, Janie Sucheckim, Bazylim Sławińskim, Antonim Walaszku i jego synu Stanisławie. Po działalności atelier zachowały się liczne fotografie przechowywane w instytucjach archiwalnych i muzealnych oraz w zbiorach prywatnych, część z nich nie była wcześniej kojarzona z konkretnymi fotografami.

PlumX Metrics of this article

Biogram autora

Barbara Zbroja - Archiwum Narodowe w Krakowie

Historyk sztuki, doktor nauk humanistycznych. Autorka książek oraz licznych artykułów z zakresu krakowskiej architektury drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku, dziedzictwa krakowskich Żydów oraz historii krakowskiej fotografii atelierowej, kuratorka wystaw i kolekcjonerka.

Bibliografia

Bednarek Anna, Walanus Wojciech, Mało znane fotografie Krakowa i ich domniemany autor ks. Leopold Textoris (1822–1885), „Rocznik Krakowski”, T. 84: 2018.
Google Scholar

Encyklopedia Podgórza, red. prowadzący M. Baran, Kraków 2024.
Google Scholar

Furgał Ewa, Katalog kolekcji Archiwum Przodkiń. Seria: Dawne zakłady fotograficzne, Kraków 2016.
Google Scholar

Gaczoł Ewa, Geller Joanna, Amalia Krieger, Kraków 2019.
Google Scholar

„Księga Rzemiosła Polskiego”, Łódź 1949.
Google Scholar

Kudłacz Katarzyna, Miskowiec Marta, Katalog winiet krakowskich zakładów fotograficznych w zbiorach Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie, Kraków 2008.
Google Scholar

Kwiatek Anna, Podgórze, Kraków 2021.
Google Scholar

Łabno Beata, Pelagia Bednarska, w: Wojna to męska rzecz? Losy kobiet w okupowanym Krakowie, Katalog wystawy w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa 16 listopada 2011 – 22 kwietnia 2012, Kraków 2011.
Google Scholar

Mossakowska Wanda, Teofil Swierczewski (1829–1885), mało znany, wiele podróż ują cy fotograf, „«Dagerotyp». Biuletyn Stowarzyszenia Historii Fotografii”, nr 6, Warszawa 1997.
Google Scholar

Nowicka Martyna, Profesjonalistki. O zawodowych fotografkach w Galicji, „Przegląd Kulturoznawczy”, 2014, nr 3.
Google Scholar

Puchała-Rojek Karolina, Między prywatnym a politycznym. Z historii polskich fotografek (do roku 1945), w: Dokumentalistki. Polskie fotografki XX wieku, Warszawa 2008.
Google Scholar

Sheybal Stanisław, Wspomnienia 1891–1970, Kraków 1984.
Google Scholar

„Skorowidz Przemysłowo-Handlowy Królestwa Galicyiˮ, red. Józef Olszewski, Lwów 1906.
Google Scholar

„Skorowidz Przemysłowo-Handlowy Królestwa Galicyi”, wyd. 2, red. Józef Olszewski, Lwów 1913.
Google Scholar

Walanus Wojciech, Biogramy fotografów czynnych na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej do roku 1939 (wybór), w: (Nie)utracone dziedzictwo. Inwentaryzacja zabytków sztuki na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, Kraków 2022.
Google Scholar

Walczyk Tomasz, Historia zakładów fotograficznych w Krynicy od początków do I wojny światowej, cz. 2, „Krynickie Zdroje”, nr 6/9, grudzień 2015.
Google Scholar

Zbroja Barbara, Historia rodziny Ettingerów, właścicieli zakładów fotograficznych „Erna” i „Janina” w Krakowie oraz w Rabce w latach 1917–1943, „Rocznik Krakowski”, T. 84: 2023.
Google Scholar

Zbroja Barbara, Za obiektywem. Krakowskie zakłady fotograficzne pierwszej połowy XX wieku. Katalog wystawy w Archiwum Narodowym w Krakowie, 30 IX–7 XI 2021, Kraków 2022.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

29.11.2024

Jak cytować

Zbroja, B. (2024). Emilia Urbańczykówna – właścicielka atelier „Secesya” w Podgórzu: Nowoczesna kobieta, zapomniana fotografka. Rocznik Krakowski, 90, 153–172. https://doi.org/10.12797/RK.2024.90.08

Numer

Dział

Artykuły