Polskie badania nad socjotopografią miast w epoce przedprzemysłowej

Abstrakt

Celem prezentowanego artykułu jest przedstawienie zarysu historii i najważniejszych wyników polskich badań nad socjotopografią miast w epoce przedprzemysłowej. W pierwszej części autor analizuje międzynarodowy kontekst badawczy. Wskazuje na intensywnie rozwijające się w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku badania nad socjotopografią miast niemieckich, których efektem były także interdyscyplinarne studia metodologiczne autorstwa Dietricha Deneckego i Rolfa Hammela-Kiesowa. Zaangażowanie polskich historyków w projekty badawcze realizowane przez Commission Internationale pour l’Histoire des Villes pobudziło do rozpoczęcia badań nad socjotopografią w Polsce. Po raz pierwszy problematyka ta została podjęta na konferencji zorganizowanej w Toruniu w 1974 roku. Apogeum polskich badań nad socjotopografią miast epoki przedprzemysłowej przypadło na lata dziewięćdziesiąte XX wieku i pierwsze lata nowego tysiąclecia. Największym zainteresowaniem badaczy cieszyły się miasta duże (Toruń, Elbląg, Poznań, Wrocław) oraz średnie (Sieradz, Chełmno, Świdnica, Grodno). Od lat osiemdziesiątych XX wieku obserwowany jest wyraźny postęp metodologiczny badań, który przejawia się w rozbudowie katalogu cech społecznych i precyzji ich lokalizacji w przestrzeni miejskiej oraz włączaniu do analizy danych pozyskiwanych z badań urbanistycznych i archeologicznych. Obowiązującym już od lat dziewięćdziesiątych XX wieku standardem jest prowadzenie badań na poziomie parceli lub domu. W prezentowanej analizie porównawczej wyników dotychczasowych badań socjotopograficznych autor koncentruje się na modelach dystrybucji cech statusu zawodowego i społecznego w przestrzeni miejskiej oraz na przesłankach społecznego wartościowania przestrzeni.