Rozważania nad koncepcją historii językoznawstwa polskiego
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.15.2020.30.15Słowa kluczowe:
historia polskiego językoznawstwa, historia nauki, językoznawstwo stosowane, glottodydaktyka polonistyczna, język polski jako obcy, odziedziczony i drugiAbstrakt
Reflections on the Conception of the History of Polish Linguistics
The author explains his reason for taking up the topic by recalling his discussions with prof. Mirosław Skarżyński and encouraging him to prepare a publication in which he would present his conception of the history of Polish linguistics. Prof. Skarżyński will not write this paper any more, so this author decided to present his own reflections on the matter. He begins with the first grammar of Polish, Polonicae grammatices institutio, published in 1568 by a Frenchman Piotr Statorius-Stojeński, for foreigners who wish to learn the language. He presents the work against the European background, and shows that it belongs to the great European movement of the 16th century, of preparing descriptions of contemporary languages. This author proposes that the publication of Statorius’ grammar, and of Jan Mączyński’s Latin-Polish dictionary (1564), can be considered the actual beginnings of Polish linguistics. In relation to S. Urbańczyk who tied those beginnings to year 1751, this author moves the date nearly 200 years back. He also refers to the opinions of historians of science. The paper concludes with remarks on the place of applied linguistics and glottodidactics in Polish linguistics.
Pobrania
Bibliografia
Besters-Dilger J., Dąbrowska A., Krajewski G., Żurek A. (red.), 2016, Utrata i odzyskiwanie języka polskiego. Językoznawcze i glottodydaktyczne aspekty niepełnej polsko-niemieckiej dwujęzyczności, Pruszków k. Łasku.
Chrostek M., 2016, Złote lata polonistyki lwowskiej (1919–1939), Rzeszów.
Czelakowska A., 2020, Uczeni i ich losy… – Mirosław Skarżyński jako badacz dziejów polskiej lingwistyki, „LingVaria” nr 2 (30), s. 177–191, https://doi.org/10.12797/LV.15.2020.30.14.
Czelakowska A., Rak M., 2019, Profesor Mirosław Skarżyński, 1952–2019, „LingVaria” nr 2 (28), s. 7–10, https://doi.org/10.12797/LV.14.2019.28.00.
Dąbrowska A., 2018, Nauczanie polszczyzny jako języka obcego w historii języka polskiego, „Język Polski” XCVIII, s. 22–41.
Decaux E., 1968, Il y a quatre cents ans paraissait sous la signature d’un Français la première grammaire polonaise, „Revue de l’Ecole Nationale des Langues Orientales” 5, s. 153–162.
Decyk-Zięba W., 2019, Gramatyka Walentego Szylarskiego oświeceniową wersją gramatyki Franciszka Mesgniena-Menińskiego, „Poradnik Językowy” nr 10, s. 104–113.
EJO: K. Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2 popr. i uzup., Wrocław – Warszawa – Kraków 1999.
EJP: S. Urbańczyk (red.), Encyklopedia języka polskiego, wyd. 2 popr. i uzup., Wrocław – Warszawa – Kraków 1994.
Gębal P.E., 2018, Podstawy dydaktyki języka polskiego jako drugiego. Podejście integracyjno-inkluzyjne, Kraków.
Gębal P.E., Miodunka W.T., w druku, Dydaktyka i metodyka nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego, Warszawa.
Heinz A., 1978, Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa.
Jefimow R., 1963, Stojeński i Volckmar. Przyczynek do dziejów polskiej gramatyki, „Język Polski” XLIII, s. 218–230.
Jefimow R., 1970, Z dziejów języka polskiego w Gdańsku. Stan wiedzy o polszczyźnie w XVII wieku, Gdańsk.
Klemensiewicz Z., 1974, Historia języka polskiego, wyd. 2, Warszawa.
Lipińska E., Seretny A., 2012, Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie chicagowskiej diaspory polonijnej, Kraków.
Miodunka W.T., 2011, Między etniczno-genealogicznym a kulturowym rozumieniem narodu. O potrzebie historycznojęzykowych badań polszczyzny jako języka obcego i drugiego, „LingVaria” nr 1 (11), s. 179–204.
Miodunka W.T., 2016, Glottodydaktyka polonistyczna, Pochodzenie – stan obecny – perspektywy, Kraków.
Miodunka W.T., 2018, Gramatyka języka polskiego Statoriusa ukazała się 450 lat temu. Refleksje o jej znaczeniu dla historii polskiego językoznawstwa, „Poradnik Językowy” nr 10, s. 9–24.
Pułaczewska H., 2017, Wychowanie do języka polskiego w Niemczech na przykładzie Ratyzbony. Dwujęzyczność dzieci z perspektywy rodziców, Łódź.
Rybicki P., 1970, Odrodzenie, [w:] B. Suchodolski (red.), Historia nauki polskiej, t. I, Wrocław – Warszawa – Kraków, s. 361–375.
Sękowska E., w druku, List jako źródło do historii polskiego językoznawstwa, „Białostockie Archiwum Językowe”.
Skarżyński M., 1994, Części mowy i ich kategorie w gramatykach polskich XIX i XX wieku (1817–1938), „Rozprawy Habilitacyjne UJ” nr 281, Kraków.
Skarżyński M., 2001, W kręgu gramatyk polskich XIX i XX wieku, Kraków.
Skarżyński M., 2019, Geneza i początki Studium Słowiańskiego UJ, „LingVaria” nr 1 (27), s. 11–33, https://doi.org/10.12797/LV.14.2019.27.01.
Statorius P., 1568/1980, Polonicae grammatices institutio, Cracoviae 1568. Nunc iterum ed. R. Olesch, „Slavistische Forschungen” 26, Köln – Wien (wyd. fototypiczne).
Stinia M., Pudłocki T. (red.), 2018, W kręgu historii nauki i oświaty. Uniwersyteckie środowiska filologów krakowskich i lwowskich 1850–1939, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” nr 145, z. 2, Kraków.
Suchodolski B. (red.), 1970a, Historia nauki polskiej, t. I, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Suchodolski B., 1970b, O powszechnej i polskiej historii nauki, [w:] idem (red.), Historia nauki polskiej, t. I, Wrocław – Warszawa – Kraków, s. VII–LXXI.
Urbańczyk S., 1993, Dwieście lat polskiego językoznawstwa (1751–1950), Kraków.
Walczak B., 1995, Zarys dziejów języka polskiego, Poznań.
Zwoliński P., 1956, Gramatyki języka polskiego z XVII w. jako źródło poznania ówczesnej polszczyzny, „Poradnik Językowy” nr 7, s. 251–260, nr 8, s. 310–321, nr 9, s. 356–369.
Zwoliński P., 1972, Pionierzy komparatystyki slawistycznej XVI wieku, [w:] Prace na VII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Warszawie 1973. Językoznawstwo, „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, seria 4, „Językoznawstwo”, Warszawa, s. 336–344.
Żurek A., 2018, Strategie komunikacyjne osób dwujęzycznych. Na przykładzie polszczyzny odziedziczonej w Niemczech, Kraków.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
