Muzeum a nauka (na przykładzie historii płaszczów królewskich)
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2024.02Słowa kluczowe:
muzea, nauka, historia, pamięć, Stanisław August Poniatowski, August IIIAbstrakt
Artykuł powstał na podstawie wykładu wygłoszonego przez autora w Muzeum Krakowa 5 września 2023 roku i rozpoczyna się refleksją na temat zmieniających się znaczeń słowa muzeum. Postawiwszy pytanie o rolę badań naukowych w umożliwianiu muzeom wypełniania ich misji, autor rozpatruje ten problem, rozważając, co wiadomo, a czego nie wiadomo na temat stanu, proweniencji oraz funkcji płaszcza koronacyjnego Stanisława Augusta Poniatowskiego, udostępnionego dla zwiedzających w Muzeum Katedralnym na Wawelu. Płaszcz ów zostaje porównany z płaszczem koronacyjnym Augusta III przechowywanym w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz płaszczem króla Jana III Sobieskiego otrzymanym przezeń na okoliczność uhonorowania go francuskim Orderem Świętego Ducha, a obecnie przechowywanym w Skarbcu Koronnym Zamku Królewskiego na Wawelu. W końcowej części artykułu przedstawiono wnioski oraz zasugerowano umocnienie roli badań naukowych w muzeach XXI wieku.
Bibliografia
Bahlawan Natalia et al.: Czy uniwersytetom potrzebne są muzea?. W: Więcej niż muzeum. Szkice ofiarowane Profesorowi Janowi Święchowi. Red. Janusz Barański, Katarzyna Maniak, Stanisława Trebunia-Staszel. Kraków 2022, s. 55–69
Blanning Timothy C.W.: The Commercialization and Sacralization of European Culture in the Nineteenth Century. In: The Oxford Illustrated History of Modern Europe. Ed. Timothy C.W. Blanning. Oxford 2001, pp. 120–147
Bloch Marc: Pochwała historii, czyli o zawodzie historyka. Przeł. Wanda Jedlicka. Wyd. 2. Kęty 2009
Butterwick Richard: Polska rewolucja a Kościół katolicki 1788–1792. Przeł. z jęz. ang. Marek Ugniewski. Wyd. 2. Kraków 2019
Dreścik Jan Jakub: Świątynia pamięci. „Zarządzanie w Kulturze” 2005, nr 6, s. 209–218
Dygdała Jerzy: Wizerunek barokowego sarmaty i oświeconego Europejczyka, czyli August III Wettyn i Stanisław August Poniatowski. „Wieki Stare i Nowe” 2014, nr 6, s. 38–57
Dzieła ks. Waleryana Kalinki. T. 2. Ostatnie lata panowania Stanisława Augusta. Cz. 2. Dokumenta do historyi drugiego i trzeciego podziału. Wyd. 2. Kraków 1891
Folga-Januszewska Dorota: Muzeologia, muzeografia, muzealnictwo. „Muzealnictwo” 2006, nr 47, s. 9–14
Grincheva Natalia: Museum Diplomacy in the Digital Age. London–New York 2021
Gutkowski Jerzy: Strój koronacyjny Stanisława Augusta. „Kronika Zamkowa” 2000, nr 39, s. 51–61
Inventaire du Château Royal de Varsovie de 1795 / Inwentarz Zamku Królewskiego w Warszawie z 1795 roku. Przeł. i oprac. Natalia Ładyka. Warszawa 1997
Juszczak Dorota: Marcello Bacciarelli. Najpiękniejsze portrety. Warszawa 2018
Key Concepts of Museology. Ed. André Desvallées, François Mairesse. Transl. from the French version by Suzanne Nash. Paris 2010
MacGregor Neil: A History of the World in 100 Objects. London 2012
Małe i wielkie historie. Tworzenie kolekcji Muzeum Historii Polski. Red. Robert Kostro. Warszawa 2023
Marek Marta, Hapanowicz Piotr: Włodzimierz Tetmajer. Siła barw i temperamentu. Kraków 2023
Możdżyńska-Nawotka Małgorzata: Królewska maskarada, czyli rozwiązanie zagadki tzw. hiszpańskiego stroju koronacyjnego Stanisława Augusta. „Kronika Zamkowa. Roczniki” 2014, nr 1, s. 133–148
Niezabitowski Michał: Socjotopografia Krakowa 1257–1939. Program naukowy Muzeum Krakowa. Geneza, zakres, perspektywy. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2022, z. 40, s. 25–34
Noga Zdzisław: Odpowiedź na ankietę. „Kwartalnik Historyczny” 2021, R. 128, z. 1, s. 280–283
Passowicz Wacław: Prekursorzy muzealnictwa – Jan Paweł Woronicz. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 1985, z. 12, s. 13–16
Pater Renata: Edukacja muzealna. Muzea dla dzieci i młodzieży. Kraków 2016
Pearce Susan M.: Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study. Washington D.C. 1993
Pomian Krzysztof: Muzeum. Historia światowa. T. 1. Od skarbca do muzeum. Gdańsk 2023
Roćko Agata: Kontusz i frak. O symbolice stroju w XVIII-wiecznej literaturze. Warszawa 2015
Rostworowski Marek: Gry o Damę. Kraków 1994
Rożek Michał: Polskie koronacje i korony. Kraków 1987
Sawicka Franciszka: Uroczystości dla uczczenia pierwszej rocznicy Konstytucji 3 maja. W: „Rok monarchii konstytucyjnej”.
Piśmiennictwo polskie lat 1791–1792 wobec Konstytucji 3 maja. Red. Teresa Kostkiewiczowa. Warszawa 1992, s. 177–194
Splendour of the Crown Treasury: A Royal Legacy. Kraków 2022
Święch Jan: Czy potrzebne są muzea uczelniane? „Opuscula Musealia” 2018, vol. 25, s. 109–114
Urban Jacek: Muzeum katedralne na Wawelu. „Muzealnictwo” 2008, nr 49, s. 114–131
Strony internetowe
A History of the World in 100 objects [online]. BBC, 2024 [online]. [dostęp 23 lutego 2024]. Dostępny w internecie: https://www.bbc.co.uk/programmes/b00nrtd2/episodes/downloads
Dama z gronostajem – portret Cecylii Gallerani (ok. 1473–1536) [online]. [dostęp 23 lutego 2024]. Dostępny w internecie: https://zbiory.mnk.pl/pl/wyniki-wyszukiwania/katalog/157417
Jankowska-Marzec Agnieszka: „Sol victus”. Prezentacja obrazów Łukasza Stokłosy [online]. Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki, 2019 [dostęp 2 marca 2024]. Dostępny w internecie: https://wawel.krakow.pl/wystawa-czasowa/sol-victus-prezentacja-obrazow-lukasza-stoklosy
Konserwacja kapy koronacyjnej królów zakończona! Projekt realizował UPJPII 11 VIII 2020 [online]. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 12 sierpnia 2020 [dostęp 17 lutego 2024]. Dostępny w internecie: https://upjp2.edu.pl/aktualnosci/konserwacja-kapykoronacynej-krolow-zakonczona-projekt-realizowalupjpii-11-viii-2020-1525.html
Płaszcz kawalera Orderu Św. Ducha, nr inw. ZKnW-PZS 141 [online]. [dostęp 23 lutego 2024]. Dostępny w internecie: https://cyfrowy.wawel.krakow.pl/obiekt/6114dc1370d6cc8c1206e6ab
Płaszcz koronacyjny Augusta III, nr inw. SZT 3061 MNW [online]. [dostęp 23 lutego 2024]. Dostępny w internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/zbiory/403162
Thesaurus Cracoviensis [online]. Muzeum Krakowa, 2024 [dostęp 1 marca 2024]. Dostępny w internecie: https://muzeumkrakowa.pl/oddzialy/thesaurus-cracoviensis
Ustawa o muzeach. Dz.U. 2022.0.385 t.j. – Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach [online]. LexLege [dostęp 1 marca 2024]. Dostępny w internecie: https://lexlege.pl/ustawa-o-muzeach/
Woolsthorpe Manor [online]. [dostęp 17 lutego 2024]. Dostępny w internecie: www.nationaltrust.org.uk/visit/nottinghamshire-lincolnshire/woolsthorpe-manor
wos/gma/: Płaszcz koronacyjny Stanisława Augusta Poniatowskiego odzyskał świetność [online]. PAP, 10 listopada 2015 [dostęp 23 lutego 2024]. Dostępny w internecie: https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C429398%-2Cplaszcz-koronacyjny-stanislawa-augusta-poniatowskiego-odzyskal-swietnosc.html
Współpraca między Zamkiem Królewskim na Wawelu a Zespołem do Badań nad Dworami i Elitami Władzy [online]. Uniwersytet Śląski w Katowicach, 23 lutego 2024 [dostęp 23 lutego 2024]. Dostępny w internecie: https://us.edu.pl/instytut/ih/2024/02/23/wspolpracamiedzy-zamkiem-krolewskim-na-wawelu-a-zespolemdo-badan-nad-dworami-i-elitami-wladzy/
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Richard Butterwick-Pawlikowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
