Osobiście w zdaniu i w strukturze tematyczno-rematycznej wypowiedzenia
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.17.2022.33.07Słowa kluczowe:
semantyka, składnia, struktura tematyczno-rematyczna, przysłówek, jednostka językaAbstrakt
UNITS WITH THE FORM OSOBIŚCIE IN SENTENCES AND IN THE THEMATIC-RHEMATIC STRUCTURE OF UTTERANCES
The author of this article claims that in Polish there are three independent language units containing the form osobiście. They differ both functionally and formally. Only one of these units (osobiście1 ‘in a personal manner’) is an ordinary adverb operating on the syntactic level, that is, entering into syntactic and semantic relations with other components of a given sentence. The other two units are operators of the thematic-rhematic structure. They organize the content of utterances they participate in and comment on it. Osobiście2 (‘personally’) is inherently thematic; it can function as the main theme of a given utterance or stands next to the theme making this element easier to identify. The unit osobiście3 (‘in person’) is, in turn, primarily rhematic or precedes the rheme as its thematized exponent. Osobiście2 and osobiście3 are two types of dictum, on the one hand – thematic comment and on the other – rhematic. These expressions have much in common with the units of the form sam. Besides osobiście1, osobiście2 and osobiście3, there is also in Polish the idiom znać / poznać [kogoś] osobiście ‘know / get to know someone personally’.
Pobrania
Bibliografia
Bartsch R., 1976, The Grammar of Adverbials. A Study in the Semantic and Syntax of Adverbial Constructions, przeł. F. Kiefer, „North-Holland Linguistic Series”, t. 16, Amsterdam.
Bogusławski A., 1977, Problems of the Thematic-Rhematic Structure of Sentences, Warszawa.
Bogusławski A., 1991–1992, Sam, „Roczniki Humanistyczne” XXXIX–XL, z. 6, s. 63–72.
Bogusławski A., 1999, Inherently Thematic or Rhematic Units of Language, [w:] E. Hajičova i in. (red.), Prague Linguistic Circle Papers / Travaux du Cercle linguistique de Prague 3, Amsterdam, s. 211–224, https://doi.org/10.1075/plcp.3.15bog. DOI: https://doi.org/10.1075/plcp.3.15bog
Bogusławski A., 2016, Polskie podwójne sam. Krąg „monitoringu asercji”, [w:] J. Piątkowska, G. Zeldowicz (red.), Znaki czy nie znaki?, t. 2, Warszawa, s. 65–110, https://doi.org/10.31338/uw.9788323522799. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323522799.pp.65-110
Cinque G., 1999, Adverbs and Functional Heads. A Cross-Linguistic Perspective, „Oxford Studies in Comparative Syntax”, New York – Oxford.
Danielewiczowa M., 2010, Czego brak w słownikowych opisach znaczenia? Semantyka – leksykografii, „Prace Filologiczne” LVIII, s. 68–91.
Danielewiczowa M., 2011, Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie?, [w:] M. Bańko, D. Kopcińska (red.), Różne formy, różne treści. Tom ofiarowany Profesorowi Markowi Świdzińskiemu, Warszawa, s. 37–47.
Danielewiczowa M., 2012a, O pewnym ważnym typie informacji leksykograficznej nieobecnej w słownikach, [w:] A.M. Lewicki (red.), Problemy frazeologii europejskiej, t. 9, Lublin, s. 51–62.
Danielewiczowa M., 2012b, W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne, Warszawa.
Danielewiczowa M., 2021, Aspekt tematyczny w informacyjnej strukturze wypowiedzi. Integracja i rozszerzanie wiedzy, Warszawa, https://doi.org/10.31338/uw.9788323550198. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323550198
Greenbaum S., 1969, Studies in English Adverbial Usage, „Longman’s Linguistics Library”, London.
Grzegorczykowa R., 1975, Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków, „Prace Językoznawcze PAN”, t. 77, Wrocław.
ISJP: M. Bańko (red.), Inny słownik języka polskiego PWN, t. 1–2, Warszawa.
McNally L., Kennedy Ch. (red.), 2008, Adjectives and Adverbs. Syntax, Semantics, and Discourse, „Oxford Studies in Theoretical Linguistics”, Oxford.
Molinier Ch., 1990, Une classification des adverbes en -ment, „Langue Française” 88, s. 28–40, https://doi.org/10.3406/lfr.1990.5750. DOI: https://doi.org/10.3406/lfr.1990.5750
Narodowy Korpus Języka Polskiego, praca zbiorowa, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa 2012.
Nilsen Ø., 2004, Domains for Adverbs, „Lingua” 114, nr 6, s. 809–847, https://doi.org/10.1016/S0024-3841(03)00052-4. DOI: https://doi.org/10.1016/S0024-3841(03)00052-4
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, [on-line:] nkjp.pl.
PJ: Osobiście nie widzę w tym nic złego, Poradnia językowa PWN, 13 IX 2007, [on-line:] https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Osobiscie-nie-widze-w-tym-nic-zlego;8470.html (dostęp: 5 VIII 2021).
SJPD: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, [on-line:] https://sjp.pwn.pl/doroszewski/.
SJP PWN: Słownik języka polskiego PWN, [on-line:] https://sjp.pwn.pl/.
Wajszczuk J., 1997, System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu, Warszawa.
Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa.
WSJP PAN: P. Żmigrodzki (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN, [on-line:] https://www.wsjp.pl/.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
