Rzeźby plenerowe z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku na terenie dawnej dzielnicy Nowa Huta
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2021.06Keywords:
Kraków Nowa Huta, Polish outdoor sculpture of the 1960s and 1970s, Wiesław Bielak, Antoni Hajdecki, Wincenty Kućma, Marian Kruczek, Waleria Bukowiecka, Magdalena Pruszyńska-Jaroszyńska, Stanisław Małek, Lucjan OrzechAbstract
OUTDOOR SCULPTURES FROM THE 1960S AND
1970S IN THE FORMER NOWA HUTA DISTRICT
Built from 1949 onward, Nowa Huta was a city designed for the working class, but at the same time its creators wanted it to be the epitome of modernity. The modern character of the city was being particularly emphasised from the mid-1950s onward, as Nowa Huta’s architecture and urban development became increasingly influenced by modernistic trends spreading to our country from western Europe. It was in that period, beginning with the 1960s, that outdoor sculptures started to be systematically installed in the public areas of the newly constructed housing estates. These works were the result of the cooperation between Kraków artists and institutions, such as the Association of Polish Artists and Designers, the ‘Hutnik’ Housing Association, Lenin Steelworks, or the Presidium of the District National Council in Nowa Huta, Kraków. These activities led to the establishment of the outdoor sculpture gallery, heterogeneous in terms of form, material (e.g. Pińczów limestone, metal, artificial stone, and ceramics), and style. Among the artists commissioned to execute sculptures were professors of the Academy of Fine Arts in Kraków, e.g. Wiesław Bielak, the creator of such compositions as Aquarium (in Ratuszowy Park), Dynamic Form (The Shape of Space) installed at Bohaterów Września housing estate, and the sculpture titled Mater (Motherhood) at Piastów housing estate. Other artists who created Nowa Huta’s outdoor sculptures included Antoni Hajdecki (Cosmic Spiral, Tysiąclecia housing estate), Wincenty Kućma (Ripening II, Przy Arce housing estate), as well as Marian Kruczek (Acquired Space, Tysiąclecia housing estate), Waleria Bukowiecka (a group of sculptures designed to perform a recreational function in the former Children’s Park at Kolorowe housing estate; the sculptures do not survive today), and Magdalena Pruszyńska-Jaroszyńska (Little Mermaid and Seaweed Flirtng with a Shell installed in the aforementioned Children’s Park – Park Dziecięcy, currently called Wiśniowy Sad Park). Metal installations were created by Stanisław Małek (The Ascent, in the area surrounding Nowa Huta Reservoir), and Lucjan Orzech (Birds at Willowe housing estate, and Small Organs at Wandy housing estate).
References
Książki
Dziekan Bogumił, Niwiński Leonard: Nowa Huta. Kraków 1970
Kozioł Monika: Rzeźby plenerowe w Nowej Hucie. W: Nowa Huta w kulturze – kultura w Nowej Hucie. Red. Jarosław Klaś, Maria Wąchała-Skindzier. Kraków 2019, s. 186–198
Krzysztofowicz-Kozakowska Stefania: Sztuka w czasach PRL. Olszanica 2016
Papp Stefan: Marian Kruczek. Kraków 1978
Siatkowska Anna: Życie kulturalne Nowej Huty w latach 1949–1980. Kraków 1997
Skarbowski Jan: Nowa Huta – pierwsze socjalistyczne miasto w Polsce. Kraków 1971
Winnicka Katarzyna: Marian Kruczek – katalog zbiorów. Muzeum Historyczne w Sanoku. Sanok 2007
Artykuły (układ chronologiczny)
Kronika za okres od 15 grudnia 1964 do 15 lutego 1965. „Przegląd Artystyczny” 1965, nr 1, s. 57–60
(aż): Będzie więcej rzeźb plenerowych. „Echo Krakowa” 1975, nr 6, z 8 stycznia, s. 5
Bohdanowicz Halina: Interesujące rzeźby Mariana Kruczka. „Głos Nowej Huty” 1973, nr 51–52, s. 11
(OKT.): [Notatka o Akwarium Wiesława Bielaka]. „Głos Nowej Huty” 1975, nr 44, s. 7
Gil Mieczysław: Stal w ręku rzeźbiarza. „Głos Nowej Huty” 1977, nr 22, s. 1–2
(OKT.): Czy nie bliższa koszula ciału?. „Głos Nowej Huty” 1979, nr 43, s. 5
Bednarski Tadeusz Zygmunt: Pomniki Nowej Huty. „Zdobyta przestrzeń” i „Spirala kosmiczna”. „Głos Nowej Huty” 1980, nr 33, s. 6
Bednarski Tadeusz Zygmunt: Spotkanie z art. rzeźb. W Bukowiecką. Ręce artystki i żelbeton. „Głos Nowej Huty” 1980, nr 36, s. 4
Bednarski Tadeusz Zygmunt: Pomniki Nowej Huty. „Matka i dzieci”. „Głos Nowej Huty” 1980, nr 36, s. 6
Bednarski Tadeusz Zygmunt: Pomniki Nowej Huty. „Syrenka”. „Głos Nowej Huty” 1980, nr 37, s. 6
Bednarski Tadeusz Zygmunt: Pomniki Nowej Huty. „Wzlot”. „Głos Nowej Huty” 1980, nr 38, s. 6
Bednarski Tadeusz Zygmunt: Pomniki Nowej Huty. „Muszle i wodorosty”. „Głos Nowej Huty” 1980, nr 39, s. 6
(om-oł): Co nam zostało z tamtych lat?. „Głos Nowej Huty” 1981, nr 48, s. 9
Grzesiuk-Olszewska Irena: Plenery rzeźbiarskie i dekoracje miast – program i rzeczywistość. „Rzeźba Polska” 1987, t. 2, s. 100–150
Komorowski Waldemar: Urbanistyka i architektura Nowej Huty 1949–1959. „Rocznik Krakowski” 2005, t. 71, s. 189–215
Lenczowska Krystyna: Groszek i bieńczycki Picasso. „Głos Nowej Huty” 2015, z 17 sierpnia [online]. [dostęp 24 sierpnia 2015]. Dostępny w internecie: http://www.glos-tn.krakow.pl/news.php?readmore=1357
Rogozik Marzena: Nie dłutem, a rękami hutników stworzył kultowe dziś „Piszczałki”. „Dziennik Polski” 2015, z 15 lipca [online]. [dostęp 25 lipca 2017]. Dostępny w internecie: http://www.dziennikpolski24.pl/region/a/nie-dlutem-a-rekami-hutnikow-stworzyl-kultowe-dzispiszczalki-zdjecia,12271163/
Tarasek Kinga: Konkursy na rzeźbę plenerową dla Nowej Huty w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2018, z. 36, s. 341–349
Strony internetowe
Biennale rzeźby w metalu Warszawa, 1968 [online]. [dostęp 10 lipca 2015]. Dostępny w internecie: http://biennale68.achjoj.info/galeria.php?galeria=main
Dojrzewanie I [online]. [dostęp 23 lipca 2015]. Dostępny w internecie: http://www.wincenty.kucma.pl/component/zoo/item/dojrzewanie-i?category_id=17)
Małe formy [online]. [dostęp 23 lipca 2015]. Dostępny w internecie: http://www.wincenty.kucma.pl/component/zoo/category/male-formy
Nowohuckie instalacje odzyskały dawny blask [online]. Kraków.pl, 14 lutego 2018 [dostęp 11 lipca 2021]. Dostępny w internecie: https://www.krakow.pl/aktualnosci/217737,29,komunikat,nowohuckie_instalacje_odzyskaly_dawny_blask.html
Downloads
Published
Issue
Section
License
See more at Copyright & Licensing tab.