Słownictwo XXI-wieczne w Wielkim słowniku języka polskiego PAN – zasób i charakterystyka ogólna
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.20.2025.40.05Słowa kluczowe:
leksykografia, neologizmy, Wielki słownik języka polskiego PAN, chronologizacja słownictwaAbstrakt
21ST CENTURY VOCABULARY IN THE GREAT DICTIONARY OF POLISH BY THE POLISH ACADEMY OF SCIENCES – RESOURCES AND GENERAL CHARACTERISTICS
The aim of this article is to present the Great Dictionary of Polish published by the Polish Academy of Sciences (PAS) (Polish: Wielki słownik języka polskiego PAN) as a potential source for the research on the latest Polish lexis (i. e., lexis that has been documented in text and corpora sources since 2001). First, the author briefly discusses the principles and course of work on introducing chronological information into the dictionary; then the author shows how the user of the dictionary can, using the search tool according to the Chronologization field, independently access the necessary sets of entries with selected (not only 21st-century) dating characteristics. The main part of the text is the presentation of the general (primarily numerical) characteristics of 21st-century lexical material according to grammatical criteria (part of speech, word-formation structure), semantic (in relation to the thematic classification used in the dictionary), stylistic and etymological criteria (language of origin of borrowings).
Pobrania
Bibliografia
Batko-Tokarz B., 2019, Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego. Teoria, praktyka, leksykografia, Kraków.
Dębowiak P., Ostrowski B., Waniakowa J., 2018, Etymologia w Wielkim słowniku języka polskiego PAN, [w:] M. Bańko, H. Karaś (red.), Między teorią a praktyką. Metody współczesnej leksykografii, t. 1, „Biblioteka Prac Filologicznych” (2018), t. 1, Warszawa, s. 31–42.
Kieraś W., Marciniak M., Łaziński M., Woliński M., Bojałkowska K., Eźlakowski W., Kobyliński Ł., Komosińska D., Krasnowska-Kieraś K., Rudolf M., Tomaszewska A., Wołoszyn J., Zawadzka-Paluektau N., 2024, Korpus Współczesnego Języka Polskiego. Dekada 2011–2020, „Język Polski” V, z. 2, s. 5–20, https://doi.org/10.31286/JP.001055.
Kłosińska K., 2024, Mikro- i makrostruktura słownika neologizmów Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego, „LingVaria” XIX, nr 2 (38), s. 47–61, https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.38.04.
KorBa: Elektroniczny korpus tekstów polskich z XVII i XVIII w. (do 1772 r.), [on-line:] https://korba.edu.pl (dostęp: 2018–2025).
KWJP: Korpus Współczesnego Języka Polskiego, [on-line:] https://kwjp.pl (dostęp: 2024–2025).
Narodowy Korpus Języka Polskiego, praca zbiorowa, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa 2012.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, [on-line:] https://nkjp.pl/ (dostęp: 2012–2025).
Rybarski M., 2023, Neologizmy słowotwórcze w Obserwatorium Językowym Uniwersytetu Warszawskiego (na materiale haseł opracowanych do lutego 2022 roku). Część 1: Substantywne derywaty proste, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” t. 30, nr 2, s. 129–149, https://doi.org/10.14746/pspsj.2023.30.2.8.
SJPD: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, t. I–XI, Warszawa 1958–1969.
SJPSz: M. Szymczak (red.), Słownik języka polskiego, t. I–III, Warszawa 1978–1981.
Smółkowa T. (red.), 2013, Słowa, słowa… Czy je znasz?, Kraków.
SStp: S. Urbańczyk (red.), Słownik staropolski, t. I–XI, Kraków 1953–2002.
Tekiel D. (red.), 1988, Nowe słownictwo polskie. Materiały z prasy lat 1972–1981. Część I, A–O, „Prace Instytutu Języka Polskiego”, 66, Wrocław.
USJP: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. I‒IV, Warszawa 2003.
Witalisz A., 2016, Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim, „Biblioteczka Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego”, nr 27, Kraków.
Worbs E., Markowski A., Meger A., 2007, Polnisch-deutsches Wörterbuch der Neologismen. Neuer polnischer Wortschatz nach 1989, Wiesbaden.
Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, praca zbiorowa, red. P. Żmigrodzki, M. Bańko, B. Batko-Tokarz, J. Bobrowski, A. Czelakowska, M. Grochowski, R. Przybylska, J. Waniakowa, K. Węgrzynek, Kraków 2018.
WSJP PAN (WSJP): P. Żmigrodzki (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN, [on-line:] https://wsjp.pl (dostęp: 1–31 III 2025).
Zawadzka-Paluektau N., Tomaszewska A., Wołoszyn J., 2023, Po Narodowym Korpusie Języka Polskiego – zmiany w słownictwie polskim ostatniej dekady na przykładzie słów kluczowych, „Poradnik Językowy” nr 4, s. 28–45, https://doi.org/10.33896/PorJ.2023.4.2.
Żmigrodzki P., 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego PWN [recenzja], „Język Polski” LXXXIII, z. 3, s. 223–229.
Żmigrodzki P., 2021, Nazwy własne i wyrazy od nich pochodne w „Wielkim słowniku języka polskiego PAN”. Plany, stan obecny, perspektywy, „Onomastica” t. LXV, s. 41–53, https://doi.org/10.17651/ONOMAST.65.2.3.
Żmigrodzki P., 2022, „Wielki słownik języka polskiego PAN” jako słownik tematyczny, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i Diachroniczne Aspekty Badań Polszczyzny”, t. 21, s. 153–166, https://doi.org/10.18276/sj.2022.21-11.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Żmigrodzki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
