Mikołaj Kopernik i jego Uniwersytet
DOI:
https://doi.org/10.36123/RK.2023.89.01Słowa kluczowe:
Uniwersytet Krakowski, sztuki wyzwolone, Mikołaj Kopernik i jego studia w KrakowieAbstrakt
Uniwersytet Krakowski w czasach studiów Mikołaja Kopernika (1491‒1495) przeżywał okres bujnego rozwoju. W tym czasie Kraków stał się ważnym ośrodkiem politycznym, gospodarczym i kulturalnym, co spowodowało napływ studentów ze Śląska, Niemiec, Prus, Węgier i innych krajów. Specyfiką Uniwersytetu było istnienie wówczas dwóch katedr astronomii, z tego powodu słynął w Europie z wysokiego poziomu nauczania jej oraz matematyki. Mikołaj Kopernik wraz z bratem Andrzejem wpisał się do metryki uniwersyteckiej w semestrze zimowym 1491 roku. Jego studia koncentrowały się zapewne na filozofii przyrody, matematyce, astronomii i astrologii. Notatki poczynione przez niego w Krakowie świadczą o wysokich umiejętnościach, jakie już wówczas posiadał. Niniejszy artykuł przybliża czasy studiów Mikołaja Kopernika w Krakowie na tle dziejów Uniwersytetu Krakowskiego i miasta.
PlumX Metrics of this article
Bibliografia
Acta rectoralia Almae Universitatis studii Cracoviensis inde ab anno MCCCCLXIX, ed. Władysław Wisłocki, t. 1, Cracoviae 1893–1897.
Google Scholar
Barycz Henryk, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935.
Google Scholar
Baster Marcin, „Collegium seu Bursa Jeruzalem – fundacja uniwersytecka kardynała Zbigniewa Oleśnickiego”, mps, praca magisterska, Kraków 2005.
Google Scholar
Birkenmajer Ludwik A., Marcin Bylica z Olkusza oraz narzędzia astronomiczne, które zapisał Uniwersytetowi Jagiellońskiemu w roku 1493, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Matematyczno-Przyrodniczy”, 1893, Seria 2, t. 5 (25).
Google Scholar
Birkenmajer Ludwik A., Mikołaj Kopernik, cz. 1: Studia nad pracami Kopernika oraz materiały biograficzne, Kraków 1900.
Google Scholar
Birkenmajer Ludwik A., Stromata Copernicana. Studia, poszukiwania i materiały biograficzne, Kraków 1924.
Google Scholar
Borawska Teresa, Księgozbiór Mikołaja Kopernika, w: Teresa Borawska przy współudziale Henryka Rietza, Mikołaj Kopernik i jego świat. Środowisko, przyjaciele, echa wielkiego odkrycia, Toruń 2014.
Google Scholar
Boroda Krzysztof, Studenci Uniwersytetu Krakowskiego w późnym średniowieczu, Kraków 2010.
Google Scholar
Chachaj Marian, Mikołaja Kopernika czasy studenckie: Kraków, Bolonia, Rzym, Padwa i Ferrara (1491‒1503). Miejsca – ludzie – książki, Toruń 2023.
Google Scholar
Chwalba Andrzej, Collegium Iuridicum, Kraków 2015.
Google Scholar
Conlusiones antiquae Collegii Maioris Universitatis Cracoviensis 1432‒1591, oprac. Dagmara Wójcik-Zega, Kraków 2014.
Google Scholar
Corpus Academicum Cracoviense: https://cac.historia.uj.edu.pl, dostęp: 31.07.2023.
Google Scholar
Dobrzycki Jerzy, Uwagi o szwedzkich zapiskach M. Kopernika, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1973, nr 18.
Google Scholar
Dobrzycki Jerzy, Markowski Mieczysław, Przypkowski Tadeusz, Historia astronomii w Polsce, t. 1, red. Eugeniusz Rybka, Wrocław 1975.
Google Scholar
Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, red. Kazimierz Lepszy, Kraków 1964.
Google Scholar
Estreicher Karol, Bibliografia polska, t. 19, Kraków 1903.
Google Scholar
Estreicher Stanisław, Sądownictwo rektora krakowskiego w wiekach średnich, „Rocznik Krakowski”, T. 4: 1900.
Google Scholar
Fünf Bücher Epigramme von Konrad Celtes, hg. von Karl Hartfelder, Berlin 1881.
Google Scholar
Goddu André, Copernicus and the Aristotelian Tradition. Education, Reading, and Philosophy in Copernicus’s Path to Heliocentrism, Leiden‒Boston 2010, https://doi.org/10.1163/ej.9789004181076.i-548.
Google Scholar
Gogacz Mieczysław, Zawartość problemowa traktatu „De ente et essentia” Tomasza z Akwinu, „Opera philosophorum medii aevi. Textus et studia”, 1, Warszawa 1976.
Google Scholar
Górski Karol, Łukasz Watzenrode. Życie i działalność polityczna (1447–1512), Wrocław 1973.
Google Scholar
Górski Karol, Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne i samotność, Toruń 2012.
Google Scholar
Grzybowski Stanisław, Mikołaj Kopernik, wyd. 2, Światowid, Warszawa 1973.
Google Scholar
Karbowiak Antoni, Dzieje wychowania i szkół w Polsce w wiekach średnich, t. II–III, Petersburg‒Lwów‒Warszawa‒Kraków 1903‒1923.
Google Scholar
Katona Stephanus, Historia critica regum Hungariae, t. X, Buda 1793.
Google Scholar
Knoll Paul W., „A Pearl of Powerful Learning”. The University of Cracow in the Fifteenth Century, Leiden‒Boston 2016, https://doi.org/10.1163/9789004326019.
Google Scholar
Konarska-Zimnicka Sylwia, „Wenus panią roku, Mars towarzyszem…”. Astrologia w Krakowie XV i początku XVI wieku, Kielce 2018.
Google Scholar
Kopernik i jego świat, Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum 2023.
Google Scholar
Kozłowska-Budkowa Zofia, Odnowienie jagiellońskie Uniwersytetu Krakowskiego, w: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, red. Kazimierz Lepszy, Kraków 1964, s. 78–79.
Google Scholar
Księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z XV wieku, wyd. Antoni Gąsiorowski, współpr. Tomasz Jurek, Izabela Skierska, Wincenty Swoboda, Kraków 2000.
Google Scholar
Liber diligentiarum Facultatis Artisticae Universitatis Cracoviensis, pars 1 (1487–1563), ed. Władysław Wisłocki „Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce”, t. 4, 1886, s. 18–12, 22–32.
Google Scholar
Małłek Janusz, Koledzy Kopernika w latach jego studiów na Uniwersytecie Krakowskim, w: Mikołaj Kopernik. Szkice do portretu, Toruń 2015.
Google Scholar
Markowski Mieczysław, Uniwersytet Krakowski w kontekście środkowoeuropejskim późnego średniowiecza i wczesnej nowożytności, Olecko 2005.
Google Scholar
Markowski Mieczysław, Filozofia przyrody na Uniwersytecie Krakowskim w drugiej połowie XV wieku, „Dzieje Filozofii Średniowiecznej w Polsce”, t. 10, Wrocław 1983.
Google Scholar
Markowski Mieczysław, Logika, „Dzieje Filozofii Średniowiecznej w Polsce”, t. 1, red. Zdzisław Kuksewicz, Wrocław 1975.
Google Scholar
Markowski Mieczysław, Nauki ścisłe na Uniwersytecie Krakowskim w XV wieku, w: Filozofia polska XV wieku, red. Ryszard Palacz, Warszawa 1972.
Google Scholar
Markowski Mieczysław, Okresy rozwoju astronomii w Polsce w epoce przedkopernikańskiej, „Studia Warmińskie”, 1972, nr 9.
Google Scholar
Markowski Mieczysław, Powstanie pełnej szkoły astronomicznej w Krakowie, w: Jerzy Dobrzycki, Mieczysław Markowski, Tadeusz Przypkowski, Historia astronomii w Polsce, t. 1, red. Eugeniusz Rybka, Wrocław 1975.
Google Scholar
Markowski Mieczysław, Szczyt rozkwitu i międzynarodowego promieniowania krakowskiej szkoły astronomicznej, w: Jerzy Dobrzycki, Mieczysław Markowski, Tadeusz Przypkowski, Historia astronomii w Polsce, red. Eugeniusz Rybka, Wrocław 1975.
Google Scholar
Markowski Mieczysław, Wpływ myśli arabskiej na krakowską piętnastowieczną filozofię przyrody i astronomię w świetle rękopisów i inkunabułów Biblioteki Jagiellońskiej, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 1975, t. 25, nr 1/2.
Google Scholar
Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400‒1508, wyd. Antoni Gąsiorowski, Tomasz Jurek, Izabela Skierska przy współpracy Ryszarda Grzesika, Kraków 2004.
Google Scholar
Mikołaj Kopernik odnowiciel astronomii. Wystawa jubileuszowa, Biblioteka Jagiellońska 2023.
Google Scholar
Mikołaj Kopernik. Szkice do portretu, Toruń 2015.
Google Scholar
Mikulski Krzysztof, Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne, pochodzenie i młodość, Toruń 2015.
Google Scholar
Morawski Kazimierz, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Średnie wieki i Odrodzenie, t. I–II, Kraków 1900.
Google Scholar
Najstarsza księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1402–1541, wyd. Antoni Gąsiorowski, Tomasz Jurek, Izabela Skierska, Warszawa
Google Scholar
Nauczanie filozofii w Polsce w XV–XVIII wieku. Zbiór studiów, red. Lech Szczucki, Wrocław 1978.
Google Scholar
Nicolaus Copernicus, De revolutionibus orbium coelestium libri sex, wyd. Jan Baranowski, Varsaviae 1854.
Google Scholar
Niemiec Dariusz, Starzyński Marcin, Collegium Minus, Kraków 2015.
Google Scholar
Notae de Universitate studii Cracoviensis, ed. Wojciech Kętrzyński, w: Monumenta Poloniae Historica, t. V, Lwów 1888, s. 908.
Google Scholar
Ojrzyński Rafał, Obraz Polski i Polaków w pismach Eneasza Sylwiusza Piccolominiego (papieża Piusa II), Warszawa 2014.
Google Scholar
Ożóg Krzysztof, Zakres i metody nauczania septem artes na Wydziale Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego w XV wieku, w: Septem artes w kształtowaniu kultury umysłowej w Polsce średniowiecznej (wybrane zagadnienia), red. Teresa Michałowska, Wrocław 2007.
Google Scholar
Palacz Ryszard, Nauczanie filozofii na Uniwersytecie Krakowskim w XV w. Główne tendencje i kierunki, w: Nauczanie filozofii w Polsce w XV–XVIII wieku. Zbiór studiów, red. Lech Szczucki, Wrocław 1978.
Google Scholar
Papée Fryderyk, Jan Olbracht, Kraków 1936.
Google Scholar
Pedersen Olaf, In Quest of Sacrobosco, „Journal for the History of Astronomy”, vol. 16, 1985, https://doi.org/10.1177/002182868501600302.
Google Scholar
Pietrzyk Zdzisław, Poczet rektorów Uniwersytetu Jagiellońskiego 1400–2000, Kraków 2000.
Google Scholar
Regestrum Bursae Cracoviensis Hungarorum, ed. Karl Schrauf, Budae 1821.
Google Scholar
Reliquiae Copernicane. Nach den Originalen in der Universitäts-Bibliothek zu Upsala, hrsg. v. Maximilian Curtze, Leipzig 1875.
Google Scholar
Rosińska Grażyna, Identyfikacja „szkolnych tablic astronomicznych” Kopernika, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1984, t. 29, nr 2.
Google Scholar
Rosińska Grażyna, Instrumenty astronomiczne na Uniwersytecie Krakowskim w XV wieku, Wrocław 1974.
Google Scholar
Rosińska Grażyna, Krakowski księgozbiór Mikołaja Kopernika w kodeksach Copernicana 4 i Copernicana 6 Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali, „Res Historica”, 2002, z. 13.
Google Scholar
Rosińska Grażyna, Kwestia „krakowskich autografów” Mikołaja Kopernika w kodeksie Copernicana 4 Biblioteki Uniwersytetu w Uppsali, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2001, t. 46, nr 3.
Google Scholar
Rybus Henryk, Fryderyk Jagiellończyk, w: Polski słownik biograficzny, t. 7, Kraków 1948‒1958.
Google Scholar
Schedel Hartmann, Liber chronicarum, Nürnberg 1493.
Google Scholar
Stachiewicz Wanda M., Kopernik i jego świat, Montreal 1973.
Google Scholar
Statuta Antiqua Collegii Maioris, wyd. Józef Szujski, „Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce”, t. I, Kraków 1878.
Google Scholar
Statuta bursy krakowskiej „Jeruzalem” 1453‒1841, wyd. Antoni Karbowiak, „Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce”, t. 6, Kraków 1890.
Google Scholar
Statuta Collegii Minoris, wyd. Józef Szujski, „Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce”, t. I, Kraków 1878.
Google Scholar
Statuta nec non liber promotionum philosophorum ordinis in Universitate Studiorum Jagellonica ab anno 1402 ad an. 1849, ed. Józef Muczkowski, Cracoviae 1849.
Google Scholar
Stopka Krzysztof, Banach Andrzej K., Dybiec Julian, Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
Google Scholar
The Sphere of Sacrobosco and its Commentators, ed. Lynn Thorndike, Chicago 1949.
Google Scholar
Wasiutyński Jeremi, Uwagi o niektórych kopernikanach szwedzkich, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, 1963, seria C, z. 7.
Google Scholar
Włodarek Andrzej, Architektura średniowiecznych kolegiów i burs Uniwersytetu Krakowskiego, Kraków 2000.
Google Scholar
Zathey Jerzy, Maciej z Kobylina, w: Polski słownik biograficzny, t. 19, Wrocław 1974.
Google Scholar
Zdanek Maciej, Uniwersytet Krakowski wobec własnej przeszłości w XV‒XVI wieku, Kraków 2017.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
