Rzeźby plenerowe z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku na terenie dawnej dzielnicy Nowa Huta

Abstrakt

Budowana od roku 1949 Nowa Huta była miastem robotniczym, a jednocześnie w założeniu swoich twórców nowoczesnym. Nowoczesność tę szczególnie starano się podkreślić od połowy lat pięćdziesiątych XX wieku, gdy na nowohucką architekturę i urbanistykę zaczęły wpływać tendencje modernistyczne, przenikające do nas z zachodu Europy. Wtedy to, począwszy od lat sześćdziesiątych, zaczęto systematycznie wraz z pojawianiem się nowych osiedli umieszczać na ich terenie rzeźby plenerowe. Były one owocem współpracy pomiędzy krakowskimi artystami a instytucjami, takimi jak Związek Polskich Artystów Plastyków, Spółdzielnia Mieszkaniowa Hutnik, Huta im. Lenina, a także Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej w Krakowie Nowej Hucie. W wyniku tej działalności powstała niejednorodna pod względem form, materiałów (wapień pińczowski, metal, sztuczny kamień, ceramika) oraz stylistyki galeria rzeźb plenerowych. Autorami rzeźb byli m.in. profesorowie krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, jak np. Wiesław Bielak – autor kompozycji Akwarium (park Ratuszowy), Forma dynamiczna (Kształt przestrzeni) umieszczonej na osiedlu Bohaterów Września oraz rzeźby Mater (Macierzyństwo) na osiedlu Piastów. Wśród tworzących nowohuckie rzeźby plenerowe artystów byli również Antoni Hajdecki (Spirala kosmiczna, osiedle Tysiąclecia), Wincenty Kućma (Dojrzewanie II, osiedle Przy Arce), a także Marian Kruczek (Zdobyta przestrzeń, osiedle Tysiąclecia), Waleria Bukowiecka (niezachowany do dzisiaj zespół rzeźb o funkcji rekreacyjnej na terenie dawnego parku Dziecięcego na osiedlu Kolorowym) i Magdalena Pruszyńska-Jaroszyńska (Syrenka oraz Flirt wodorostów z muszlą, umieszczone na terenie tego samego parku Dziecięcego, dzisiejszego parku Wiśniowy Sad). Metalowe kompozycje tworzyli Stanisław Małek (Wzlot, teren Zalewu Nowohuckiego) oraz Lucjan Orzech (Ptaki na osiedlu Willowym i Małe organy na osiedlu Wandy).