Kalinowym mostem chodziłam, kalinowe serce zgubiłam. Kontynuacje i transformacje motywów ludowych w tekstach literackich
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.36.16Słowa kluczowe:
motyw, tekst folkloru, folklor, słownik etnolingwistyczny, tekst literackiAbstrakt
KALINOWYM MOSTEM CHODZIŁAM, KALINOWE SERCE ZGUBIŁAM: CONTINUATIONS AND TRANSFORMATIONS OF FOLK MOTIFS IN LITERARY TEXTS
The author analyzes the relationship between the folk images of viburnum, viburnum bridge and viburnum grove, as they all are reconstructed in the Lublin ethnolinguistic dictionary, and viburnum motifs identified in five selected literary texts: Teofil Lenartowicz’ Kalina ‘Viburnum’ (1845), Wincenty Korotyński’s Two Loves (1857), Krystyna Krahelska’s Kalinowym mostem chodziłam ‘I Used to Walk over the Viburnum Bridge’ (1941), Andrzej Trzebiński’s Wymarsz Uderzenia (1943) and Tadeusz Urgacz’ Kalinowe serce ‘Viburnum Heart’ (1961). As a result, both continuation and transformation of folk motifs can be detected. What connects the “Viburnum” motifs and the images created from them in the literary works representing different eras, times and styles is the world of values communicated by means of a symbol. The recurring value, as projected here in/by the central symbol of the viburnum, appears to be love.
Pobrania
Bibliografia
Bartmiński J., 1973, O języku folkloru, Wrocław.
Bartmiński J., 1974, Jaś koniki poił. Uwagi o stylu erotyku ludowego, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” nr 2 (14), s. 11–24.
Bartmiński J., 1990, Folklor – język – poetyka, Wrocław.
Bartmiński J., 1993, Ludowy styl artystyczny, [w:] idem (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, Wrocław, s. 213–222.
Bartmiński J., 2001, Kontekst założony, historyczny czy kreowany?, [w:] A. Pajdzińska, R. Tokarski (red.), Semantyka tekstu artystycznego, Lublin, s. 109–121.
Bartmiński J., Kaczan A., 2017, Żyto, [w:] SSiSL II/1, s. 199–231.
Bystroń J.S., 1921, Artyzm pieśni ludowej, Poznań.
Czarnowski S., 1956, Warunki społeczne zmiany znaczenia symbolów literackich, [w:] idem, Dzieła, t. 1, Warszawa.
Głowiński M., 1988, Literatura wobec symboliki, [w:] M. Graszewicz, J. Kolbuszewski (red.), Kultura, literatura, folklor. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Hernasowi w sześćdziesięciolecie urodzin i dwudziestolecie pracy naukowej, Warszawa, s. 484–496.
Hernas C., 1965, W kalinowym lesie, t. 1: U źródeł folklorystyki polskiej, Warszawa.
Hernas C., 1975, Miejsce badań nad folklorem literackim, „Pamiętnik Literacki” z. 2, s. 3–15.
Hernas C., 1976, Miejsce badań nad folklorem literackim, [w:] H. Markiewicz, J. Sławiński (red.), Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, Kraków, s. 467–479. Janion M., 1975, Ludowość rozdwojona, „Literatura” nr 2, s. 1–6.
Kielak O., 2015, Etymologia a językowo-kulturowy obraz jałowca i kaliny, „LingVaria” nr 1 (19), s. 181–193, https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.19.12.
Kielak O., 2022a, Jagoda (borówka czarna), [w:] SSiSL II/7, s. 99–114.
Kielak O., 2022b, Bez (lilak), [w:] SSiSL II/7, s. 28–34.
Kielak O., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2022, Kalina, [w:] SSiSL II/7, s. 148–180.
Kowalski P., 1990, Współczesny folklor i folklorystyka. O przedmiocie poznania we współczesnych badaniach folklorystycznych, Wrocław.
Krahelska K., 2018, Nie przyjdę o zmierzchu. Wiersze wybrane, wyb., oprac., wstęp, interludia i kalendarium K. Samsel, Warszawa.
Krawczyk-Wasilewska V., 1986, Współczesna wiedza o folklorze, Warszawa.
Krzyżanowski J., 1935, Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru, Warszawa (wyd. 2. – 1961, wyd. 3 – 1977).
Krzyżanowski J., 1961/1978, Literatura ludowa i folklor, [w:] M. Waliński (red.), Teoria kultury. Folklor a kultura, Katowice, s. 197–209, przedruk z: J. Krzyżanowski, Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru, Warszawa 1935, s. 9–22.
Krzyżanowski J., 1980, Szkice folklorystyczne, t. 1: Z teorii i dziejów folkloru, Kraków.
Lechocka E., 2018, Znaczenie i funkcja motywu kaliny w warmińsko-mazurskich pieśniach ludowych, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” t. LXV, s. 63–83.
Łazuk M. (oprac.), 1976, Co to jest język folkloru?, „Literatura Ludowa” nr 4–5, s. 5–21.
Łotman J., 1988, Symbol w systemie kultury, przeł. B. Żyłko, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty” z. 3, s. 151–154.
Ługowska J., 1981, Ludowa bajka magiczna jako tworzywo literatury, Wrocław.
Ługowska J., 1988, Bajka w literaturze dziecięcej, Warszawa.
Ługowska J., 1999, Folklor – tradycje i inscenizacje. Szkice literacko-folklorystyczne, Wrocław.
Majer-Baranowska U., 1999, Krynica, [w:] SSiSL I/2, s. 279–283.
Marczewska M., 2002, Drzewa w języku i w kulturze, Kielce.
Marczewska M., Szadura J., 2021, Wierzba, [w:] SSiSL II/6, s. 356–382.
Moszyński K., 1939, Kultura ludowa Słowian, cz. 2, z. 2, Kraków.
Myśliwski W., 2003, Kres kultury chłopskiej, Warszawa, przedruk [w:] idem, W środku jesteśmy baśnią, Kraków 2022.
Niebrzegowska S., 1999, Potok, [w:] SSiSLI/2, s. 312–322.
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2007, Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej, Lublin.
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2013, Ustalanie znaczeń symbolicznych w słowniku etnolingwistycznym, „LingVaria” nr 1 (15), s. 127–144, https://doi.org/10.12797/LV.08.2013.15.12.
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2016, Gatunkowe uwarunkowania znaczeń symbolicznych, „LingVaria” nr 2 (22), s. 203–224, https://doi.org/10.12797/LV.11.2016.22.14.
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2022a, Kalinowy lasek, [w:] SSiSL II/7, s. 180–182.
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2022b, Kalinowy most, [w:] SSiSL II/7, s. 182–183.
Propp W., 1928/1976, Morfologia bajki, Warszawa.
Simonides D., 1995, Przyszłość folklorystyki. Marzenia czy potrzeba naukowa?, [w:] eadem (red.), Folklorystyka. Dylematy i perspektywy, Opole, s. 11–27.
Sitniewska R., Wilczyńska E., Wróblewska V. (red.), 2016, Folklor – tradycja i współczesność, Toruń.
Sobczak U., 2014, Dzieje pojęcia folklor w polskim dyskursie humanistycznym, „Ogrody Nauk i Sztuk” nr 4, s. 417–425, https://doi.org/10.15503/onis2014.417.425.
Sulima R., 1976, Folklor i literatura. Szkice o kulturze i literaturze współczesnej, Warszawa.
Szadura J., 2021, Fujarka wierzbowa, [w:] SSiSL II/6, s. 382–384.
Szcześniak K., 2015, Kalina oczyma slawisty etnolingwisty, [w:] P. Stalmaszczyk, I. Jaros (red.), Amor verborum nos unit. Studia poświęcone pamięci Profesora Sławomira Gali, Łódź, s. 155–166, https://doi.org/10.18778/7969-878-3.14.
Tokarski R., 1995, Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin.
Tolstoj N.I., 1990, K rekonstrukcji semantiki i funkcii nekotoryh slavjanskih izobrazitel’nyh i slovesnyh simvoilov narodnoj kul’tury, [w:] B.N. Putilov (red.), Fol’klor i ètnografija. Problemy rekonstrukcii faktov tradicionnoj kul’tury, Leningrad, s. 238–255.
Waliński M., 1978, Folklor i folklorystyka. Kilka uwag wstępnych, [w:] idem (red.), Teoria kultury. Folklor a kultura, Katowice, s. 7–40.
Waliński M., 1979, Współczesna rzeczywistość folkloru. Glosa do dyskusji, „Literatura Ludowa” nr 1–3, s. 18–32.
Wężowicz-Ziółkowska D., 1991, Miłość ludowa. Wzory miłości wieśniaczej w polskiej pieśni ludowej XVIII–XX wieku, Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
