Relacje więźniów Kabla zebrane przez Wojewódzką Żydowską Komisję Historyczną w Krakowie w kontekście metodologii dokumentowania Zagłady w latach 1944–1949
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2020.08Słowa kluczowe:
historiografia Zagłady, Centralna Żydowska Komisja Historyczna, zbieracz żydowskiej komisji historycznej, protokolant żydowskiej komisji historycznej, dokumentowanie Zagłady, relacja, świadectwo historyczne, Krakowska Fabryka Kabli (Kabel)Abstrakt
Wychodząc od zarysowania początku historiografii Zagłady w drugiej połowie lat czterdziestych XX wieku, przywołuje losy żydowskich komisji historycznych w kontekście działalności polskich instytucji dokumentujących Zagładę po wojnie. Opisując historie Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, a następnie skupiając uwagę na jednym z jej najaktywniejszych oddziałów – Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie – przechodzę do charakterystyki funkcji protokolanta tejże instytucji, a także metodologii badań prowadzonych przez zbieraczy WZKH. W części analitycznej powołuje się na relacje więźniów pod obozu płaszowskiego utworzonego przy Krakowskiej Fabryce Kabli (opisuje pokrótce losy tego dziś rzadko omawianego miejsca), na podstawie których prowadzę rozważania dotyczące formalnych granic świadectwa, skupiając się głównie na jego specyfice. W zakończeniu tekstu nakreślam problemy badawcze, z jakimi mierzyli się pracownicy komisji historycznych tuż po wojnie, a także zwracam uwagę na trudności w pracy z tym rodzajem świadectwa.
Bibliografia
Bieberstein Aleksander: Zagłada Żydów w Krakowie. Kraków–Wrocław 1986
Borwicz Michał: Literatura w obozie. Kraków 1946
Browning Christopher Robert: Collected Memories: Holocaust History and Post-war Testimony. London 2003
Cohen Boaz: Holocaust Survivors and the Genesis of Holocaust Research. In: Beyond Camps and Forced Labour: Current International Research on Survivors of Nazi Persecution. Ed. Johannes-Dieter Steinert, Inge Weber-Newth. Osnabrück 2005, pp. 290–300
Dauksza Agnieszka: Klub Auschwitz i inne kluby. Rwane opowieści przeżywców. Gdańsk 2016
Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933–1945. Vol. 1. Early Camps, Youth Camps, and Concentration Camps and Subcamps under the SS-Business Administration Main Office (WVHA). Part B. Ed. Geofrey P. Megargee. Bloomington and Indianapolis 2009
Filipkowski Piotr: Historia mówiona i wojna. Doświadczenie obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji autobiograficznych. Wrocław 2010
Friedländer Saul: Nazi Germany and the Jews, 1933–1939. Vol. 1. The Years of Persecution. New York 1997
Friedman Philip: Roads to Extinction: Essays on the Holocaust. New York–Philadelphia 1980
Gebirtig Mordechaj: S’brent (1939–1942). Kraków 1946
Grinberg Daniel: Holokaust w perspektywie i refleksji historyków. W: Myślenie po Zagładzie. Głosy z Polski. Red. Sebastian Rejak. Warszawa–Kraków 2008, s. 12–16
Grüss Noe: Rok pracy Centralnej Żydowskiej Komisji Żydowskiej. Łódź 1947
Hilberg Raul: Zagłada Żydów europejskich. Przeł. Jerzy Giebułtowski. T. 1–3. Warszawa 2014
Jarkowska-Natkaniec Alicja: Wymuszona współpraca czy zdrada? Wokół przypadków kolaboracji Żydów w okupowanym Krakowie. Kraków 2018
Jockusch Laura: Collect and Record! Jewish Holocaust Documentation in Early Postwar Europe. Oxford 2012, https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199764556.001.0001
Kotarba Ryszard: Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Warszawa–Kraków 2009
Pieśń ujdzie cało… Antologia wierszy o Żydach pod okupacją niemiecką. Oprac. Michał Borwicz. Warszawa–Łódź–Kraków 1947
Polski przemysł kablowy. Red. Jan Grobicki. Bydgoszcz 2007
Rejak Sebastian: Jewish Identities in Poland and America. The Impact of the Shoah on Religion and Ethnicity. London–Portland (Or) 2011
Skubisz Mieczysław: Krakowski Kabel i jego załoga 1928–1978. Kraków 1978
Tippner Anja: Ghostwriting i historia mówiona: teksty kolaboratywne jako przypadek graniczny pisarstwa autobiograficznego. Przeł. Anna Artwińska. W: Autobiografie (po)graniczne. Red. Inga Iwasiów, Tatiana Czerska. Kraków 2016, s. 209–220
Trzy pokolenia krakowskiego Kabla w 75-leciu 1928–2002. Red. Kazimierz Smaczniak. Kraków 2005
Trzy pokolenia pracowników krakowskiego „Kabla” w 80-leciu 1928–2008. Red. Kazimierz Smaczniak. Kraków 2011
Żbikowski Andrzej: Sąd Społeczny przy CKŻP. Wojenne rozliczenia społeczności żydowskiej w Polsce. Warszawa 2014
Artykuły w czasopismach naukowych
Bartov Omer: Eastern Europe as the Site of Genocide. „The Journal of Modern History” 2008, Vol. 80, No. 3, pp. 557–593
Cohen Boaz: Holocaust Testimonies and Historical Writing: Debates, Innovations, and Problems in the Early Post-War Period. „Yad Vashem Studies” 2017, Vol. 45, Issue 2, pp. 159–184
Haska Agnieszka: „Zbadać i wyświetlić”. Centralna Żydowska Komisja Historyczna (1944–1947). „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2017, nr 13, s. 110–137; https://doi.org/10.32927/zzsim.352
Jarkowska-Natkaniec Alicja: Powojenne procesy członków Jüdischer Ordnungsdienst w okupowanym Krakowie. Casus Dawida Lieblinga. „Studia Żydowskie. Almanach” 2014, nr 4, s. 97–114; https://doi.org/10.56583/sz.549
Stauber Roni: Filip Friedman i początki badań nad Zagładą. „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2015, nr 11, s. 235–251; https://doi.org/10.32927/zzsim.470
Stępień Monika: „Pamięci zamordowanych składamy hołd”. Działalność Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w powojennym Krakowie. „Kwartalnik Historii Żydów” 2018, nr 3, s. 579–606
Wachuła Michał: Refleksja o statusie miejsca-po-obozie na przykładzie krakowskiej Fabryki Kabli w perspektywie relacji Joanny Ringel. „Narracje o Zagładzie” 2017, nr 3, s. 345–360
Artykuły internetowe
Grądzka Martyna: „Kabel” – zapomniany obóz pracy przymusowej przy ul. Prokocimskiej 75 w Krakowie [online]. [dostęp 17 stycznia 2020]. Dostępny w internecie: https://nowahistoria.interia.pl/polska-walczaca/newskabel-zapomniany-oboz-pracy-przymusowej-przyulprokocimskie,nId,183459
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.