Czy polszczyznę mogą wzbogacić nowe typy struktur słowotwórczych?
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.08.2013.16.07Słowa kluczowe:
słowotwórstwo, neologizm, nazwy zawodów, morfotaktyka, leksykaAbstrakt
Can Polish be enriched by new types of word-formative structures?
The paper presents some considerations on the lexical development of Polish. It concentrates on the issues of word-formative enlargement of vocabulary. Against the background of analogy, compensation, and extra- and intralinguistic borrowing, it discusses the possible continuants of feminine names (adjectives and diminutives), and of masculine names of professions that were traditionally reserved for women (e.g. kosmetyczka ‘beautician’, niania ‘nanny’). The paper does not only identify the extralinguistic factors, such as the rise of new naming needs or the phenomenon of linguistic fashion (e.g. structures with the prefix para-), but it also investigates the processes of erosion of morphotactic constraints, and of customary limitations.
Pobrania
Bibliografia
Brodowska-Honowska M., 1964, O pojemności znaczeniowej derywatów, „Język Polski” XLIV, s. 193−200.
Burkacka I., 2010, Klasyfikacja słowotwórcza nowszych zapożyczeń, „Linguistica Copernicana” nr 2 (4), s. 229–240.
Burkacka I., 2011, Terminy naukowe jako podstawy gniazd słowotwórczych, „LingVaria” nr 1 (11), s. 42–70.
Burkacka I., 2012, Kombinatoryka sufiksalna w polskiej derywacji odrzeczownikowej, Warszawa.
Buttler D., 1968, Problematyka badań nad homonimią, „Przegląd Humanistyczny” nr 3, s. 57–79.
Buttler D., 1978, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa.
Buttler D., 1979, Powojenne ekspresywizmy polskie, „Prace Filologiczne” XXIX, s. 85−90.
Buttler D., 1989, Podłoże zaniku niektórych wyrazów rodzimych w polszczyźnie przełomu XIX i XX wieku, „Przegląd Humanistyczny” nr 4, s. 51–59.
Buttler D., 1992, Wyrazy polskie wychodzące z obiegu w ciągu ostatnich lat, [w:] J. Zieniukowa (red.), Procesy rozwojowe w językach słowiańskich, „Prace Slawistyczne” 99, Warszawa, s. 11–19.
Cyran W., 1974, Mechanizm zapożyczania wyrazów w języku polskim, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” XX, s. 23–37.
Długosz-Kurczabowa K., 1992, O przyczynach i mechanizmach wychodzenia z użycia wyrazów i ich znaczeń (na materiale słownika T. Modrzejewskiego: „Wyrazy, które umarły i które umierają” z 1936 r.), [w:] W. Kupiszewski (red.), Studia nad słownictwem XIX wieku, Warszawa, s. 7–20.
Doroszewski W., 1968, O kulturę słowa. Poradnik językowy, t. II, Warszawa.
Dubisz S., 1995, Rozwój współczesnej polszczyzny, „Przegląd Humanistyczny” z. 5, s. 69–88.
Dubisz S., 1999, Rozwój zasobu leksykalnego polszczyzny, [w:] idem (red.), Nauka o języku dla polonistów, Warszawa, s. 457−476.
Dubisz S., 2002, Język − historia − kultura (wykłady, studia, analizy), Warszawa.
Gajda S., 1979, Teoretyczne problemy kultury języka, „Poradnik Językowy” z. 8, s. 356–368.
Gajda S., 1999, Współczesna polska rzeczywistość językowa i jej badanie, [w:] J. Miodek (red.), Mowa rozświetlona myślą, Wrocław, s. 8–14.
Gajda S., 2012, Polszczyzna 2050, „Polonistyka” nr 8, s. 36–39.
Grabias S., 1978, Derywacja a ekspresja, [w:] T. Skubalanka (red.), Studia nad składnią polszczyzny mówionej − księga referatów konferencji poświęconej składni i metodologii badań języka mówionego (Lublin 6−9 X 1975), Wrocław, s. 89–103.
Jadacka H., 1991, Dwie wartości, dwa gniazda (o prawdzie i fałszu), „Poradnik Językowy” z. 3, s. 167−173.
Jadacka H., 1992, Teoretyczne podstawy słowotwórstwa normatywnego, „Poradnik Językowy” z. 8, s. 549–561.
Jadacka H., 2001, System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000), Warszawa.
Jadacka H., 2005, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa.
Kallas K., 2003, Struktura gniazd słowotwórczych konstytuowanych przez rzeczowniki nazywające państwa (kraje), [w:] M. Skarżyński (red.), Słowotwórstwo gniazdowe. Historia, metoda, zastosowania, Kraków, s. 64–85.
Kaproń-Charzyńska I., 2005, Derywacja ujemna we współczesnym języku polskim. Rzeczowniki i przymiotniki, Toruń.
Kardela H., 2005, Schemat i prototyp w morfologii kognitywnej; https://www.umcs.lublin.pl/images/media/pracownicy/624/Schemat.i.prototyp.pdf
Kleszczowa K., 2007, Na straży niezmienności modeli słowotwórczych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXIII, s. 115–124.
Kowalewska-Dąbrowska J., 2011, Przejawy inwencji słowotwórczej w języku prasy ostatnich lat (na przykładzie wybranych gazet i czasopism), [w:] E. Badyda, J. Mackiewicz, E. Rogowska-Cybulska (red.), Wokół słów i znaczeń IV. Słowotwórstwo a media. Materiały czwartej
konferencji językoznawczej poświęconej pamięci Profesora Bogusława Krei, Gdańsk, s. 61–69.
Kowalik K., 1986, Sposoby wzbogacania słownictwa współczesnego języka polskiego, „Język Polski” LXVI, s. 5–18.
Kowalik K., 1977, Budowa morfologiczna przymiotników polskich, Wrocław.
Kowalik K., 1998, Morfotaktyka, [w:] R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego, Warszawa, s. 585–618.
Kowalikowa J., 2000, Wulgaryzmy we współczesnej polszczyźnie, [w:] G. Szpila (red.), Język trzeciego tysiąclecia, Kraków, s. 121–132.
Kreja B., 1970, Budowa słowotwórcza a budowa fonetyczna wyrazów, „Język Polski” L, s. 119–131.
Kreja B., 1989, Z morfonologii i morfotaktyki współczesnej polszczyzny, Wrocław.
Kreja B., 1993, Drobiazgi słowotwórcze 34. Oglądalność, cytowalność i inne formacje na -aln(-)ość, „Język Polski” LXXIII, s. 282–292.
Kudra B., 1996, Sposoby powstawania prasowych okazjonalizmów politycznych, „Poradnik Językowy” z. 8, s. 35–44.
Kudra B., 2001, Kreatywność leksykalna w dyskursie politycznym polskiej prasy lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, Łódź.
Manova S., Winternitz K., 2011, Suffix order in double and multiple diminutives: with data from Polish and Bulgarian, univie.ac.at/stela.manova/Manova_Winternitz_PL-BG_deminutives.pdf
Markowski A., 2000, Jawne i ukryte zapożyczenia leksykalne w mediach, [w:] J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Język w mediach masowych, Warszawa, s. 96–111.
Markowski A., 2005, Kultura języka polskiego. Teoria zagadnienia leksykalne, Warszawa.
Migdał J., 2006, Słownictwo wygasające w leksykografii, „Poradnik Językowy” z. 4, s. 3–13.
Miodek J., 1983, Rzecz o języku. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław, s. 65–84.
Nagórko A., 2007, Kontaminacja leksykalna – słowotwórstwo czy radosna tfurczość?, „Przegląd Humanistyczny” nr 1 (400), s. 203–210.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://nkjp.pl
Ochmann D., 2002, Między dezintegracją a analogią. O pewnym typie złożeń współczesnej polszczyzny, „Język Polski” LXXXII, s. 322–329.
Ochmann D., 2004, Nowe wyrazy złożone o podstawie zdezintegrowanej w języku polskim, Kraków.
Otwinowska-Kasztelanic A., 2006, Badania nad wpływem języka angielskiego na polszczyznę mówioną młodego pokolenia Polaków (19−35 lat), „Poradnik Językowy” z. 5, s. 39–48.
Ożóg K., 2011, Polszczyzna przełomu XIX i XX wieku, Wybrane zagadnienia, Rzeszów.
PZKZS: Projekt znowelizowanej klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, 2012, http://mpips.gov.pl
PSWP: H. Zgółkowa (red.), Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Poznań 1994–2005.
RJP, 2012, Stanowisko Rady Języka Polskiego w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów, przyjęte na posiedzeniu plenarnym rady 19 marca 2012 r., www.rjp.pan.pl
Satkiewicz H., 1986, O nazwach żeńskich i dopełniaczu rzeczowników męskich po latach, „Poradnik Językowy” z. 9−10, s. 656–658.
Satkiewicz H., 1971, Słowotwórstwo, [w:] D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Warszawa, s. 80–123.
SGS-II: H. Jadacka (red.), Słownik gniazd słowotwórczych współczesnego języka ogólnopolskiego, t. II: Gniazda odrzeczownikowe, Kraków 2001.
SOJP: T. Karpowicz, Słownik ortograficzny języka polskiego, Warszawa 2001, 22005, 32006.
SO PWN: Słownik ortograficzny PWN, http://so.pwn.plSJPD: W. Doroszewski, (red.), Słownik języka polskiego, http://doroszewski.pwn.pl
Szymanek B., 2010, A Panorama of Polish Word-Formation, Lublin.
Szymanek B., Derkach T., 2005, Contraints on derivation of double diminutives in Polish and Ukrainian, „Studies in Polish Linguistics” nr 2, s. 91–110.
Umińska-Tytoń E., 1986, Sposoby tworzenia form pochodnych od imion chrzestnych, „Onomastica” XXXI, s. 87–113.
USJP: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003.
Walczak B., 1999, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław.
Waszakowa K., 1993, Zapożyczenia jako przedmiot badań słowotwórstwa synchronicznego, „Z polskich studiów slawistycznych”, seria 8, Warszawa, s. 255–261.
Waszakowa K., 2003, Czy w słowotwórstwie pojęcie hybryda jest przydatne?, „Poradnik Językowy” z. 10, s. 3–11.
Waszakowa K., 2007, Internacjonalizacja współczesnej polszczyzny – szansa czy zagrożenie?, „Przegląd Humanistyczny” z. 1, s. 219–228.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
